GRALATH KARL FRIEDRICH von, burmistrz Gdańska
| < Poprzednie | Następne > |
KARL FRIEDRICH von GRALATH (11 XII 1741 Gdańsk – 28 V 1818 Gdańsk), burmistrz Gdańska. Syn burmistrza Daniela Gralatha I i Dorothei Julianny, córki przyrodnika i sekretarza miejskiego Jacoba Kleina. Uczył się w bliżej nieznanej szkole średniej poza Gdańskiem, następnie studiował nauki prawne na jednym z niemieckich uniwersytetów. Po studiach, w latach 1764–1766, odbył ówczesnym zwyczajem podróż po Niemczech, Szwajcarii i Francji, w 1767 roku był w Petersburgu w Rosji. Wróciwszy do Gdańska, od 1768 roku sprawował obowiązki sekretarza Rady Miejskiej, w latach 1768–1775 był rezydentem Gdańska w Warszawie, w 1775 subsyndykiem, od 1782 rajcą.
Jako gdański przedstawiciel przy warszawskim dworze królewskim składał skargi na ograniczanie praw Gdańska do jego podmiejskich posiadłości, zajętych po pierwszym rozbiorze Polski przez Prusy. Dotyczyło to na przykład Nowego Portu, gdzie powstała pruska komora celna, pobierająca opłaty od towarów przywożonych i wywożonych z portu nad Motławą. Sprzeciwiał się także niekorzystnemu dla Gdańska traktatowi handlowemu Polski z Prusami z 1775 roku. Już jako rajca w 1783 roku brał udział – wraz z Joachimem Wilhelmem Weickhmannem i Michaelem Groddeckiem – w pertraktacjach z Prusami w sprawie zniesienia blokady ekonomicznej Gdańska, następnie w Warszawie z Joachimem Weickhmannem w pertraktacjach z przedstawicielami Prus i Rosji w sprawie zasadności i wysokości opłat celnych pobieranych w Nowym Porcie zarówno od towarów spławianych Wisłą do Gdańska, jak i tych przywożonych morzem. Zawarta w 1785 roku konwencja warszawska określiła maksymalną wysokość tych opłat na 12%, w praktyce jednak nie była stosowana przez Prusy, które pobierały zawyżone opłaty lub kierowały tratwy i statki wiślane z towarami do pruskiego Elbląga, gdzie pobierano tylko dwuprocentowe cło, korzystne dla właścicieli zboża czy drewna. Po włączeniu Gdańska w 1793 roku do monarchii pruskiej stał się lojalnym pracownikiem jej administracji. W 1794 został burmistrzem w Zarządzie Miasta i w zarządzie policyjnym Gdańska, kierowanym przez prezydenta Johanna Christiana von Lindenowskiego. Jako burmistrz i radca wojenny (Kriegrath und Bürgermeister) nadzorował sprawy ekonomiczne miasta, działalność jego żuławskich posiadłości oraz cechy rzeźników, muzyków, złotników i krawców. Za zasługi dla monarchii pruskiej otrzymał w czasie wizyty króla Fryderyka Wilhelma III w Gdańsku (30 V – 2 VI 1798) tytuł szlachecki.
Po utworzeniu I Wolnego Miasta Gdańska (WMG) został pierwszym prezydentem jego Senatu (pierwszym burmistrzem); sprawował tę funkcję w latach 1807–1808. 21 VII 1807 roku o godzinie dziewiątej, wyruszając ze swojego rodzinnego domu przy Heilige-Geist-Gasse 115 (ul. św. Ducha), a następnie idąc ulicami Große Wollwebergasse (ul. Tkacka) i Langgasse (ul. Długa), udał się – wśród szpalerów żołnierzy i w honorowej eskorcie oddziałów wojskowych z orkiestrą, w towarzystwie gubernatora Jeana Rappa, generalicji w paradnych mundurach, przy biciu dzwonów kościelnych i pośród salw armatnich – do Ratusza Głównego Miasta. Tam w Wielkiej Sali Wety w obecności nowych władz miasta, miejscowych notabli i gubernatora Jeana Rappa uroczyście proklamowano Wolne Miasto Gdańsk. Nowo powołany prezydent Senatu wygłosił okolicznościowe przemówienie, w którym podkreślał, jakie nadzieje żywi Gdańsk w stosunku do protektorów WMG, z cesarzem Napoleonem na czele. Następnie, ponownie w honorowej eskorcie, powrócił do swego domu.
