UNSELT SAMUEL FRIEDRICH, rektor szkół gdańskich
| (Nie pokazano 24 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{web}} | {{web}} | ||
| − | [[File: Samuel_F._Unselt.jpg |thumb| Strona tytułowa dysertacji Samuela Friedricha Unselta z 1763]] | + | [[File: Samuel_Fr._Unselt.jpg |thumb| Samuel Friedrich Unselt]] |
| − | [[File: | + | [[File: Samuel_F._Unselt.jpg |thumb| Strona tytułowa gdańskiej dysertacji Samuela Friedricha Unselta z 1763]] |
| + | [[File: S._F._Unselt.jpg |thumb| Strona tytułowa lipskiej rozprawy Samuela Friedricha Unselta, dedykowanej Radzie Miasta Gdańska, 1766]] | ||
| − | '''SAMUEL FRIEDRICH UNSELT''' (11 II 1742 Gdańsk – 1 V 1790 Güttland (Koźliny, Żuławy Gdańskie)), rektor [[SZKOŁA ŚW. JANA| szkoły św. Jana]] i [[SZKOŁA MARIACKA | szkoły mariackiej]]. Syn Johanna Daniela i jego drugiej żony Susanny Glagau, przyrodni brat Johanna Philippa, brat Daniela | + | |
| − | Po studiach wrócił do Gdańska, 23 III 1768 zweryfikowany przez [[LUTERANIE | Ministerium Duchowne]]. Od 1768 do 1771 był rektorem szkoły św. Jana, | + | '''SAMUEL FRIEDRICH UNSELT''' (11 II 1742 Gdańsk – 1 V 1790 Güttland (Koźliny, Żuławy Gdańskie)), rektor [[SZKOŁA ŚW. JANA | szkoły św. Jana]] i [[SZKOŁA MARIACKA | szkoły mariackiej]]. Syn [[UNSELT JOHANN DANIEL, pastor w kościele św. Katarzyny | Johanna Daniela Unselta]] i jego drugiej żony Susanny Glagau, przyrodni brat Johanna Philippa, brat Daniela Aegidiusa. Od 1757 uczeń [[GIMNAZJUM AKADEMICKIE | Gimnazjum Akademickiego]], w 1763 bronił w dyspucie rozprawy o naturze nawrócenia (''Dissertatio de Natura Conversionis''). Od 1765 student teologii w Jenie, od 1765 w Lipsku, gdzie pozostawał pod wpływem Christiana Fürchtegotta Gellerta (1715–1769), prowadzącego wykłady o moralności. Podczas studiów korzystał ze stypendium, ustanowionego w 1683 przez gdańszczankę, Marię Wieder z domu Treschenberg, a zawiadywanego przez [[RADA MIEJSKA | Radę Miejską Gdańska]]. Niewątpliwie z tego też powodu publikując w 1766 w Lipsku ''Dissertatio de Locorum Veteris Testamenti in Nova Accormmodatione Orthodoxal'', dedykował swoje dzieło tejże Radzie. <br/><br/> |
| − | Był respondentem uniwersytetu w Lipsku. Autor mów żałobnych, m.in. | + | Po studiach wrócił w 1767 do Gdańska, 23 III 1768 zweryfikowany przez [[LUTERANIE | Ministerium Duchowne]]. Od 1768 do 1771 był rektorem szkoły św. Jana, w 1771–1780 rektorem szkoły mariackiej. Jednocześnie (mimo przejścia do szkoły mariackiej) od 1768 był opiekunem [[ZAPPIO ZACHARIAS, kupiec, filantrop | Biblioteki Zappia]] w [[KOŚCIÓŁ ŚW. JANA CHRZCICIELA I ŚW. JANA APOSTOŁA | kościele św. Jana]]. Zyskał miano dobrego wychowawcy, który kontaktem i rozmowami z młodzieżą osiągał więcej niż inni, stosujący regulaminowy system kar. Friedrich Maurer (1749–1825), wydawca ''Briefe über Danzig'' (''Listy o Gdańsku'', Berlin 1794), określał go „największym nauczycielem (Schulmann) Gdańska”, pisał o nim podobnie kantor kościoła św. Jana [[HINGELBERG GOTTFRIED, muzyk | Gottfried Hingelberg]] w swojej rozprawie o gdańskiej muzyce (''Über Danziger Musik und Musiker'', Elbing 1785). Wyświęcony w 1780, od 27 VIII 1780 był pastorem w Pruszczu Gdańskim, od 11 XI 1786 w Koźlinach, w obu parafiach miał opinię dobrego kaznodziei.<br/><br/> |
