JANIK BERNARD

Aktualna wersja na dzień 23:05, 4 lip 2024

Bernard Janik

BERNARD JANIK (23 VI 1904 Charlottenburg, Berlin – 10 VII 1977 Gdańsk), germanista, nauczyciel w Gimnazjum Polskim, dyrektor I Liceum Ogólnokształcącego (I LO). Syn urzędnika kolejowego Teodora i Anny z domu Jezierskiej, brat Wandy i Edwarda, sędziego w Poznaniu. Do 1918 uczył się w gimnazjum w Charlottenburgu, naukę ukończył po powrocie rodziny do Polski w 1923 w Rawiczu. Od 1 VIII 1923 nauczyciel w Dębcu koło Kórnika, następnie w Poznaniu, jednocześnie studiował germanistykę i pedagogikę na uniwersytecie w Poznaniu. W latach 1927–1931 delegowany przez Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego do Holandii jako organizator szkolnictwa polskiego wśród emigrantów w zagłębiu węglowym w Limburgii (Heerlen), m.in. twórca polskiej szkoły w Brunssum (1928). Pełnił również obowiązki sekretarza Konsulatu Honorowego RP, był założycielem i redaktorem gazety „Polak w Holandii”. W lutym 1931 powrócił do kraju, w maju 1932 jako wolny słuchacz dokończył studia w Poznaniu.

Urlopowany z gimnazjum w Poznaniu od 1 IX 1932 do 29 VIII 1939 nauczyciel w Gimnazjum Polskim w Gdańsku. Był opiekunem szkolnej biblioteki niemieckiej, od 1933 opiekunem I Harcerskiej Drużyny Morskiej im. Zygmunta Augusta, od 1936 opiekunem Komisji Centralnej – najwyższego organu samorządu uczniów, reprezentującego młodzież Gimnazjum i koordynującego jej inicjatywy. Działacz Związku Polaków w Wolnym Mieście Gdańsku, 1935–1936 kierownik Świetlicy Centralnej, 1936–1937 wicedyrektor Biura Gdańskiej Macierzy Szkolnej, od 1932 członek Zarządu Towarzystwa Przyjaciół Nauki i Sztuki (TPNiS).

28 VIII 1939 wyjechał z Gdańska, podczas II wojny światowej ukrywał się m. in. w Gdyni, Inowrocławiu, Radomsku i Częstochowie. 8 IV 1945 powrócił do Gdańska, decyzją kuratora Okręgu Szkolnego Gdańskiego został dyrektorem I Państwowego Gimnazjum i Liceum i był nim do 31 VII 1948. Pierwsze posiedzenie Rady Pedagogicznej, 12 VI 1945, otworzył wspomnieniem i upamiętnieniem nauczycieli z Gimnazjum Polskiego, ofiar II wojny światowej. W latach 1946–1948 kierownik naukowy organizowanego w gmachu szkoły Uniwersyteckiego Kursu Przygotowawczego, wyrównującego poziom wykształcenia i przygotowującego do studiów wyższych. Równocześnie od 1 X 1945 do 1951 prowadził lektorat języka niemieckiego w Wyższej Szkole Handlu Morskiego w Sopocie, w 1949–1953 i 1956–1972 w Wyższej Szkole Pedagogicznej i na Uniwersytecie Gdańskim. Od 1948 był także lektorem w Gdańskiej Akademii Medycznej (AMG), następnie organizatorem, a w okresie od 1956 do przejścia na emeryturę w 1974 kierownikiem Studium Praktycznej Nauki Języków Obcych AMG.

Od 1945 ponownie członek Zarządu TPNiS, w 1945–1950 wiceprezes. Członek Gdańskiego Towarzystwa Naukowego, w 1956–1961 jego pierwszy sekretarz generalny, od 1961 do 1977 przewodniczący Komisji Rewizyjnej, od 1972 członek honorowy. Był członkiem Instytutu Bałtyckiego, Związku Nauczycielstwa Polskiego, Towarzystwa Przyjaciół Gdańska, Towarzystwa Nautologicznego w Gdyni.

Specjalista filologii starogermańskiej i staroholenderskiej, zajmował się słownictwem i dawnym prawem morskim. Opracował i przetłumaczył teksty prawa morskiego XV–XVIII wieku (Najstarszy tekst prawa morskiego w Gdańsku, 1961); wykazał zależności polskiej terminologii morskiej od języka niderlandzkiego (między innymi współautorstwo Nomenclatura navalis. Dwa gdańskie rękopisy z XVII wieku o budownictwie statków, 1976); współpracował przy reedycji polskiej części francuskiego słownika morskiego Nouveau Glossaire Nautique d’Augustin Jal (1972); inicjator, redaktor i współautor monografii Gimnazjum Polskie Macierzy Szkolnej w Gdańsku (1922–1939) (1976).

Odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi (1934), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1972), odznakami „Za zasługi dla Gdańska” (1960), „Zasłużonym Ziemi Gdańskiej” (1965), „Tysiąclecia państwa Polskiego” (1966), Zasłużony Działacz Towarzystwa Rozwoju Ziem Zachodnich (1964), Zasłużony Nauczyciel Polski Ludowej (1974). Otrzymał też Medal Pamiątkowy z Okazji 30-lecia Akademii Medycznej w Gdańsku (1975).

Żonaty był z Marią z domu Kwiatkowską (13 X 1915 – 3 VII 1990), ojciec Mariana Andrzeja (ur. 1938), absolwenta Wydziału Farmacji AMG, współwłaściciela rodzinnej firmy farmaceutycznej w Sierakowicach, Stefana (ur. 1946), absolwenta Wydziału Budowy Maszyn Politechniki Gdańskiej i Anny (ur. 1950), absolwentki Wydział Inżynierii Sanitarnej PG. Pochowany na cmentarzu Srebrzysko. Od 1995 patron auli I LO. BŚ

Bibliografia:
Janik Bernard, Życiorysy pracowników Gimnazjum Polskiego w Gdańsku, w: Gimnazjum Polskie Macierzy Szkolnej w Gdańsku 1922–1939. Księga pamiątkowa, Gdańsk 1976, s. 158- 160.
Maksymiuk Roman, Bernard Janik, filolog-germanista, kierownik Studium Praktycznej Nauki Języków Obcych 1954–1974, "Annales Academiae Medicae Gedanensis", 8, 1978, s. 433-436.
Sroczyńska-Wyczańska Krystyna, Nauczyciele Gimnazjum, w: Gimnazjum Polskie Macierzy Szkolnej w Gdańsku 1922–1939. Księga pamiątkowa, Wrocław 1989, s. 318-307.
Świerkosz Krystyna, Janik Bernard, w: Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, t. 2, Gdańsk 1994, s. 294-296.