21 VII 1808 roku uczestniczył w ważnej dla miasta ceremonii, która towarzyszyła wprowadzeniu w Gdańsku cywilnego kodeksu Napoleona. Uroczysty orszak, składający się z wszystkich władz miasta (czyli z Senatu, Ławy i Trzeciego Ordynku) oraz urzędników, poprzedzany honorową asystą oddziałów wojskowych z orkiestrą, idąc z Ratusza przez Langer Markt (Długi Targ), Kürschnergasse (ul. Kuśnierska) i Brotbänkengasse (ul. Chlebnicka), dotarł do kościoła Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny na okolicznościowe nabożeństwo. Podczas niego władze miasta w obecności katolickich i luterańskich duchownych złożyły przysięgę na tekst nowego prawa. W tym czasie ozdobny kodeks leżał na ołtarzu. Po odśpiewaniu hymnu Te Deum księga z tekstem nowego kodeksu została w uroczystym orszaku przeniesiona do Ratusza Głównego Miasta i złożona w Sali Czerwonej, pod portretem cesarza. Tam też wygłoszono okolicznościowe przemówienia.
Jako prezydent Senatu Gralath nie zgadzał się na realizację wszystkich niekorzystnych dla miasta francuskich zaleceń. W związku z opóźnieniami w spłacaniu nałożonej na miasto kontrybucji we wrześniu 1808 roku pod naciskiem generała Jeana Rappa zrezygnował z funkcji burmistrza i wycofał się z życia publicznego.
W 1809 roku, po śmierci swego brata Daniela, stał się właścicielem podgdańskiego majątku, do którego należały wsie Otomin, Sulmin i Rębowo. Mieszkał przeważnie w dworze w Sulminie, zbudowanym w 1801 roku przez jego szwagra, pruskiego ministra Leopolda von Schröttera, drugiego męża siostry Renaty Wilhelminy. Był też właścicielem rodzinnej kamienicy przy ul. św. Ducha 115 (wówczas numer serwisowy 1002).
Był dwukrotnie żonaty. 22 I 1776 roku zawarł związek małżeński z Anną Florentyną (1740–1780), córką rajcy Johanna Gottfrieda Meyera (1710–1754); po jej śmierci ożenił się 30 I 1783 z Charlottą Constantiną Beatą (1760–1805), córką Daniela Gottlieba Davissona, potomka Jana Heweliusza po kądzieli. Z drugiego małżeństwa miał synów: Stanislausa Karla (1784–1764), chrześniaka polskiego króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, po którym otrzymał pierwsze imię, dziedziczącego po ojcu majątek ziemski w Sulminie i Otominie, oraz Friedricha Wilhelma (1789–1837), gdańskiego kupca hurtowego. Córka Karolina Amalia Beata (1786–1817) była żoną pochodzącego ze Szkocji gdańskiego kupca Jamesa Balfoura (1770–1849).
Stanislaus Karl zmarł bezpotomnie. Rodzinny majątek odziedziczył jego bratanek Georg Friedrich (1819–1853), którego syn, Max Carl Georg (1851–1901), sprzedał go w 1880 roku i przeniósł się do Florencji we Włoszech, zabierając ze sobą także najcenniejsze rodzinne pamiątki. Jego wnuk Rafaelo Donatii von Gralath (1916–2011), ostatni z włoskiej rodziny Gralathów, mocą testamentu przekazał do zbiorów Muzeum Narodowego w Gdańsku kolekcję dwunastu rodzinnych portretów i zbiór dokumentów. Luterańską Biblię, która od 1711 roku znajdowała się w posiadaniu Gralathów, nabyto w 2013 od wdowy po Rafaelu ( Biblia Gralathów). Krypta grobowa rodziny Gralathów w Sulminie została zdewastowana po 1945 roku.