| − | Od 12 XI 1772 żonaty był z Charlotte Dorotheą (chrzest 29 V 1749 w [[KOŚCIÓŁ WNIEBOWZIĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARII PANNY | kościele Najświętszej Marii Panny]] (NMP) – 1819 | + | Był respondentem uniwersytetu w Lipsku. Autor mów żałobnych, m.in. wygłoszonych podczas uroczystości pogrzebowych 15 VII 1773 Michaela Gottfrieda Schmidta (10 XI 1728 –27 VI 1773), syna burmistrza [[SCHMIDT MICHAEL, burmistrz Gdańska | Michaela Schmidta]], 24 XI 1774 sekretarza miasta Konstantina Ernsta Groddecka (16 XI 1735 – 9 XI 1774), syna burmistrza [[GRODDECK KARL, burmistrz Gdańska | Karla Groddecka]], 29 XII 1774 Johanny Cathariny, żony byłego burmistrza Torunia Johanna Samuela Zernecke (1713–1780), 27 VIII 1776 burmistrza [[WEICKHMANN GOTTLIEB GABRIEL von, burmistrz Gdańska | Gottlieba Gabriela Weickhmanna]], 15 II 1776 rajcy i [[BURGRABIOWIE| burgrabiego]] królewskiego w Gdańsku (1760) Johanna Friedricha Schumanna (1 XII 1709 – 22 I 1776), 26 V 1780 Florentiny Marii Meyer, żony burmistrza [[GRALATH KARL FRIEDRICH von, burmistrz Gdańska | Karla Friedricha Gralatha]].<br/><br/> |
| + | Od 12 XI 1772 żonaty był z Charlotte Dorotheą (chrzest 29 V 1749 w [[KOŚCIÓŁ WNIEBOWZIĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARII PANNY | kościele Najświętszej Marii Panny]] (NMP) – 26 II 1819 Cedry Wielkie), córką kupca, od 1754 właściciela [[DWÓR VI „DWÓR REYMANNÓW” | Dworu VI]] na Polankach, Daniela Heinricha Setaua (chrzest 12 II 1715 w kościele NMP – pochowany 29 VII 1776 tamże), z którą miał ochrzczone w kościele NMP, dzieci: 1/ '''Henriettą Louisą''' (pochowana 19 XII 1800) i 2/ '''Justinę Friederike''' (chrzest 26 X 1773 – 4 IV 1814, pochowana 29 t.m. w [[KOŚCIÓŁ ZBAWICIELA (I) | kościele Zbawiciela]] na [[ZAROŚLAK | Zaroślaku]] w grobie nr 125), obie były żonami kupca [[REINICK DANIEL FRIEDRICH, kupiec, radny | Daniela Friedricha Reinicka]], 3/ '''Johannę Henriette Philippine''' (chrzest 19 IX 1775) oraz 4/ [[UNSELT AUGUST WILHELM FRIEDRICH, rektor szkoły św. Barbary, pastor | '''Augusta Wilhelma Friedricha''']]. <br/><br/> | ||
| + | Jeszcze w 1790 wspomnienia o nim opublikował [[LENGNICH KARL BENJAMIN, uczony, archidiakon kościoła NMP | Karl Benjamin Lengnich]], dołączając do nich wybrane wiersze zmarłego (''Ueber Herrn Samuel Friedrich Unselt, Prediger in Güttland: Gebohren 1742. Gestorben 1790. Nebst einigen Gedichten von ihm'') (''O panu Samuelu Friedrichu Unselcie, kaznodziei w Güttland: urodził się w 1742, zmarł w 1790. Razem z kilkoma jego wierszami''). W posiadaniu syna Augusta Wilhelma pozostawał zbiór jego pism i zwłaszcza wierszy (''Abbhandlungen über Samuel Friedrich Unselt und einige Gedichte von ihm'') (''Rozprawy Samuela Friedricha Unselta i niektóre jego wiersze''), przekazany następnie jego z kolei córce Helenie, żonie od 1850 [[ZERNECKE KARL FRIEDRICH, dzierżawca ziemski | Karla Friedricha Zernecke]], ich syn, Walter Friedrich Heinrich Zernecke podarował zbiór gdańskiej [[BIBLIOTEKA MIEJSKA | Bibliotece Miejskiej]]. {{author:JANSZ}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Ludzie]] <br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/> | ||
'''Bibliografia''':<br/> | '''Bibliografia''':<br/> | ||
