ZAKONICZYN
m |
|||
| (Nie pokazano 17 wersji utworzonych przez 5 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{paper}} | {{paper}} | ||
| − | '''ZAKONICZYN''' (1334 Zankoczyn, 1357 Sancoczino, 1402 Zamkoczin, 1438 Czackenczin, 1874 Zankenzin, 1942 Zangen, po 1945 Zakoniczyn). Pierwotnie wieś, w 1334 | + | [[File: Dworek_ul._Wieżycka_40.jpeg |thumb| Dworek przy ul. Wieżyckiej 40, 2021]] |
| + | '''ZAKONICZYN''' (1334 Zankoczyn, 1357 Sancoczino, 1402 Zamkoczin, 1438 Czackenczin, 1874 Zankenzin, 1942 Zangen, po 1945 Zakoniczyn), część dzielnicy [[UJEŚCISKO |Ujeścisko]]-Łostowice ([[ADMINISTRACYJNY PODZIAŁ I TERYTORIALNY ROZWÓJ GDAŃSKA | administracyjny podział i terytorialny rozwój Gdańska]]). Położone między ul. Warszawską i Jabłoniową od północy, ul. Człuchowską i Częstochowska od wschodu, ul. Guderskiego od południa i ul. Świętokrzyską (od ul. Wieżyckiej po Kowale) od zachodu.<br/><br/> | ||
| + | Pierwotnie wieś, w 1334 (14 łanów) wydana przez [[KOMTURSTWO GDAŃSKIE | gdańskiego komtura]] Jordana von Vehrena sołtysowi Johanowi do lokacji i zasiedlenia na prawie chełmińskim wraz z łąką poza jej granicami, na wschód od [[MOTŁAWA | Motławy]] (do obecnej ul. Olszyńskiej, mniej więcej na wysokości obecnej ul. Kaczej). Graniczyła z [[ŁOSTOWICE | Łostowicami]], [[KOWALE | Kowalami]], [[SZADÓŁKI | Szadółkami]], [[RĘBOWO | Rębowem]] i [[MAĆKOWY | Maćkowami]]. W 1399 przekazana przez wielkiego mistrza krzyżackiego Konrada von Jungingena [[SZPITAL ŚW. ELŻBIETY | szpitalowi św. Elżbiety]], w 1400 liczyła 12,5 łana.<br/><br/> | ||
| + | Od 1539 do końca XVIII wieku wieś była majątkiem połączonych szpitali św. Elżbiety i św. Ducha, znajdujących się pod zarządem władz Gdańska i oddawanym przez zarządców szpitala w dzierżawę mieszczanom gdańskim. W 1558 dzierżawcą był Heinrich Ziegler, w 1578 kupiec i armator Lucas I Baumgarten, po nim od 1608 syn Lucas II, w 1630 z ręką jego córki Ester (1598–1650) dzierżawę przejął gdański kupiec Salomon Hundt (1586–1652), syn przybyłego z Anglii Jacoba (1550–1609), od 1587 posiadającego kupieckie [[OBYWATELSTWO MIEJSKIE | obywatelstwo Gdańska]]. Kolejnymi dzierżawcami byli: od 1651 Paul Zipser (od 23 V 1697 posiadający obywatelstwo Gdańska), od 1682 kupcy gdańscy, bracia Izaak (1633–1716), Abraham (1637–1697) i Peter (1640–1692) Clemensowie (synowie Abrahama, m.in. kuratora gdańskiego [[SZPITAL BOŻEGO CIAŁA | szpitala Bożego Ciała]], zob. [[CLEMENS ABRAHAM, kupiec | Abraham Clemens]]), w 1692 z ręką Elisabeth, córki Petera Clemensa, przejął ją Arnold Amende (1658–1700), w 1703 Aleksander i Gotfryd Becke, w 1747 Pierre Valentin (zm. 1760) z osiadłej w Gdańsku kupieckiej rodziny kalwinistów (hugenotów), w 1782 Johann Karl von Kampen (1740–1803). W 1793 majątek obejmował 17 włók gruntów, zamieszkiwało go 73 mieszkańców (60 Niemców, 13 Polaków). Po wojnach napoleońskich Prusacy rozdysponowali majątki szpitali, wieś (w 1819 zamieszkiwana przez 57 mieszkańców) od 1827 była własnością Friedricha Fuchsa, w 1837 właścicielem był Johann Taeubner, od 1880 Eugen Wendt. W 1886 powierzchnia gruntów wynosiła 250,6 ha, a liczba mieszkańców wzrosła do 141 osób. W 1905 mieszkały tu 143 osoby (91 Niemców, 52 Polaków), w 1923 funkcjonowało 19 gospodarstw domowych i żyło 146 osób. <br/><br/> | ||
