KRIEGSEISEN JACEK, historyk sztuki, muzealnik

Wersja z 17:13, 20 sty 2022

Jacek Kriegseisen, 2021

JACEK KRIEGSEISEN (19 I 1965 Słupsk – 15 VII 2021 Gdańsk), historyk sztuki, muzealnik, adiunkt Uniwersytetu Gdańskiego (UG). Syn lekarzy Zbigniewa i Haliny, absolwentów Akademii Medycznej w Gdańsku. Bratem Wojciecha, historyka, profesora na Wydziale Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego (UW) i w Instytucie Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk w Warszawie.

W latach 1984–1989 studiował na Wydziale Prawa i Administracji UG, następnie na Uniwersytecie im. Mikołaja Kopernika w Toruniu (UMK), studiów prawniczych nie ukończył. W 1989–1994 studiował na Wydziale Sztuk Pięknych UMK, na kierunku konserwatorstwo i zabytkoznawstwo, ze specjalizacją muzealnictwo oraz w Instytucie Historii Sztuki UW (promotor pracy magisterskiej: prof. Adama Miłobędzkiego). W latach 1994–1997 pracował w Niemieckim Centrum Rzemiosła i Ochrony Zabytków w Fuldzie (Deutsches Zentrum für Handwerk und Denkmalpflege, Probstein Johannesberg, Fulda, Niemcy) przy polsko-niemieckim projekcie kompleksowej konserwacji i rewaloryzacji Kościoła Pokoju w Świdnicy. Odpowiedzialny był za część projektu dotyczącą szczegółowej inwentaryzacji podstaw naukowego opracowania wyposażenia i elementów architektonicznych kościoła i obiektów znajdujących się w jego otoczeniu. Od 1997 współpracował przy pracach konserwatorsko-remontowych kościoła ewangelicko-reformowanego w Zelowie, od 1998 organizował Muzeum w Zelowie – Ośrodek Dokumentacji Dziejów Braci Czeskich, którego był kuratorem.

Od 2005 doktor na podstawie rozprawy Złotnictwo elbląskie od XIV do początku XIX wieku (1827) (promotor: prof. Edmund Kizik, przewód na Wydziale Historycznym UG). Od 2006 pracował w Zakładzie Historii Sztuki (następnie Katedrze Historii Sztuki i Instytucie Historii Sztuki) UG. Jednocześnie w latach 2007–2011 był wicedyrektorem do spraw naukowych Muzeum Narodowego w Gdańsku (MNG). Z jego inicjatywy reaktywowano związane z tą placówką „Gdańskie Studia Muzealne” (od t. 7 (2011) ich redaktor naukowy).

Zajmował się sztuką nowożytną Europy Środkowo-Wschodniej, badał historię i kulturę Gdańska od XVI-XVIII wieku, między innymi związki sztuki i polityki w gdańskich zamówieniach artystycznych, badał rzeźbę nowożytną, przede wszystkim jednak rzemiosło artystyczne dawnej Rzeczypospolitej, w szczególności złotnictwo Prus Królewskich, Prus Książęcych i Pomorza. Autor monografii: Słupski bursztynnictwo. Wyroby słupskiego cechu bursztynniczego od XVI do początku XX wieku (2002); Złotnictwo słupskie od początku XVI do 1945 roku (2005); Stowarzyszenie Historyków Sztuki Oddział Gdański, 1955–2015. W 60. rocznicę powstania (2014); Kowadła i młotki. Dom, warsztat i wytwórczość gdańskiego złotnika w XVIII wieku (2021) oraz artykułów, między innymi: Gottfried Winholdt (1665-1709) - nieznany złotnik gdański (2000); Epitafium Anny księżnej Croy und Arschott w dawnym kościele zamkowym w Słupsku. Datowanie i program treściowo-artystyczny (2000); Srebrny serwis stołowy króla Michała Korybuta Wiśniowieckiego. Przyczynki do biografii i twórczości gdańskiego złotnika Petera von der Rennena (2003); Sztuka w polityce miasta. Zamówienie artystyczne Gdańska w czasach Bartholomäusa Milwitza (2010); Avorio e corallo. La statua di San Sebastiano del convento dei gesuiti a Święta Lipka (Polonia) (2013); Die Steinepitaphien der Familie von Platen in der Dorfkirche von Rarfin (Rarwino) in Hinterpommern (2015); Die Ausstattungselemente aus dem Haus der Familie Ferber in Danzig (ul. Długa / Langgasse Nr. 28). Bemerkungen über ikonographische Barockthemen (2017); Złotnicy z rodziny Tolckemit czynni w Elblągu w XVII i XVIII w. (2017); Podarki w kulturze dyplomatycznej nowożytnego Gdańska 2018, Obraz i słowo. Srebrne epitafium Barbary Kaweckiej w kościele pw. św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty w Toruniu (2018), Eugen von Czihak (1853-1918) i jego badania nad sztuką złotniczą w Prusach Królewskich (2021).

W obszarze jego zainteresowań znajdowała się także sztuka gdańska powstała po 1945, głównie wykonane podczas powojennej odbudowy miasta dekoracje architektoniczne: Artyści namalowali, a ktoś zamalował, czyli potrzeba natury utylitarnej (2015), Gdańskie sgraffita Hanny Żuławskiej, czyli "wianuszek z kwiatów o charakterze rokokowym" (2016), redagował także Dekoracje Architektoniczne Gdańska, t. 1: Główne Miasto – fresk, sgraffito, mozaika, ceramika (2016). Był redaktorem monografii: "...łyżek srebrnych dwa tuziny”. Srebra domowe w Gdańsku 1700–181 (z Ewą Barylewską-Szymańską, przy współpracy Wojciecha Szymańskiego, 2007); Rzemiosło artystyczne w Prusach Królewskich (2009); Van Eyck – Memling – Breughel. Arcydzieła malarstwa ze zbiorów Brukenthal National Museum (2010); Materia światła i ciała. Alabaster w rzeźbie niderlandzkiej XVI–XVII wieku (we współpracy z Aleksandrą Lipińską, 2011); Całe srebro Rzeczypospolitej Panu Michałowi Gradowskiemu ofiarowane (2012); Król jedzie!, t. 2: Katalog. Wizyty władców polskich w Gdańsku XV-XVIII wieku (2018).

Autor lub współautor wystaw muzealnych: Łyżek srebrnych dwa tuziny. Srebra domowe w Gdańsku 1700–1816 ( Muzeum Dom Uphagena, 2007); Materia światła i ciała. Alabaster w rzeźbie niderlandzkiej XVI–XVII wieku (z Aleksandrą Lipińską, Brama Zielona, MNG, 2011); Król jedzie!: wizyty władców polskich w Gdańsku XV-XVIII w. (z Edmundem Kizikiem, Ratusz Głównego Miasta, Muzeum Gdańska, 2018).

Od 2006 członek Stowarzyszenia Historyków Sztuki, od 2016 – przez dwie kadencje – prezes Oddziału Gdańskiego. Należał do Rady Programowej do spraw rewaloryzacji ul. Długiej i Długiego Targu w Gdańsku, w latach 2018–2021 był członkiem Rady Muzeum Gdańska.

W 2008 odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi za udział w ratowaniu zabytków podczas pożaru kościoła św. Katarzyny w Gdańsku (22 VI 2006). Był mężem Anny z domu Sielickiej, konserwatorki zabytków, architektury, rzeźby i rzemiosła artystycznego, od 2018 doktora nauk technicznych (przewód na Politechnice Gdańskiej). Pochowany na Cmentarzu Katolickim w Sopocie.

Andrzej Zagrobelny AZG