ANGER KARL THEODOR, astronom, dyrektor Towarzystwa Przyrodniczego
| < Poprzednie | Następne > |
KARL THEODOR ANGER (31 V 1803 Gdańsk – 25 III 1858 Gdańsk), astronom, fizyk, geodeta, dyrektor gdańskiego Towarzystwa Przyrodniczego. Trzeci syn naczelnego kontrolera skarbowego, który zbankrutował podczas oblężenia Gdańska w latach 1813–1814. Od 1815 uczeń szkoły mariackiej, w latach 1816–1823 uczył się w Królewskiej Szkole Sztuk Pięknych pod kierunkiem Johanna Adama Breysiga, który zauważył jego zdolności trygonometryczne poprzez zamiłowanie do perspektywy. Ukończył Gimnazjum Miejskie. Wbrew życzeniom matki
1 XI 1823 zapisał się na uniwersytet w Królewcu i studiował matematykę oraz astronomię, rozwijając swój talent do nauk ścisłych pod opieką Friedricha Wilhelma Bessela (1784–1846) i jego przyjaciół: matematyka Carla Gustava Jacobiego (1804–1851), etyka, filozofa i fizyka Paula Ermana (1761–1851), fizyka i meteorologa Heinricha Wilhelma Dove (1803–1879) oraz fizyka Franza Ernsta Neumanna (1798–1895).
W latach 1826–1831 był asystentem Friedricha Wilhelma Bessela w obserwatorium astronomicznym tej uczelni, publikując efekty swoich obserwacji w Königsberger Beobachtungen.
Od 7 IV 1831 członek gdańskiego Towarzystwa Przyrodniczego, zatrudniony na stanowisku astronoma, założył niewielkie obserwatorium w
Neugarten-Apotheke przy Neugarten 506 (ul. Nowe Ogrody 14). Jednocześnie od 1832 prowadził zajęcia w Szkole Nawigacyjnej, wykorzystując do badań astronomicznych tamtejsze obserwatorium. Pracował też w Państwowej Prowincjonalnej Szkole Rzemieślniczej (Gewerbeschule, od 1835 Provinzial-Gewerbeschule), której w latach 1834–1855 był kierownikiem. Od 1836 do śmierci nauczał też matematyki i fizyki w gdańskim Gimnazjum Miejskim. W latach 1847–1855 był prezesem Towarzystwa Przyrodniczego w Gdańsku. Przez cały czas prowadził obserwacje astronomiczne (obserwacja Słońca, zaćmień Księżyca, określenie długości i szerokości geograficznej itp.), wyniki badań publikował, np. specjalne tablice dla żeglarzy do oznaczania szerokości i długości geograficznej na podstawie gwiazd.
Prowadził też rozważania matematyczne nad związanymi z falami funkcjami Bessela, wzbogacając je o dodatkową funkcję nazwaną jego imieniem (funkcja Angera, 1855) oraz poszerzając wykładnicze rozwinięcie funkcji trygonometrycznych Daniela Bernoulliego (1700–1782) o tzw. rozwinięcie Jacobiego-Angera (1857). Opublikował m.in. Tafeln zur Erleichterung des Gebrauchs der Mond-Ephemeriden (Tabele ułatwiające korzystanie z efemeryd Księżyca, Halle 1831), Analytische Darstellung der Basrelief-Perspektive (Analityczne przedstawienie perspektywy płaskorzeźbienia, Danzig 1834), Betrachtungen über verschiedene Gegenstände der neueren Geometrie (Rozważania na różne tematy współczesnej geometrii), t.1 i 2 (Danzig 1839–1841), Grundzüge der neueren astronomische Beobachtungskunst (Podstawowe zasady współczesnej sztuki obserwacji astronomicznych, Berlin 1847) oraz o swoim mentorze Erinnerung an Bessel's Leben und Wirken (Wspomnienie o życiu i twórczości Bessela, Danzig 1846). Członek Towarzystwa Fizykalno-Ekonomicznego w Królewcu (Physicalisch-ökonomische Gesellschaft zu Königsberg).
W 1839 mieszkał przy Poggenpfuhl 23 (ul. Żabi Kruk). 16 X 1844 zawarł w kościele Najświętszej Marii Panny (NMP) kolejny związek małżeński z Johanną Amalią Augustą (ur. 1819) córką kupca Carla Friedricha Zaddacha.
Zmarł na udar mózgu, pozostawił żonę i dziesięcioro niepełnoletnich dzieci. Jego Populäre Vorträge über Astronomie (Popularne wykłady z astronomii) zebrał i wydał pośmiertnie w 1862 u Augusta Wilhelma Kafemanna profesor nauk przyrodniczych Uniwersytetu w Królewcu dr Gustav Baddach.
Bibliografia:
Die Matrikel … der Albertus-Universität zu Königsberg, ed. Georg Ehler, Bd. 2, Leipzig 1911/1912, s. 744.
„Danziger Intelligenzblatt”, nr 73, 27 III 1858, s. 965 (nekrolog).
Hirsch Theodor, Anger Karl Theodor, w: Allgemeine Deutsche Biographie, Bd. 1, Leipzig 1875, s. 457–458.
Kössler Franz, Personlexikon von Lehren des 19. Jahrhunderts, Bd. I, Gießen 2008, s. 67.