| + | Majątek znajdował się w posiadaniu rodziny Wendtów do [[ROK 1945 | 1945]] (ostatnim właścicielem był Artur Wendt). Wieś zajęta przez Armię Czerwoną 25 III 1945. Po wojnie majątek został przejęty przez Zarząd Nieruchomości Ziemskich. Rozkradziony i zrujnowany (ze 180 koni, które hodowano w gospodarstwie w chwili przejęcia przez polskie władze, do 1947 pozostały 22), w marcu 1947 przeszedł pod administrację byłego wachmistrza Wojska Polskiego Jerzego Chomiakowa, który doprowadził do zasypania rowów strzeleckich pokrywających większość z 260 hektarów terenu i – po raz pierwszy po wojnie – obsiał ziemię. Majątek zaczął się specjalizować również w produkcji mlecznej, zaopatrując między innymi gdański Dom Dziecka i Matki. W 1947 95% mieszkańców Zakoniczyna stanowili autochtoni. Następnie z majątku utworzono Państwowe Gospodarstwo Rolne, które zostało włączone w granice administracyjne Gdańska 1 I 1973.<br/><br/> | ||
| + | Od 1998 obszar poddano intensywnej zabudowie mieszkaniowej. Proces ten rozpoczęto od ul. Jeleniogórskiej, od 2001 objął on część południową (od 2003 funkcjonuje osiedle Miłe, od 2007 – osiedle Jabłoniowa), kolejno powstawały osiedla Wieżycka-Folwark, Żurawie Wzgórze, Bocianie Wzgórze; w granicach Zakoniczyna znajduje się też część osiedla Świętokrzyskiego (nr 126), w większości położonego w sąsiednich Kowalach. W pierwszej dekadzie XXI wieku zlikwidowano dawne, wówczas niezamieszkane już czworaki, ostatni budynek gospodarczy rozebrano w listopadzie 2009.<br/><br/> | ||
| + | Na terenie Zakoniczyna znajdują się dwa duże zbiorniki retencyjne: Świętokrzyska I i Świętokrzyska II (największy w Gdańsku), wokół których utworzono trasy spacerowe. Najważniejszym zabytkiem jest zachowany dworek wraz z parkiem przy ul. Wieżyckiej 40 (w 2004 sprzedany spółce PB Górski). W latach 1992–2010 osiedle znajdowało się w granicach jednostki pomocniczej [[CHEŁM | Gdańsk-Chełm]] (i Gdańsk Południe), od 11 I 2011 w jednostce pomocniczej Ujeścisko-Łostowice (dzielnicy od 26 IX 2013), z granicą północno-zachodnią wyznaczoną przez [[JASIEŃ | Jasień]]. {{author: JH}} [[Category: Encyklopedia]] | ||
Aktualna wersja na dzień 20:35, 20 paź 2023
ZAKONICZYN (1334 Zankoczyn, 1357 Sancoczino, 1402 Zamkoczin, 1438 Czackenczin, 1874 Zankenzin, 1942 Zangen, po 1945 Zakoniczyn), część dzielnicy Ujeścisko-Łostowice ( administracyjny podział i terytorialny rozwój Gdańska). Położone między ul. Warszawską i Jabłoniową od północy, ul. Człuchowską i Częstochowska od wschodu, ul. Guderskiego od południa i ul. Świętokrzyską (od ul. Wieżyckiej po Kowale) od zachodu.
Pierwotnie wieś, w 1334 (14 łanów) wydana przez gdańskiego komtura Jordana von Vehrena sołtysowi Johanowi do lokacji i zasiedlenia na prawie chełmińskim wraz z łąką poza jej granicami, na wschód od Motławy (do obecnej ul. Olszyńskiej, mniej więcej na wysokości obecnej ul. Kaczej). Graniczyła z Łostowicami, Kowalami, Szadółkami, Rębowem i Maćkowami. W 1399 przekazana przez wielkiego mistrza krzyżackiego Konrada von Jungingena szpitalowi św. Elżbiety, w 1400 liczyła 12,5 łana.
