WIKA-CZARNOWSKI ANASTAZY, działacz gdańskiej Polonii, patron gdańskiej ulicy
| < Poprzednie | Następne > |
ANASTAZY WIKA-CZARNOWSKI (30 V 1877 Joniny koło Przytarnia, powiat kościerski – 22 III 1940 Stutthof), działacz Polonii gdańskiej, patron gdańskiej ulicy. Syn Rudolfa Wojciecha Juliusza (11 IV 1833 Bytów – 27 VI 1888) i poślubionej 7 VI 1858 Franciszki z domu Kossak-Główczewskiej (13 XII 1840 Wętfie koło Kościerzyny – 8 I 1932 Przytarnia). Brat Augusta (26 IV 1860 Studzienice – 12 VI 1906), Agaty zamężnej Dzionk (1 III 1862 – 18 X 1926), Cecylii zamężnej Flisykowskiej (4 VII 1865 Studzienice – 18 II 1951), Jana (ur. 18 X 1871 Joniny Duże), Alojzego (ur. 14 IX 1874 Joniny Duże) i Bolesława (ur. 14 II 1882 Joniny Duże). Wuj Alfonsa Flisykowskiego.
Po zakończeniu nauki szkolnej i odbyciu służby wojskowej był urzędnikiem rejencji gdańskiej, następnie kuratorium szkolnego, od 1908 pracownikiem służby pocztowej w Brodnicy. W Gdańsku od 1 IV 1914. Po wybuchu I wojny światowej, od 11 X 1915 do 31 I 1919 urzędnik wojskowy w randze oficerskiej w niemieckiej 89 Dywizji Piechoty. Od 10 I 1920 pracował jako referent pocztowy w Gdańsku, 16 stycznia tego roku otrzymał pełnomocnictwo jako komisarz rządu polskiego do przejęcia z rąk niemieckich urzędów pocztowych w Łasinie, Szembruku, Szynwałdzie i Wydrznie wraz z przynależnymi doń pośrednictwami pocztowymi i telegraficznymi. Zajmował się przygotowaniem polskiego personelu do obsługi pocztowej i telefonicznej oraz ochroną mienia przed celowym zniszczeniem przez Niemców, za co otrzymał Odznakę Honorową Frontu Pomorskiego.
Dekretem Ministerstwa Poczty z 30 XII 1920 mianowany referentem pocztowym w Gdańsku, od 1 I 1923 wicedyrektor, od 21 VI 1923 kierownik Polskiego Urzędu Pocztowego Gdańsk 3, a od 20 II 1929 naczelnik Polskiego Urzędu Pocztowo-Telegraficznego Gdańsk 1 przy Heveliusplatz (pl. Obrońców Poczty Polskiej). Od 1 I 1935 na emeryturze.
Należał do Związku Zawodowego Pracowników Poczt, Telegrafów i Telefonów (od 1 X 1921), działał w Gminie Polskiej, Związku Polaków gdzie był członkiem komisji rewizyjnej, Gminie Polskiej Związku Polaków w Wolnym Mieście Gdańsku, Związku Harcerstwa Polskiego, Polskim Czerwonym Krzyżu, Klubie Sportowym Gedania, Towarzystwie Ludowym, w Stowarzyszeniu Emerytów Polskich, w którym był członkiem komisji rewizyjnej. Udzielał się w amatorskim ruchu artystycznym oraz komitecie budowy kościoła św. Stanisława Biskupa Męczennika przy Heeresanger (al. Legionów), był fundatorem jednego z umieszczonych tam witraży. Autor Historii rodu Wika-Czarnowskich (Kościerzyna 1930). W 1930 kandydował bez powodzenia z listy polskiej w wyborach do gdańskiego Volkstagu. W 1931 odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi ("za zasługi w służbie państwowej"). W Gdańsku mieszkał przy Trojangasse (ul. Seredyńskiego), następnie przy Marienstrasse 26 (ul. Wajdeloty).
1 IX 1939 aresztowany w Gdańsku przez Niemców. Był więziony w przejściowym obozie dla jeńców cywilnych w Victoriaschule i w obozie Stutthof. Rozstrzelany w masowej egzekucji 67 działaczy polonijnych II Wolnego Miasta Gdańska oraz Pomorza w nadleśnictwie Stegna w pobliżu obozu. Szczątki ofiar ekshumowano w listopadzie–grudniu 1946 i 4 IV 1947 pochowano na cmentarzu na Zaspie.
23 I 1911 poślubił w Kościerzynie Bogumiłę Wika-Czarnowską, ojciec prawnika Rudolfa i Elżbiety Berty (25 X 1913 Brodnica nad Drwęcą – 1943 KL Ravensbrück), absolwentki Gimnazjum Polskiego, żony nauczyciela języka angielskiego tej szkoły, Leona Wojtaszewskiego.
Od 29 III 2001 patron ulicy w Gdańsku–Przymorzu Wielkim (Jelitkowski Dwór). Jego nazwisko figuruje na tablicy poświęconej poległym i pomordowanych w czasie II wojny światowej pocztowcom, która znajduje się w westybulu dawnego Polskiego Urzędu Pocztowo-Telegraficznego Gdańsk 1 przy pl. Obrońców Poczty Polskiej 1-2, oraz na tablicy poświęconej harcerzom gdańskim, którzy zginęli w latach II wojny, odsłoniętej w 1981 na gdańskim Domu Harcerza. 22 III 2023 na domu przy ul. Wajdeloty 26 odsłonięto upamiętniającą go i żonę tablicę pamiątkową.
