BÜTHNER ADAM, kaznodzieja kościoła św. Olafa
| < Poprzednie | Następne > |
ADAM (EGON) BÜTHNER (29 III 1587 Frankenstein (Ząbkowice), Śląsk – 1643 Gdańsk), kaznodzieja kościoła garnizonowego św. Olafa w Wisłoujściu. W 1611 absolwent gimnazjum w Elblągu, w 1616 uzyskał magisterium na uniwersytecie w Wittenberdze. Po studiach, w początkowym okresie tzw. wojny trzydziestoletniej, był kapelanem wojskowym pod pułkownikiem von Dohna, służył m.in. podczas oblężenia Kłodzka, w 1624 przebywał ze swoim pułkiem na Węgrzech. W tym samym roku pastor we Frysztacie (obecnie część miasta Karwiny na Śląsku cieszyńskim), w 1627 zmuszony do jego opuszczenia, był kapelanem dworskim barona von Eygana w Dobrosławicach, następnie przebywał w Toruniu, od 1629 w Gdańsku.
W latach 1629–1643 pastor kościoła garnizonowego św. Olafa w Wisłoujściu. Rozbudował kościół i założył przy nim szkołę. Przyjaźnił się z Martinem Opitzem, uprawiał okolicznościową poezję. Już w 1629 pośpieszył z wierszem gratulacyjnym dla obejmujących w Gdańsku urzędy burmistrzów i rajców, z wierszem urodzinowo-imieninowym dla Michaela Tonnigesa, komendanta twierdzy w Wisłoujściu, urodzinowym z okazji przyjścia na świat Eliasa-juniora, syna kaznodziei z kaplicy św. Gertrudy Eliasa Hirschfelda. W 1630 pisał z okazji narodzin i chrztu Anny Marii, córki późniejszego burmistrza Nicolausa Pahla, w 1631 zamieścił wiersz w księdze Oratio de glora ku uczczeniu drukarza i księgarza Johanna Valentin Rhetego, syna Georga Rhetego, w 1632 narodzin i chrztu jego syna, późniejszego burmistrza Constantina Pahla. Autor wspomnień żałobnych po zgonie w 1630 Agaty, żony burmistrza Valentina Bodecka oraz córki burmistrza Johanna von der Lindego, wierszy żałobnych po śmierci Barbary (9 II 1566 Drezno – 9 II 1631 Jena) żony lekarza z Wrocławia, pracującego w Gdańsku, później profesor uniwersytetu w Uppsali, Petera Kirsteniusa (dołączony do kazania pogrzebowego Johanna Mochingera, 1631), także po śmierci Barbary Giesinn i Julii Schröers (1640).
Był autorem łacińskiego wiersza poprzedzającego drukowane w 1634 kazanie kaznodziei kaplicy św. Anny Johanna Dorschiusa, odnoszące się do niedawnych walk na pograniczy polsko-tureckim pod Kamieńcem i wychwalające przebywającego wówczas w Gdańsku króla polskiego Władysława IV. Władcy temu z tej samej okazji w 1634 poświęcił także dwa dalsze swoje, już samodzielne, utwory, podpisując się jako „PLC (= Poeta Laureatus Caesareus) Münde ad ostium Maris Baltici Pastor” („Przez cesarza uhonorowany poeta pastor Wisłoujścia u ujścia [do] Morza Bałtyckiego”), „PLC. Propugnaeuli ad Otium Maris Balthici Theodulus” („PLC. z twierdzy u ujścia [do] Morza Bałtyckiego, sługa boży”). Nie omieszkał raz jeszcze wychwalać wierszem tego króla, podczas jego kolejnej wizyty w Gdańsku w końcu 1635. Inne swoje wiersze podpisywał np. jako „PLCaes. Dantisci ad Balthici maris otium p.t. Past.”
Żonaty był z Susanną, córką kupca Georga Hermanna, ojciec astronoma i rektora szkoły św. Jana Friedricha Büthnera.
Bibliografia:
Kotarski Edmund, Gdańska poezja okolicznościowa XVII wieku, Gdańsk 1993 (przez indeks).
Rhesa Ludwig, Kurzgefaßte Nachrichten von allen seit der Reformation an den evangelischen Kirchen in Westpreuszen angestellten Predigern, Königsberg 1834.
Weichbrodt Dorothea, Patrizier, Bürger, Einwohner der Freien und Hansestadt Danzig in Stamm- und Namentafeln vom 14.-18. Jahrhundert, Klausdorf-Schwentine 1986-1992, Bd. 2, 145.
