GRUSZKOWSKI WIESŁAW JULIAN, profesor Politechniki Gdańskiej
| < Poprzednie | Następne > |
WIESŁAW JULIAN GRUSZKOWSKI (15 II 1920 Lwów – 7 IX 2018 Sopot), urbanista, profesor Politechniki Gdańskiej (PG). Syn Jana, radcy w Okręgowej Izbie Kontroli Państwowej we Lwowie, brat Mieczysława (rozstrzelanego 16 I 1941 w Kijowie przez NKWD za działalność niepodległościową, pochowanego w Bykowni) i Henryka. Ukończył w 1938 X Gimnazjum i Liceum im. Henryka Sienkiewicza we Lwowie. W latach 1938–1941 studiował na Wydziale Architektury politechniki we Lwowie (zaliczył III rok studiów). W 1938 przeszedł przeszkolenie wojskowe w Legii Akademickiej. W sierpniu 1939 skierowany do służby w kontrwywiadzie Oddziału II Sztabu Generalnego RP, realizował działania wywiadowcze na terenie Słowacji. Przed wybuchem II wojny światowej wrócił do Lwowa. W październiku 1939 wstąpił do konspiracji Związku Walki Zbrojnej, działał jako łącznik, kolportował prasę podziemną, pracował jako pomocnik murarski i ciesielski. Od lipca 1944 do maja 1945 kierownik odbudowy lwowskiej elektrowni Energokombinat.
Od czerwca 1945 z młodszym bratem Henrykiem w Gdańsku, do sierpnia 1949 pracował jako technik w Pracowni Urbanistycznej Zarządu Miejskiego i kierownik wydziału urbanistyki w Wydziale Technicznym Zarządu Miejskiego. Jednocześnie w latach 1946–1947 studiował na IV roku Wydziału Architektury PG, po ukończeniu studiów zatrudniony w Katedrze Urbanistyki u prof. Władysława Czernego jako asystent (wrzesień 1947 – sierpień 1951), starszy asystent (listopad 1952 – październik 1953) i adiunkt na Podyplomowych Studiach Urbanistyki (październik 1953 – luty 1973). Jednocześnie od września 1949 do lutego 1955 projektant, starszy projektant i główny urbanista Biura Projektowo-Badawczego Budownictwa „Miastoprojekt” w Gdańsku, wraz z architektem Romanem Horodyńskim opracował ostateczną wersję odbudowy Głównego Miasta. Od lutego 1955 do sierpnia 1958 główny architekt województwa gdańskiego, zwolniony za zatwierdzenie planów odbudowy niektórych gdańskich kościołów. Od listopada 1958 do lutego 1973 kierownik Wojewódzkiej Pracowni Urbanistycznej w Gdańsku, od kwietnia 1973 do grudnia 1975 kierownik oddziału i główny projektant w Biurze Projektów Budownictwa Komunalnego w Gdańsku, od stycznia 1976 do grudnia 1978 generalny projektant w Biurze Planowania Przestrzennego w Gdańsku, gdzie na pół etatu pracował jeszcze jako doradca naukowo-techniczny od stycznia do czerwca 1979. W latach 1973–1978 generalny projektant planu aglomeracji gdańskiej. W 1962 współautor planu zespołu portowo-miejskiego Gdańsk-Gdynia.
Od 1973 na stałe związany z PG, doktor od 1976, na stanowisku docenta od lutego 1973 do sierpnia 1989, profesor nadzwyczajny (tytularny) od 1989. W latach 1978-1981 był zastępcą dyrektora do spraw naukowych Instytutu Architektury i Urbanistyki PG, od 1984 prodziekanem Wydziału Architektury, 1985–1989 dziekan Wydziału Architektury. Na emeryturze wykładał m.in. w prywatnej wyższej szkole zawodowej Wszechnicy Warmińskiej w Lidzbarku Warmińskim (od 2004), przekształconej w Mazurską Szkołę Wyższą w Ełku.
