UPHAGEN JOHANN, bibliofil, historyk, rajca
| < Poprzednie | Następne > |
JOHANN UPHAGEN (9 II 1731 Gdańsk – 17 XI 1802 Gdańsk), rajca, kupiec, bibliofil i historyk. Syn Petera Uphagena. Przez dwa lata praktykował w firmie ojca, od 1751 do 1754 roku studiował w Getyndze prawo, filozofię i historię. Po zakończeniu studiów podróżował po Niemczech, Holandii i Francji, w Gdańsku od lipca 1755 roku. Od 1765 stał na czele zarządu szpitali św. Elżbiety i św. Ducha, od 1768 był seniorem gminy reformowanej, kierował też kasą dla ubogich swojej gminy.
Od 1776 ławnik, zasiadał w komisjach miejskich zajmujących się podatkami, terytorium miejskim, w randze podpułkownika pełnił funkcję dowódcy gdańskich regimentów: „niebieskiego”, „białego” i „czerwonego” ( kwartały). Od 1792 roku rajca. Złożył ostentacyjnie urząd po przejściu Gdańska pod władzę pruską w 1793). W uznaniu za taka postawę otrzymał od króla polskiego Stanisława Augusta Poniatowskiego pozłacaną tabakierkę.
Właściciel lub współwłaściciel domów przy Langer Markt 45 (Długi Targ) (tzw. Stary Dom Ławy, Dwór Artusa, (zakupionego przez ojca w 1763 w charakterze ślubnego podarunku), przy Breitgasse 71 i 24 (ul. Szeroka), Brotbänkengasse 40 (ul. Chlebnicka), Frauengasse 38 (ul. Mariacka), Heilige-Geist-Gasse 83 (ul. św. Ducha). Był właścicielem podmiejskiej wsi Buszkowy (1754), spichrza Małpa ( Spichlerze, ul. Chmielna 78). W 1775 roku nabył kamienicę przy Langgasse (ul. Długa 12) do której po przebudowie wprowadził się 19 X 1779, obecnie tak zwany Domem Uphagena, od 1781 był współwaścicielem (z kupcem gdańskim Adamem Gottliebem Freudem) pałacyku przy Langgarten 201 (ul. Długie Ogrody 47), który wydzierżawił prezydentowi Gdańska Johannowi Christianowi von Lindenowskiemu. Nabył w 1790 posiadłość z dworem Monplaisir we Wrzeszczu (obecnie al. Grunwaldzka 5).
Od 1776 roku członek Towarzystwa Przyrodniczego (kandydaturę zgłoszono 17 października, członkiem został 13 listopada, wpłacił 100 guldenów wpisowego), od 1786 członek korespondent Królewskiego Towarzystwa Naukowego w Getyndze, od 1783 członek Towarzystwa Starożytniczego w Londynie. Autor prac historycznych: Ehrenrettung der älteren Polnischen Geschichtsschreiber, gegen die neulich im Drucke erschienene: Gründliche Nachricht von den Herzogen von Pommern Danziger Linie (1774) i Parerga historica (1782). Utworzył Fideikommiss für die Uphagensche Familie ( Związek Rodzinny Uphagenów). Bibliofil, jego księgozbiór liczył około 10 500 dzieł, w ponad 15 000 woluminach, w tym 280 rękopisów, 165 map i sztychów (zob. Biblioteka Miejska). Znaczącą część dzieł nabył w 1795 roku na aukcji podczas licytacji słynnej biblioteki Heinricha Wilhelma Rosenberga (1711–1794).
Od 19 V 1763 żonaty był z Johanną Florentyną (zm. 10 III 1766), córką Karla Uphagena, ławnika (od 1746), od 24 I 1769 z Abigal, córką Valentina Andreasa von Borgmanna. Zmarł bezdzietnie, pochowany w kościele św. Piotra i Pawła (zachowana płyta nagrobna). Jego imię noszą ulica (do 1945 Uphagenweg) i park we Wrzeszczu, od 2011 roku tramwaj PESA Swing 120NaG SWING nr 1014. Jest także patronem Nagrody Miasta Gdańska dla Młodych Naukowców ( nagrody miasta Gdańska).