Od 1539 do końca XVIII wieku wieś była majątkiem połączonych szpitali św. Elżbiety i św. Ducha, znajdujących się pod zarządem władz Gdańska i oddawanym przez zarządców szpitala w dzierżawę mieszczanom gdańskim. W 1558 dzierżawcą był Heinrich Ziegler, w 1578 kupiec i armator Lucas I Baumgarten, po nim od 1608 syn Lucas II, w 1630 z ręką jego córki Ester (1598–1650) dzierżawę przejął gdański kupiec Salomon Hundt (1586–1652), syn przybyłego z Anglii Jacoba (1550–1609), od 1587 posiadającego kupieckie obywatelstwo Gdańska. Kolejnymi dzierżawcami byli: od 1651 Paul Zipser (od 23 V 1697 posiadający obywatelstwo Gdańska), od 1682 kupcy gdańscy, bracia Izaak (1633–1716), Abraham (1637–1697) i Peter (1640–1692) Clemensowie (synowie Abrahama, m.in. kuratora gdańskiego szpitala Bożego Ciała, zob. Abraham Clemens), w 1692 z ręką Elisabeth, córki Petera Clemensa, przejął ją Arnold Amende (1658–1700), w 1703 Aleksander i Gotfryd Becke, w 1747 Pierre Valentin (zm. 1760) z osiadłej w Gdańsku kupieckiej rodziny kalwinistów (hugenotów), w 1782 Johann Karl von Kampen (1740–1803). W 1793 majątek obejmował 17 włók gruntów, zamieszkiwało go 73 mieszkańców (60 Niemców, 13 Polaków). Po wojnach napoleońskich Prusacy rozdysponowali majątki szpitali, wieś (w 1819 zamieszkiwana przez 57 mieszkańców) od 1827 była własnością Friedricha Fuchsa, w 1837 właścicielem był Johann Taeubner, od 1880 Eugen Wendt. W 1886 powierzchnia gruntów wynosiła 250,6 ha, a liczba mieszkańców wzrosła do 141 osób. W 1905 mieszkały tu 143 osoby (91 Niemców, 52 Polaków), w 1923 funkcjonowało 19 gospodarstw domowych i żyło 146 osób.
Majątek znajdował się w posiadaniu rodziny Wendtów do 1945 (ostatnim właścicielem był Artur Wendt). Wieś zajęta przez Armię Czerwoną 25 III 1945. Po wojnie majątek został przejęty przez Zarząd Nieruchomości Ziemskich. Rozkradziony i zrujnowany (ze 180 koni, które hodowano w gospodarstwie w chwili przejęcia przez polskie władze, do 1947 pozostały 22), w marcu 1947 przeszedł pod administrację byłego wachmistrza Wojska Polskiego Jerzego Chomiakowa, który doprowadził do zasypania rowów strzeleckich pokrywających większość z 260 hektarów terenu i – po raz pierwszy po wojnie – obsiał ziemię. Majątek zaczął się specjalizować również w produkcji mlecznej, zaopatrując między innymi gdański Dom Dziecka i Matki. W 1947 95% mieszkańców Zakoniczyna stanowili autochtoni. Następnie z majątku utworzono Państwowe Gospodarstwo Rolne, które zostało włączone w granice administracyjne Gdańska 1 I 1973.
Od 1998 obszar poddano intensywnej zabudowie mieszkaniowej. Proces ten rozpoczęto od ul. Jeleniogórskiej, od 2001 objął on część południową (od 2003 funkcjonuje osiedle Miłe, od 2007 – osiedle Jabłoniowa), kolejno powstawały osiedla Wieżycka-Folwark, Żurawie Wzgórze, Bocianie Wzgórze; w granicach Zakoniczyna znajduje się też część osiedla Świętokrzyskiego (nr 126), w większości położonego w sąsiednich Kowalach. W pierwszej dekadzie XXI wieku zlikwidowano dawne, wówczas niezamieszkane już czworaki, ostatni budynek gospodarczy rozebrano w listopadzie 2009.
Na terenie Zakoniczyna znajdują się dwa duże zbiorniki retencyjne: Świętokrzyska I i Świętokrzyska II (największy w Gdańsku), wokół których utworzono trasy spacerowe. Najważniejszym zabytkiem jest zachowany dworek wraz z parkiem przy ul. Wieżyckiej 40 (w 2004 sprzedany spółce PB Górski). W latach 1992–2010 osiedle znajdowało się w granicach jednostki pomocniczej Gdańsk-Chełm (i Gdańsk Południe), od 11 I 2011 w jednostce pomocniczej Ujeścisko-Łostowice (dzielnicy od 26 IX 2013), z granicą północno-zachodnią wyznaczoną przez Jasień.
