HIRSCH SIMON JOSEPH THEODOR, pedagog, historyk, archiwista
| < Poprzednie | Następne > |
SIMON JOSEPH THEODOR HIRSCH (17 XII 1806 Stare Szkoty – 17 II 1881 Greifswald), pedagog, historyk. Pochodził z rodziny żydowskiej osiadłej pod Gdańskiem (Stare Szkoty), syn kupca i prowadzącego kolekturę loterii Josepha Bendixa oraz Johanny, córki Nathanaela Schmula. Kuzyn historyka Siegfrieda Hirscha (5 XI 1816 Berlin – 11 IX 1860 Paryż) oraz Augusta (Arona) Simona Hirscha.
W latach 1818–1822 uczył się w szkole przy kościele św. Barbary, w której pod wpływem nauczyciela Matthiasa Löschina zainteresował się historią. Od wiosny 1822 do jesieni 1827 uczył się w Gimnazjum Miejskim, w którym naukę sfinansował mu Abraham Friedrich Blech i w którym w 1827 uzyskał maturę. Za sprawą Blecha 5 X 1827 przyjął też w kościele Najświętszej Marii Panny (NMP) chrzest w obrządku luterańskim (jako Simon Joseph Theodor). Dzięki stypendium Towarzystwa Pokoju studiował w latach 1927–1830 teologię, geografię i historię na uniwersytecie w Berlinie; od 21 I 1831 doktor filozofii na podstawie dysertacji o zarządcach Bawarii w czasach Karolingów (De procuratoribus Bavariae per Carolingicorum regum tempora).
W latach 1831–1833 nauczyciel stażysta w Friedrich-Wilhelm-Gimnasium w Berlinie. Od 29 VIII 1833 nauczyciel, a od 1836 profesor historii w gdańskim Gimnazjum Miejskim. Mieszkał w 1839 przy Langgarten 21 (ul. Długie Ogrody). Od 1 III 1850 do wyjazdu z Gdańska w 1865 pełnił jednocześnie obowiązki archiwisty, opiekującego się dawnym archiwum miejskim w Ratuszu Głównego Miasta ( archiwa).
Jeden z najwybitniejszych gdańskich historyków XIX wieku. Opierając się na badaniach archiwalnych, wydał źródła do historii miasta, był współwydawcą (m.in. ze swoim uczniem z Gimnazjum Miejskiego, Ernstem Gottfriedem Strehlke (zob. Friedrich Samuel Strehlke) pięciu tomów Scriptores rerum Prussicarum i autorem monografii gimnazjów gdańskich od XVI wieku do 1858, najważniejszej swojej pracy historycznej Handels- und Gewerbegeschichte unter der Herrschaft des deutschen Ordens (Dzieje handlu i przemysłu pod panowaniem zakonu krzyżackiego, 1858) o handlu gdańskim za czasów krzyżackich, nagrodzonej przez Fürstlich Jablonowski'sche Gesellschaft zu Leipig (Towarzystwo Książąt Jabłonowskich w Lipsku), oraz monografii Dworu Artusa i kościoła NMP. Uporządkował gdańskie zbiory archiwalne, opracował m.in w ośmiu tomach regesty missivów (ksiąg korespondencji) z lat 1420–1516, regestował gdańskie dokumenty i listy do 1520 (do dziś przechowywane w specjalnych, założonych przez niego kopertach, z jego regestami na obwolutach), księgi miejskie i ławnicze.
Od 1847 członek Königliche Deutsche Gesellschaft in Königsberg (Królewskiego Niemieckiego Towarzystwa w Królewcu), od 1848 Altertumsgesellschaft Prussia (Towarzystwo Starożytności Prussa - Królewiec), od 1850 członek-korespondent Gesellschaft für Pommersche Geschichte und Altertumskunde (Towarzystwo Historii i Starożytności Pomorza), od 1852 członek Berlinische Gesellschaft für deutsche Sprache (Berlińskie Towarzystwo Języka Niemieckiego). Od 1835 członek Towarzystwa Przyjaciół Sztuki, należał do Stowarzyszenia na Rzecz Zachowania Starodawnych Budowli i Zabytków Sztuki Gdańska. W 1865 został profesorem historii i dyrektorem biblioteki uniwersytetu w Greifswaldzie, gdzie pracował do śmierci. Zmarł nagle na udar mózgu, przygotowując się rano do kolejnego dnia pracy.
Od około 1833 był żonaty z Marią Charlottą Behrend (ur. 1 II 1808 Berlin), którą poślubił w Berlinie. Z potomstwa w dzieciństwie zmarł syn Friedrich Joseph Theodor Nathanael (ur. 2 IX 1844 Gdańsk – 6 VI 1852 Gdańsk). Los córki Johanny Marii Julianny (ur. 30 V 1836 Gdańsk) po wyjeździe ojca z Gdańska nie jest znany. Syn Ferdinand (22 IV 1843 Gdańsk – 31 III 1915 Berlin) w 1861 ukończył Gimnazjum Miejskie, w 1864 studiował historię na uniwersytecie w Berlinie. Był doktorem filozofii i wieloletnim pedagogiem Królewskiego Gimnazjum Realnego w Berlinie, autorem prac naukowych z historii Prus w XVII i XVIII wieku oraz z czasów cesarstwa rzymskiego w okresie wczesnego średniowiecza.
Bibliografia:
Altpreuss. Biogr., Bd. 3, s. 956.
Stankiewicz Jerzy, Hirsch Simon Joseph, w: Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, t. II Gdańsk 1994, s. 206.
