ŚWIĘTA STUDZIENKA
| < Poprzednie | Następne > |
A.L. Randt, 1800–1850
ŚWIĘTA STUDZIENKA (Heiligenbrunn), także Studzienka, Zielona Studzienka i Zielony Dwór (Grün-Hof). Osada podmiejska należąca w XIX wieku do okręgu urzędowego Suchanino, obecnie w granicach dzielnicy Wrzeszcz ( administracyjny podział). Wedle legendy swoją nazwę zawdzięczała źródłu, które podobno miało cudowne właściwości przywracania wzroku (wypływający z niego tzw. Potok Studzieniecki uchodzi do Potoku Królewskiego). W 1402 roku folwark krzyżacki, w XVI wieku działała tu cegielnia, w XVII wieku także karczma Pod Dwoma Dzikusami (na skrzyżowaniu obecnych ulic Traugutta i Do Studzienki). Począwszy od XVI wieku osada zaczęła przekształcać się w letnią rezydencję patrycjuszowską, której pozostałością jest zespół dworsko-ogrodowy przy St. Michaelsweg 27 i Am Heiligenbrunn 8 (obecna ul. Traugutta 94). W 1616 roku – własność Albrechta Bischoffa. W XIX wieku wśród właścicieli tej posiadłości odnotowani zostali między innymi Cornelius Focking (1785–1839), Jakob Filipp Albrecht (1792–1851), a w 1. połowie XX wieku, w latach 1908–1934 piwowar Heinrich Barczewski (1867–1927) i jego potomkowie, 1934–1937 Heimverein des Vereins Deutscher Studenten zu Danzig (Niemiecki Związek Studentów w Gdańsku), 1938–1940 Kurt Konsorski, właściciel fabryki cukierków. Na granicy z Królewską Doliną powstał Zakład dla Niewidomych im. Cesarza Wilhelma i cesarzowej Augusty (ul. Do Studzienki 38), otwarty 1 lipca 1886, istniejący do roku 1945. Po II wojnie światowej budynek instytutu został przejęty przez Akademię Medyczną w Gdańsku. W sasiedztwie zabudowań dworu w 1924 przy Am Heiligenbrunn 7 (ul. Traugutta 109) powstała wytwórnia wody mineralnej (spółka z o.o., Heiligenbrunner Quelle GmbH), wykorzystująca wodę z miejscowego źródła, bogatą w jod i bor. Po roku 1980, używając wody z tego źródła, produkowano wodę mineralną Gdańszczanka, obecne zabudowania wytwórni opuszczone, popadające w ruinę. W latach 50. i 60. XX wieku przy ul. Do Studzienki, a w latach 70. także w sąsiedztwie dworu przy ul. Traugutta, powstało osiedle domów studenckich Politechniki Gdańskiej.
Pod koniec XVIII wieku wzniesiono późnobarokowy dwór o dziesięcioosiowej elewacji i trójczłonowej bryle. Korpus główny – dwukondygnacyjny i czteroosiowy. Wieńczy go mansardowy dach. Od wschodu przylega do niego ganek, od zachodu – taras wsparty na sześciu murowanych kolumnach. Skrzydła boczne parterowe, ich elewacje trójosiowe, dachy mansardowe. W dachu zachowały się oryginalne lukarny. Przy schodach wejściowych zachowały się dwa bogato zdobione ornamentem okuciowym prostopadłościenne słupki, podtrzymujące metalową balustradę. Do zespołu należy także drewniana stajnia (początek XIX wieku; obecnie budynek mieszkalny), która (przebudowana) zachowała jednak oryginalne klasycystyczne elementy zdobnicze. Dwór od północy i zachodu otoczony jest tarasowym ogrodem geometrycznym, z dobrze zachowaną graniczną aleją lipową, kilkoma starymi drzewami (z XIX wieku) oraz pozostałościami groty. W 1945 częściowo wypalony budynek dworu (wraz z ogrodem) przejął Skarb Państwa. 15 X 1973 jako zespół dworsko-ogrodowy Studzienka została wpisana do Rejestru Zabytków. Od 1998 roku właścicielem zabytku jest Aleksandra sp. z o.o. (obecnie Europejska Fundacja Ochrony Zabytków).
