SYNAK BRUNON, profesor Uniwersytetu Gdańskiego, działacz kaszubski, polityk
| < Poprzednie | Następne > |
BRUNON SYNAK (ur. 23 X 1943 Podjazy-Amalka, powiat kartuski – 18 XII 2013 Gdańsk), socjolog, profesor Uniwersytetu Gdańskiego (UG), działacz kaszubski, polityk regionalny. Najmłodszy z dziewięciorga dzieci wiejskiego młynarza Ambrożego i Heleny z domu Kotłowskiej. W 1957 ukończył szkołę podstawowa w Podjazach, w 1962 Liceum Pedagogiczne w Kościerzynie. W roku szkolnym 1962/1963 nauczyciel w szkole podstawowej w Borku Kamiennym (gmina Sulęczyno). W okresie 1963–1965 student wychowania fizycznego w Studium Nauczycielskim w Gdańsku-Oliwie, w 1969 – absolwent pedagogiki Wyższej Szkoły Pedagogicznej. Po studiach pracował rok w Zakładach Radiowych Radmor w Gdyni jako socjolog zakładowy.
W latach 1970–1973 słuchacz studium doktoranckiego w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego. Od 1973 doktor na podstawie dysertacji Problemy starych rolników (druk: 1976) i pracownik UG, od 1983 doktor habilitowany na podstawie dorobku i rozprawy Migracja i adaptacja ludzi starszych do środowiska miejskiego (druk: 1982). Od 1993 profesor tytularny, od 1999 profesor zwyczajny UG. W latach 1986–1988 wicedyrektor Instytutu Filozofii i Socjologii, 1998–2011 kierownik Zakładu Socjologii Ogólnej na Wydziale Nauk Społecznych UG. W latach 1984–1985 prorektor do spraw studenckich UG (złożył rezygnację po odwołaniu rektora Karola Taylora), 1990–1993 i 1993–1996 – rektor do spraw kształcenia. Pracował także w okresie 1986–1992 w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Bydgoszczy, a 1998–2007 w Wyższej Szkole Turystyki i Hotelarstwa w Gdańsku.
W latach 1998–2004 prezes Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego. Od 1998 w Sejmiku Pomorskim: w I kadencji z ramienia Akcji Wyborczej Solidarność jego wiceprzewodniczący, w kadencji II i III w latach 2002–2010 z ramienia Platformy Obywatelskiej (PO) jego przewodniczący. W latach 2000–2004 przewodniczący międzynarodowego forum samorządowego The Baltic Sea States Subregional Co-operation. W 2004 bezskutecznie ubiegał się o mandat europosła z ramienia PO. W okresie 2004–2008 delegat do Komitetu Regionów Unii Europejskiej, 2005–2008 przewodniczący polskiej delegacji i wiceprezydent Komitetu Regionów. W listopadzie 2010 z powodu choroby wycofał się z życia publicznego. W ostatniej prowadzonej przez niego sesji (8 XI 2010) uczestniczył (po raz pierwszy w historii Sejmiku Pomorskiego) premier Rzeczypospolitej Polskiej, żeby podziękować mu za wieloletnią pracę samorządową.
Specjalista w zakresie socjologii wsi, etniczności, gerontologii społecznej (nauka o starzeniu) i transformacji ustrojowej. Autor między innymi także prac: Młodzi emeryci (1987), Post-Communist Poland: From Totalitarianism to Democracy (1993, współautor J. Coenen-Huther), Ethnic Identities of European Minorities: Theories and Case Studies (1995), Voluntary Sector in a Changing Society: A Polish-American Dialogue (1996, współautorstwo M. Ruzica), Kaszubska tożsamość. Ciągłość i zmiana (1998), Polska starość (2002), Moja kaszubska stegna (2010).
Członek wielu krajowych i międzynarodowych towarzystw i gremiów naukowych oraz społecznych, między innymi Polskiego Towarzystwa Socjologicznego (przewodniczący Oddziału Gdańskiego), Polskiego Towarzystwa Gerontologicznego (przewodniczący Oddziału Gdańskiego, wieloletni wiceprzewodniczący Zarządu Głównego), American Association of Anthropology and Gerontology, International Association of Gerontology, Komitetu Socjologii Polskiej Akademii Nauk (1996–2002), Rady Konsultacyjnej do spraw Polityki Społecznej przy Prezydencie Rzeczypospolitej Polskiej (1994–1995), European Foundation on Social Quality w Amsterdamie (1995–1997), Zespołu do spraw Nauki przy Komitecie Obchodów 1000-lecia Miasta Gdańska (przewodniczący, 1996–1997). Był także przewodniczącym Rady Muzeum Kaszubski Park Etnograficzny we Wdzydzach (2001–2010), członkiem Rady Kaszubskiego parku Krajobrazowego w Kartuzach (2006–2009), Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej w Wejherowie (2004–2007), przewodniczącym Rady Programowej Kaszubskiego Uniwersytetu Ludowego (1996–2004), przewodniczącym Rady Fundacji Kaszubski Uniwersytet Ludowy (2004–2011).
Odznaczony między innymi Złotym Krzyżem Zasługi (1987), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (2010), Medalem Komisji Edukacji Narodowej (1994), Medalem 40-lecia (1996) i 50-lecia (2006) Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego, Medalem im. Antoniego Abrahama Srebrna Tabakierka (2007). W 2011 wyrózniony Medalem Księcia Mściwoja II, w 2011 odznaką Za Zasługi dla Województwa Pomorskiego, w 2015 pośmiertnie odznaką Za Zasługi dla Samorządu Terytorialnego. W 2012 przyznano mu Nagrodę Naukową Miasta Gdańska im. Jana Heweliusza.
Mąż Jadwigi, nauczycieli. ojciec Xymeny (ur. 1975), językoznawczyni, pracowniczki UG. Pochowany na cmentarzu Srebrzysko. Na wniosek Rady Dzielnicy Osowa 28 VI 2018 Rady Miasta Gdańska przyjęła uchwałę o budowie poświęconego mu pomnika.
