CZYŻEWSKI HENRYK, kompozytor, teoretyk muzyki, dyrygent
| < Poprzednie | Następne > |
HENRYK STEFAN CZYŻEWSKI (15 VII 1937 Włodzimierz Wołyński – 21 IX 2023 Lublin), kompozytor, teoretyk muzyki, dyrygent. Po II wojnie światowej mieszkał z rodziną w Pabianicach, w latach szkolnych był dyrygentem szkolnego chóru. W 1964 absolwent teorii muzyki u prof. ► Konrada Pałubickiego na Wydziale Teorii, Kompozycji i Dyrygentury w Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w Sopocie (następnie ► Akademia Muzyczna w Gdańsku). Na ostatnim roku studiów (1963/1964) raz w miesiącu dojeżdżał do Bydgoszczy, gdzie był prelegentem audycji szkolnych w tamtejszej filharmonii.
W latach 1964–1976 zatrudniony był jako pedagog w PWSM w Gdańsku, kontynuował studia w zakresie kompozycji (ukończone dyplomem w 1970), jednocześnie zdobywając uprawnienia dyrygenckie pod kierunkiem Ireneusza Łukaszewskiego (bez dyplomu). W latach 1969–1971 uczestnik nieukończonego Studium Doktoranckiego w zakresie teorii muzyki na Wydziale Teorii i Kompozycji PWSM w Warszawie.
W latach 1977–1980 kierownik chóru ► Polskiej Opery i Filharmonii Bałtyckiej w Gdańsku. Przygotował chór m.in. do Faworyty Gaetano Donizettiego w reżyserii ► Stanisława Hebanowskiego i Floriana Skulskiego (premiera 29 IX 1978). W latach 1980–1983 kierownik zespołu wokalnego w Teatrze Muzycznym w Gdyni, m.in. w Uciechach staropolskich lepszych i pożyteczniejszych aniżeli z Bacchusem i Wenerą w reżyserii ► Kazimierza Łastawieckiego (17 IV 1982). W latach 1986–1987 prelegent audycji szkolnych w filharmonii w Lublinie, w 1987–1999 pedagog na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie (UMCS).
Równolegle z karierą zawodową prowadził zespoły amatorskie. W latach 1970–1979 był drugim dyrygentem Chóru ► Akademii Medycznej w Gdańsku, w 1971–1972 prowadził Młodzieżową Orkiestrę Symfoniczną w Miejskim Domu Kultury w Gdańsku. W 1971 współzałożył ► Akademicki Chóru Uniwersytetu Gdańskiego, z którym był związany do 1983, wraz z nim odebrał wiele prestiżowych nagród zespołu na międzynarodowych konkursach i festiwalach chóralnych, m.in. w Arezzo (Włochy 1970), Legnicy (1976, 1977 i 1978), Barcelonie (Hiszpania 1977), Neerpelt (Belgia 1978), Gorizii (Włochy 1980), hiszpańskich Tolosie (1981 i 1984) i Cantonigros (1983).
Jako kompozytor debiutował w 1962 Koncertem na trzy instrumenty i kwartet smyczkowy. W najbardziej znanym i cenionym przez niego dorobku chóralnym dominują utwory sonorystyczne o cechach ilustracyjnych, choć pojawiały się w jego twórczości również utwory instrumentalne (np. Musica per saxofono alto ed percussione batteria, 1991). Do najciekawszych i najczęściej wykonywanych przez chóry (m.in. ► „Schola Cantorum Gedanensis”, ► „Non Serio” czy Akademicki Chór Politechniki Łódzkiej ) należy Musica Nordica per coro misto (1975), w której zastosowany został nowatorski w owym czasie aleatoryzm naturalny – technika łączenia efektów szmerowo-fonicznych inspirowanych odgłosami przyrody (np. śpiew ptaków) i dowolności rytmiczno–dynamicznych.
Brał udział w 33 międzynarodowych i krajowych festiwalach i konkursach muzycznych, takich jak Międzynarodowy Festiwal Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień”, „Poznańska Wiosna Muzyczna” oraz Międzynarodowy Festiwal Muzyczny w Rydze (Łotwa). Prowadził ok. 600 koncertów w kilkunastu krajach Europy i w USA. W 1967 współzałożyciel Koła Młodych Związku Kompozytorów Polskich (ZKP) oraz od 1974 członek zwyczajny ZKP, członek Polskiego Towarzystwa Muzyki Współczesnej. W latach 1977–1983 prezes Zarządu Oddziału Gdańskiego Polskiego Związku Chórów i Orkiestr.
Laureat II nagrody (I nie przyznano) za Kwintet dęty na Ogólnopolskim Konkursie Młodych Kompozytorów (Warszawa 1971). Odznaczony m.in. Srebrnym Krzyżem Zasługi (1981), odznaką ► „Za zasługi dla Gdańska” (1971). „Zasłużony Działacz Kultury” (1976).
Mąż Ewy z domu Ordyk (ur. 1946 Jelenia Góra), absolwentki szkoły muzycznej I. i II. stopnia przy ulicy Osterwy w Lublinie oraz PWSM w Gdańsku, po studiach zatrudnionej w Filharmonii Lubelskiej, adiunktki Instytutu Wychowania Muzycznego na tamtejszym Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej (UMCS), doktora na UMCS, habilitowanej na Akademii Muzycznej w Gdańsku, w 1992 pierwszego solidarnościowego dziekana Instytutu Muzyki UMCS, nauczycielki akademickiej kształcącej przyszłych dyrygentów chórów, w 1973 założycielki i dyrygentki Akademickiego Chóru Uniwersytetu Medycznego w Lublinie, od 2009 dyrygentki Chóru Lubelskiej Izby Lekarskiej „Continuum”, autorki monografii Wybrane zagadnienia sztuki chóralnej (2005).
Pochowany na Cmentarzu Rzymskokatolickim przy ul. Unickiej w Lublinie.
Bibliografia:
►https://ug.edu.pl/news/pl/5752/zmarl-henryk-czyzewski-zalozyciel-i-wieloletni-dyrygent-choru-uniwersyteckiego.
►https://polmic.pl/index.php?option=com_mwosoby&id=1483&litera=0&view=czlowiek&Itemid=7&lang=pl.
►https://encyklopediateatru.pl/osoby/36548/henryk-czyzewski#.
►http://www.domkulturylsm.pl/?p=18968.
►https://kurierlubelski.pl/chor-uniwersytetu-medycznego-z-lublina-swietuje-40lecie/ar/3663306.
►https://teatrnn.pl/historiamowiona/swiadkowie/ewa-ordyk-czyzewska/.