| + | Dzienis Helena, ''Ślady rodziny Zernecke w zbiorach Biblioteki Gdańskiej'', „Libri Gedanenses”, t. 31/32, 2015, s. 35. <br/> | ||
Faber Walther, ''Die Johannisschule in Danzig vom Mittelalter bis zum Jahre 1824'', Danzig 1925, s. 80–81, 112.<br/> | Faber Walther, ''Die Johannisschule in Danzig vom Mittelalter bis zum Jahre 1824'', Danzig 1925, s. 80–81, 112.<br/> | ||
| − | Prätorius Ephraim, ''Dantziger-Lehrer Gedächtniβ ...'', Danzig und Leipzig, 1760, s. 38, 65, 98.<br/> | + | Kotarski Edmund, ''Fundacje stypendialne w dawnym Gdańsku'', w: ''Fundacje i fundatorzy w średniowieczu i epoce nowożytnej'', red. Edward Opaliński i Tomasz Wiślicz, Warszawa 2000, s. 112. <br/> |
| + | Prätorius Ephraim, ''Dantziger-Lehrer Gedächtniβ...'', Danzig und Leipzig, 1760, s. 38, 65, 98.<br/> | ||
Rhesa Ludwig, ''Kurzgefaßte Nachrichten von allen seit der Reformation an den evangelischen Kirchen in Westpreuszen angestellten Predigern'', Königsberg 1834, s. 88, 101.<br/> | Rhesa Ludwig, ''Kurzgefaßte Nachrichten von allen seit der Reformation an den evangelischen Kirchen in Westpreuszen angestellten Predigern'', Königsberg 1834, s. 88, 101.<br/> | ||
| − | Weichbrodt Dorothea, ''Patrizier, Bürger, Einwohner der Freien und Hansestadt Danzig in Stamm- und Namentafeln vom 14. | + | Weichbrodt Dorothea, ''Patrizier, Bürger, Einwohner der Freien und Hansestadt Danzig in Stamm- und Namentafeln vom 14.–18. Jahrhundert'', Klausdorf–Schwentine 1986–1992, Bd. 1, 418; 4, 300, 479. |
| − | + | ||
Aktualna wersja na dzień 08:19, 23 lis 2024
SAMUEL FRIEDRICH UNSELT (11 II 1742 Gdańsk – 1 V 1790 Güttland (Koźliny, Żuławy Gdańskie)), rektor szkoły św. Jana i szkoły mariackiej. Syn Johanna Daniela Unselta i jego drugiej żony Susanny Glagau, przyrodni brat Johanna Philippa, brat Daniela Aegidiusa. Od 1757 uczeń Gimnazjum Akademickiego, w 1763 bronił w dyspucie rozprawy o naturze nawrócenia (Dissertatio de Natura Conversionis). Od 1765 student teologii w Jenie, od 1765 w Lipsku, gdzie pozostawał pod wpływem Christiana Fürchtegotta Gellerta (1715–1769), prowadzącego wykłady o moralności. Podczas studiów korzystał ze stypendium, ustanowionego w 1683 przez gdańszczankę, Marię Wieder z domu Treschenberg, a zawiadywanego przez Radę Miejską Gdańska. Niewątpliwie z tego też powodu publikując w 1766 w Lipsku Dissertatio de Locorum Veteris Testamenti in Nova Accormmodatione Orthodoxal, dedykował swoje dzieło tejże Radzie.
Po studiach wrócił w 1767 do Gdańska, 23 III 1768 zweryfikowany przez Ministerium Duchowne. Od 1768 do 1771 był rektorem szkoły św. Jana, w 1771–1780 rektorem szkoły mariackiej. Jednocześnie (mimo przejścia do szkoły mariackiej) od 1768 był opiekunem Biblioteki Zappia w kościele św. Jana. Zyskał miano dobrego wychowawcy, który kontaktem i rozmowami z młodzieżą osiągał więcej niż inni, stosujący regulaminowy system kar. Friedrich Maurer (1749–1825), wydawca Briefe über Danzig (Listy o Gdańsku, Berlin 1794), określał go „największym nauczycielem (Schulmann) Gdańska”, pisał o nim podobnie kantor kościoła św. Jana Gottfried Hingelberg w swojej rozprawie o gdańskiej muzyce (Über Danziger Musik und Musiker, Elbing 1785). Wyświęcony w 1780, od 27 VIII 1780 był pastorem w Pruszczu Gdańskim, od 11 XI 1786 w Koźlinach, w obu parafiach miał opinię dobrego kaznodziei.
