REYGER JOHANN GOTTFRIED, burmistrz Gdańska

Aktualna wersja na dzień 21:01, 10 lis 2024

JOHANN GOTTFRIED REYGER (3 IV 1725 Gdańsk – 18 V 1793 Gdańsk), burmistrz Gdańska. Był synem burmistrza Friedricha Reygera i jego pierwszej żony Jacoby Florentiny Broen. 3 IV 1742 zapisano go do przedostatniej klasy (secundy) w Gimnazjum Akademickim. Jako kalwinista, w 1749 studiował na uniwersytecie w niderlandzkiej Lejdzie. Po powrocie do Gdańska zajął się rodzinnymi interesami, 10 IX 1754 otrzymał kupieckie obywatelstwo Gdańska jako tzw. Bürger-Kind (dziecko gdańskich obywateli), od 1762 reprezentował Kwartał Kogi w Trzecim Ordynku. Członkiem tego kwartału był już jego dziadek, Gottfried Reyger, mistrzem zaś jego ojciec. M.in. w 1764 z ramienia Kwartału Kogi był m.in. członkiem Kolegium Szkolnego, Urzędu Wałowego, zasiadał w deputacji (komisji) ds. poszukiwań gotówki, terytorium Wisłoujścia.

Od 1766 był ławnikiem Głównego Miasta, od 1771 rajcą, w 1773 sędzią. W 1779 był prowizorem (świeckim zarzadcą) kościoła w Lazarecie przy Bramie Oliwskiej. W 1780 został burmistrzem (czemu specjalny utwór dedykacyjny poświęcił m.in. Johann Gottlieb Arendt). Urząd pierwszego burmistrza pełnił w latach 1781, 1785 i 1789, drugiego – 1780, 1784, 1788 i 1792 (do dymisji w kwietniu 1793), trzeciego – 1783, 1787 i 1791, czwartego – 1782, 1786 i 1790.

Jego członkostwo w Radzie Miasta i następnie w kolegium burmistrzów przypadło w bardzo trudnym dla Gdańska okresie. Po I rozbiorze Polski i otoczeniu Gdańska szczelnym kordonem celnym przez Prusy, miasto znalazło się w poważnym kryzysie politycznym i ekonomicznym. Skutki złagodziło podpisanie 22 II 1785 w Warszawie konwencji gdańsko-pruskiej, regulującej wzajemne kontakty handlowe. Obywatele Prus mogli odtąd swobodnie ekspediować swoje towary przez gdański port, a Gdańsk otrzymał szerokie uprawnienia w korzystaniu z urządzeń Nowego Portu. Zrównano ponadto po obu stronach granicy taksy celne na import towarów. Nie był osobiście w Warszawie, ale otrzymał od mediującego w sporze króla Stanisława Augusta Poniatowskiego pierścień z 18 brylantami, wręczony mu w Gdańsku 17 III 1785 z okazji nominacji na burmistrza prezydującego (pierwszego) przez gdańskiego sekretarza Karla Friedricha Gralatha. Po zajęciu Gdańska w wyniku II rozbioru Polski przez wojska pruskie (4 IV 1793), podobnie jak trzej pozostali burmistrzowie Gdańska podał się do dymisji (17 IV 1793). Odmówił również jakiejkolwiek współpracy z nowymi władzami miasta. Kilka tygodni później umarł.

Od 1785 był właścicielem kamienicy przy Langgasse 71 (ul. Długa), stanowiącej przechodnią posesję prowadzącą do nieistniejącego obecnie zaułka Büttelhof. W 1780 był współnabywcą dawnej posiadłości Zierenbergów i Groddecków w Oruni (zob. też Park Oruński). Majątek ten trzymał ze swoim bratem stryjecznym Gottfriedem Reygerem, botanikiem i astronomem, którego działalność naukową hojnie wspierał. Po śmierci Gottfrieda sprzedał tę posiadłość w 1790 Eduardowi Solly’emu, z Alexandrem Gibsonem I właścicielowi firmy "Solly & Gibsone".

Jego pierwszą żoną była od 21 V 1754 Maria Christina (zm. kwiecień 1756), córka Heinricha Soermannsa. Około 1758 ożenił się z Dorotheą Wilhelminą (zm. 1809), córką pastora kościoła Najświętszej Marii Panny (NMP) Friedricha Wilhelma Krafta, zasłużoną w dziele uruchomieniu w 1800 biblioteki ludowej i wypożyczalni książek przy kościele św. Bartłomieja, założonej przez Karla Heinricha Röhra. Z drugiego małżeństwa doczekał się dwóch synów: 1/ Johanna Friedricha (3 XI 1761 – 1816), 4 V 1778 zapisanego do przedostatniej klasy (secundy) Gimnzjuj Akademickiego, który studiował w 1782 prawo w Getyndze, od 11 XI 1791 posiadał obywatelstwo Gdańska jako tzw. Bürger-Kind (dziecko gdańskich obywateli) i 2/ Arnolda Gottfrieda (25 III 1767 – 23 II 1797), 23 VII 1782 zapisanego do przedostatniej klasy (secundy) Gimnazjum Akademickiego, który po ukończeniu w 1788 studiów w Getyndze 9 VI 1791 również otrzymał gdańskie obywatelstwo (na takiej samej zasadzie jak brat), od 1792 był sekretarzem miejskim w Gdańsku, 20 VI 1791 poślubił Lucię Bocquet, córkę Jeana Roberta Bocqueta, francuskiego kaznodziei kalwińskiego w Gdańsku (z kościoła św. Piotra i Pawła) i Lucji, córki Andreasa Schotta.

Został pochowany 4 VI 1793 w krypcie kościoła Najświętszej Marii Panny. Wdowa Dorothea Wilhelmina położyła duże zasługi w uruchomieniu w 1800 biblioteki ludowej i wypożyczalni książek przy kościele św. Bartłomieja, założonej przez diakona Karla Heinricha Röhra. SK







Bibliografia:
Das jetzte-lebende Dantzig, Dantzig 1764 i dalsze.
Księga przyjęć do prawa miejskiego w Gdańsku 1536–1814, wyd. Andrzej Groth, Ewa Łączyńska-Bartoszek, Dariusz Kaczor, Gdańsk 2019, t. VII , s. 523; t. VIII, s. 301.
Księga wpisów uczniów Gimnazjum Gdańskiego 1580–1814, wyd. Zbigniew Nowak i Przemysław Szafran, Warszawa–Poznań 1974, s. 329, 360, 365.
Weichbrodt Dorothea, Patrizier, Bürger, Einwohner der Freien und Hansestadt Danzig in Stamm- und Namentafeln vom 14.–18. Jahrhundert, Klausdorf–Schwentine 1986–1992, Bd. 1, 393.
Zdrenka Joachim, Urzędnicy miejscy Gdańska w latach 1342–1792 i 1807–1814, t. II, Gdańsk 2008, s. 249.