W latach 1975–1982 przewodniczący Miejskiego Komitetu Stronnictwa Demokratycznego w Gdańsku; w okresie 1976–1981 zastępca przewodniczącego, od 30 XI 1981 do 28 VI 1984 przewodniczący gdańskiej Miejskiej Rady Narodowej. W latach 1987–1992 przewodniczący Rady Naukowej Biblioteki Gdańskiej PAN, członek Rady Fundacji Biblioteki Gdańskiej. Autor monografii Planowanie przestrzenne miast portowych (z Bohdanem Szermerem, Stanisławem Tomaszkiem, 1964); rozdziału Wspomnień z odbudowy Głównego Miasta Gdańska (pod red. Izabelli Trojanowskiej, 1978); Zarysu historii urbanistyki (1989); Historii sztuki (2005). Współautor (z Adamem Hauptem) m.in. projektu uporządkowania Wojskowego Cmentarza Francuskiego.
Członek Stowarzyszenia Architektów Polskich (SARP) od 1947, w latach 1958-1964 prezes Oddziału Wybrzeże, w 1969-1973 wchodził w skład Rady SARP. Członek Towarzystwa Urbanistów Polskich od 1954, przez dwie kadencje prezes oddziału gdańskiego, od 1989 członek honorowy. Członek Sekcji Urbanistyki Komitetu Architektury i Urbanistyki Polskiej Akademii Nauk, członek-korespondent Deutsche Akademie für Städtebau und Landesplanung.
Odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi, Krzyżem Kawalerskim i Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, Medalem Komisji Edukacji Narodowej, odznaką „Zasłużonym Ziemi Gdańskiej” (1966), Złotą Odznaką SARP (1963). Otrzymał Nagrodę Komitetu Budownictwa, Urbanistyki i Architektury I stopnia za plan ogólny zagospodarowania przestrzennego zespołu miast Gdynia-Gdańsk (z zespołem, 1962), Komitetu Nauki i Techniki (1966), Ministerstwa Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych (1968, 1969 – III stopnia za plan ogólny zagospodarowania przestrzennego miasta Tolkmicko – wraz z Józefem Nierodą i Brunonem Wandtke). W 1980 Ministerstwo Kultury i Sztuki nadało mu status twórcy.
W 1997 uhonorowany Medalem Księcia Mściwoja II. W 2000 laureat Nagrody Prezydenta Miasta Gdańska w Dziedzinie Kultury. W 2002 otrzymał Nagrodę im. prof. Jerzego Stankiewicza, w 2014 Medal Za Zasługi dla Politechniki Gdańskiej. W 2012 nominowany do Nagrody Miasta Gdańska w dziedzinie kultury „Splendor Gedanensis” za album Ruiny. Fotografie Wiesława Gruszkowskiego, otrzymał okolicznościowy „Splendor Splendorów”, przyznany w 40-lecie istnienia tej nagrody. W 2015 wyróżniony tytułem Honorowy Profesor Emeritus Politechniki Gdańskiej. Członek Honorowej Rady Architektury przy Prezydencie Miasta Sopotu.
Po przyjeździe do Gdańska mieszkał przy ul. Angielska Grobla 7, następnie przy ul. Danusi i ul. Szopena we Wrzeszczu, następnie w Sopocie. 16 IX 2015 przekazał Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku polską flagę przywiezioną w 1945 ze Lwowa, ukrytą przez rodzinę w listopadzie 1939 przed rosyjską milicją. Żonaty był z Marianną Anną z domu Przygodzką (5 VII 1924 – 22 I 2014 Sopot), ojciec Jana (ur. 1955), Tadeusza (ur. 1957) i Tomasza (ur. 1961), kierownika Centrum Kompetencji Biblioteki Narodowej, członka Zarządu Bibliotheca Baltica, od 2021 członka Europejskiego Komitetu Regionalnego IFLA (International Federation of Library Associations and Institutions, Międzynarodowa Federacja Stowarzyszeń i Instytucji Bibliotekarskich), żonatego z Małgorzatą (8 IV 1961 – 2 VIII 2023), socjolożką, córką Barbary Dobraczyńskiej.
Pochowany z żoną na Cmentarzu Komunalnym w Sopocie.