Był respondentem uniwersytetu w Lipsku. Autor mów żałobnych, m.in. wygłoszonych podczas uroczystości pogrzebowych 15 VII 1773 Michaela Gottfrieda Schmidta (10 XI 1728 –27 VI 1773), syna burmistrza Michaela Schmidta, 24 XI 1774 sekretarza miasta Konstantina Ernsta Groddecka (16 XI 1735 – 9 XI 1774), syna burmistrza Karla Groddecka, 29 XII 1774 Johanny Cathariny, żony byłego burmistrza Torunia Johanna Samuela Zernecke (1713–1780), 27 VIII 1776 burmistrza Gottlieba Gabriela Weickhmanna, 15 II 1776 rajcy i burgrabiego królewskiego w Gdańsku (1760) Johanna Friedricha Schumanna (1 XII 1709 – 22 I 1776), 26 V 1780 Florentiny Marii Meyer, żony burmistrza Karla Friedricha Gralatha.
Od 12 XI 1772 żonaty był z Charlotte Dorotheą (chrzest 29 V 1749 w kościele Najświętszej Marii Panny (NMP) – 26 II 1819 Cedry Wielkie), córką kupca, od 1754 właściciela Dworu VI na Polankach, Daniela Heinricha Setaua (chrzest 12 II 1715 w kościele NMP – pochowany 29 VII 1776 tamże), z którą miał ochrzczone w kościele NMP, dzieci: 1/ Henriettą Louisą (pochowana 19 XII 1800) i 2/ Justinę Friederike (chrzest 26 X 1773 – 4 IV 1814, pochowana 29 t.m. w kościele Zbawiciela na Zaroślaku w grobie nr 125), obie były żonami kupca Daniela Friedricha Reinicka, 3/ Johannę Henriette Philippine (chrzest 19 IX 1775) oraz 4/ Augusta Wilhelma Friedricha.
Jeszcze w 1790 wspomnienia o nim opublikował Karl Benjamin Lengnich, dołączając do nich wybrane wiersze zmarłego (Ueber Herrn Samuel Friedrich Unselt, Prediger in Güttland: Gebohren 1742. Gestorben 1790. Nebst einigen Gedichten von ihm) (O panu Samuelu Friedrichu Unselcie, kaznodziei w Güttland: urodził się w 1742, zmarł w 1790. Razem z kilkoma jego wierszami). W posiadaniu syna Augusta Wilhelma pozostawał zbiór jego pism i zwłaszcza wierszy (Abbhandlungen über Samuel Friedrich Unselt und einige Gedichte von ihm) (Rozprawy Samuela Friedricha Unselta i niektóre jego wiersze), przekazany następnie jego z kolei córce Helenie, żonie od 1850 Karla Friedricha Zernecke, ich syn, Walter Friedrich Heinrich Zernecke podarował zbiór gdańskiej Bibliotece Miejskiej.
Bibliografia:
Dzienis Helena, Ślady rodziny Zernecke w zbiorach Biblioteki Gdańskiej, „Libri Gedanenses”, t. 31/32, 2015, s. 35.
Faber Walther, Die Johannisschule in Danzig vom Mittelalter bis zum Jahre 1824, Danzig 1925, s. 80–81, 112.
Kotarski Edmund, Fundacje stypendialne w dawnym Gdańsku, w: Fundacje i fundatorzy w średniowieczu i epoce nowożytnej, red. Edward Opaliński i Tomasz Wiślicz, Warszawa 2000, s. 112.
Prätorius Ephraim, Dantziger-Lehrer Gedächtniβ..., Danzig und Leipzig, 1760, s. 38, 65, 98.
Rhesa Ludwig, Kurzgefaßte Nachrichten von allen seit der Reformation an den evangelischen Kirchen in Westpreuszen angestellten Predigern, Königsberg 1834, s. 88, 101.
Weichbrodt Dorothea, Patrizier, Bürger, Einwohner der Freien und Hansestadt Danzig in Stamm- und Namentafeln vom 14.–18. Jahrhundert, Klausdorf–Schwentine 1986–1992, Bd. 1, 418; 4, 300, 479.
