POLAK TADEUSZ CZESŁAW, historyk sztuki, konserwator, patron placu
| < Poprzednie | Następne > |
TADEUSZ CZESŁAW POLAK (1 XII 1927 Łopuszno koło Nowogródka – 25 XI 2001 Warszawa), historyk sztuki, konserwator, architekt, urbanista. Syn Zofii z domu Siedleckiej (1904-1986) i Wawrzyńca (1900-1974) ochotnika-legionisty, podoficera KOPU-u, od 1930 policjanta, wywiezionego na Syberię, następnie w Armii Andersa. Do 1939 ukończył 6 klas szkoły powszechnej w Zabrzeziu, klasę siódmą ukończył w szkole radzieckiej w 1940. Mieszkał z matką w Gaju w Nowogródzkiem, następnie w pobliskiej Nowojelni był uczniem w kolejowych warstwach ślusarskich. W czasie ewakuacji zakładów w 1944 zbiegł, zamieszkał u rodziny w Radomiu i Ostrówku. Od sierpnia do listopada 1944 żołnierz Armii Krajowej (ps. Jarzębina) w Górach Świętokrzyskich w oddziałach Szarego, Jędrusia, Zawiszy.
W Gdańsku od lipca roku 1945, pracował jako uczeń ślusarski w Elektrowni Gdańskiej, zdał eksternistycznie maturę po nauce wieczorowej w III Liceum Ogólnokształcącym w 1946, w Gdańskich Technicznych Zakładach Naukowych ( Centrum Kształcenia Ustawicznego) zdobył tytuł technika budownictwa, od roku 1949 studiował na Wydziale Budownictwa Lądowego Politechniki Gdańskiej ((Wieczorowa Szkoła Inżynierska PG). Od 1952 pracował w gdańskim oddziale Przedsiębiorstwa Państwowe Pracownie Konserwacji Zabytków. Zaangażowany w ruch harcerski (m.in. od 1946 był członkiem Komendy Hufca Harcerskiego Gdańsk-Wrzeszcz), po przekształceniu Związku Harcerstwa Polskiego w Organizację Harcerską Związku Młodzieży Polskiej założył w 1949 tajną organizację harcerską Szczerb. Aresztowany w grudniu 1953 roku, więziony w Sztumie, na wolności od 1955 roku w wyniku obniżenia wyroku ogólnopolską amnestią, ukończył studia za specjalnym zezwoleniem Ministra Nauki. Nadal angażował się w ruch harcerski, po przemianach z roku 1956 był m.in. (1957–1958) komendantem hufca Gdańsk-Śródmieście.
Po roku 1957 dyrektor oddziału gdańskiego Przedsiębiorstwa Państwowego Pracownie Konserwacji Zabytków. Od 1962 członek PZPR. Zasłużony przy odbudowie Gdańska, kierował m.in. odbudową Wielkiego Żurawia, Wielkiego Młyna, kościoła św. Katarzyny, kierował budową kina Leningrad (obecnie Neptun; kina). Inicjator powołania Domu Harcerza w odbudowanym Dworze Miejskim. Od roku 1965 dyrektor naczelny Przedsiębiorstwa Pracowni Konserwacji Zabytków w Warszawie, m.in. pod jego kierunkiem z ramienia UNESCO prowadzono prace konserwatorskie w Srebrnej Pagodzie w Kambodży i w Egipcie, odpowiadał za zakończenie prac przy Zamku Królewskim w Warszawie. W roku 1976 doktor, 1987 doktor habilitowany, 1994 profesor tytularny, 1990 kierownik Katedry Architektury i Ochrony Budowli Zabytkowych na Politechnice Świętokrzyskiej w Kielcach. W latach 1988-19920 członek Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa. Od roku 1994 pełnomocnik rządu Rzeczypospolitej Polskiej do spraw polskiego dziedzictwa kulturowego za granicą, w okresie 1994–1997 podsekretarz w Ministerstwie Kultury i Sztuki.
Autor publikacji poświęconych zabytkom, zwłaszcza polskich na Kresach Wschodnich, także Wspomnień z odbudowy Gdańska (1977). W Gdańsku jego imieniem nazwano placyk przed Domem Harcerza przy ul. Ogarnej i ul. Za Murami, żona Krystyna oraz córki Anna, Beata i Katarzyna odsłoniły na murze Domu Harcerza poświęconą mu u tablicę pamiątkową. Odznaczony m.in. Krzyżem Komandorskim i Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Za Zasługi dla ZHP.
