BARTHOLDI GOTTFRIED, konrektor szkoły św. Jana, pastor
| < Poprzednie | Następne > |
GOTTFRIED BARTHOLDI (Godofredus) (chrzest 12 XI 1645 – 25 XII 1713 Wossitz (Osice, Żuławy Gdańskie)), konrektor szkoły św. Jana w Gdańsku, pastor. Syn kaznodziei kościoła Bożego Ciała Caspara Bartholdiego. Uczył się od kwietnia 1657 w gdańskim Gimnazjum Akademickim u Johanna Maukischa, Georga Neufelda jr i Christiana Rosteuschera. 11 II 1665, z bratem Ephraimem, zapisał się na uniwersytet w Królewcu, od 1666 student teologii, filozofii, greki i języków orientalnych w Wittenberdze, od 1668 tamże magister filozofii. Wierszowanym utworem żegnał w 1669 odchodzącego z Wittenbergi do Gdańska Aegidiusa Straucha (Schuld-Gebühr als Egidius Strauch sich von Wittenberg weg erheben wollte). Po studiach odbył pieszą wędrówkę przez Francję, Węgry, Niemcy i Prusy, odwiedzając po drodze 18 uczelni.
Do Gdańska powrócił w 1671, przez wcześniejsze, pospieszne, małżeństwo popadł w niełaskę Rady Miejskiej, która odrzuciła jego wniosek o pastorat, mimo rekomendacji jego dawnych profesorów z Wittenbergi i ich prośby ze względu na zasługi ojca. Nieznane w szczegółach małżeństwo zostało unieważnione przez Wysoki Konsystorz (Oberkonsistorium) w Dreźnie i Konsystorz w Wittenberdze, po zapłaceniu znacznego odszkodowania. 16 V 1676 po raz kolejny skierował do Rady Miejskiej bezskuteczną prośbę o posadę. Na wielokrotne prośby w 1683 i 1684 otrzymał jedynie „wiatyk” w wysokości 60 guldenów na podróż do Malborka.
Od 1690 był konrektorem gdańskiej szkoły św. Jana. Od początku skonfliktowany z rektorem szkoły, Friedrichem Büthnerem. Początkowe utarczki przerodziły się w 1694 w otwarty spór, w którym konflikt pokoleń pomiędzy zachowawczym rektorem a jego „postępowym” zastępcą miał tylko marginalne znaczenie. Uchodził za upartego i aroganckiego, przestał przestrzegać regulaminu i programu nauczania, stosował własne metody i dobierał podręczniki według własnego uznania, przenosił uczniów do innych klas bądź relegował ze szkoły. W 1696 wysunął listę 40 zażaleń w sprawie funkcjonowania szkoły i przez pewien czas sparaliżował jej działanie. Przestał być też zapraszany na spotkania wspólnoty kościoła św. Jana, wcześniej każde kończyło się wywoływanym przez niego konfliktem. Skarżyła się Radzie Miejskiej nawet jego siostra Florentyna, występująca o zwrot sprzeniewierzonej przez niego wysokiej pożyczki. Punktem kulminacyjnym było wycofanie ze szkoły przez szypra Marquardta trzech synów, za co został pozwany do ukarania przez Kolegium Szkolne. Do oficjalnego usunięcia z urzędu jednak nie doszło, 22 XII 1699 został powołany na urząd pastora w Osicach. Wyświęcony 12 I 1700 i uroczyście wprowadzony na urząd 17 stycznia, pełnił tę funkcję do śmierci.
Autor cenionych, wysokiej jakości poezji łacińskich oraz utworów okolicznościowych, m.in. z okazji objęcia urzędu burmistrza przez Johanna Ernsta Schmiedena (Carmen gratulatorium..., Danzig 1692) czy podobnej okoliczności swego szwagra (Ehrengedicht als Jakobus Blivernitius ... zum Preasidentenamt erkohren..., 1698). Żonaty z Florentine, siostrą burmistrza Malborka Jakoba Bliwernitza (1666–1731), bibliofila, właściciela liczącego około 2000 tytułów księgozbioru, zlicytowanego po jego śmierci.
Ojciec co najmniej trójki dzieci: Cathariny (chrzest 29 II 1684 Malbork), Concordii (ochrzczona 25 XII 1700 Wocławy – pochowana 4 IX 1701 tamże) oraz Martina, przed 1720 ożenionego z Dorotheą, ojca ochrzczonego 26 II 1720 w kościele św. Piotra i Pawła Johanna Carla.
Bibliografia:
Die Matrikel … der Albertus-Universität zu Königsberg, ed. Georg Ehler, Bd. 2, Leipzig 1911/1912, s. 38.
Księga wpisów uczniów Gimnazjum Gdańskiego 1580–1814, wyd. Zbigniew Nowak i Przemysław Szafran, Warszawa–Poznań 1974, s. 187.
Faber Walther, Die Johannisschule in Danzig vom Mittelalter bis zum Jahre 1824, Danzig 1925, s. 66–68, 113.
Prätorius Ephraim, Dantziger-Lehrer Gedächtniβ..., Danzig und Leipzig, 1760, s. 40.
Rhesa Ludwig, Kurzgefaßte Nachrichten von allen seit der Reformation an den evangelischen Kirchen in Westpreuszen angestellten Predigern, Königsberg 1834, s. 113.
Weichbrodt Dorothea, Patrizier, Bürger, Einwohner der Freien und Hansestadt Danzig in Stamm- und Namentafeln vom 14.–18. Jahrhundert, Klausdorf–Schwentine 1986–1992, Bd. I, 31.
