SCHAHNASJAN JOHANN STEPHAN, kupiec, radny

Wersja z 12:53, 22 wrz 2021

JOHANN STEPHAN SCHAHNASJAN (Schanasjan, Schanahsjan, Schahnasjahn, Schanasjahn; 3 VIII 1793 Alt Schottland ( Stare Szkoty) – 12 III 1856 Gdańsk), kupiec, radny Gdańska. Syn przybyłego z Iranu (Persji) kupca Stephana (1737 – 30 IV 1805) o ormiańskim rodowodzie, który osiadł w Starych Szkotach, gdzie założył restaurację z ogrodem (w 1804 roku zapraszał do grania w bilard, po raz pierwszy w Gdańsku przy ogniach bengalskich i muzyce w wykonaniu zespołu z Tyrolu), oraz Barbary z domu Prucheckiej (zm. 25 IX 1847 Gdańsk). Uczęszczał do Gimnazjum Akademickiego Królewskiego Instytutu Szkolnego ( Kolegium Gdańskie w Starych Szkotach), następnie do Instytutu Wychowawczego Jenkau (Jankowo koło Gdańska; Conradinum).

Zajmował się handlem bursztynem. Kupiectwa uczył się w firmie W. Abegg und Söhne w Elblągu. W 1812 roku przejął po ojcu sklep i warsztat, w 1817 roku przy Hundegasse 351 (ul. Ogarna 124). W grudniu 1820 roku wyjechał w podróż, udzielając na czas nieobecności prokurę N.G. Siewertzowi. 1 I 1822 roku w Konstantynopolu z austriackim handlarzem bursztynu Jacobem Pirjanczem założył spółkę Schahnasjan & Pirjancz. W 1823 roku przeniósł kantor z ul. Ogarnej do kamienicy przy Heilige-Geist-Gasse 122 (ul. św. Ducha 31/35).

W 1830 na wiosennych targach w Lipsku wystawiał wyroby z bursztynu w zajeździe Zum Walfisch (Pod Wielorybem). Zbankrutował w wyniku wojny o niepodległość Grecji, toczonej w latach 20. XIX wieku na terenie Imperium Osmańskiego. Na pokrycie długów licytowano w 2. połowie 1833 roku dom przy ul. św. Ducha, wyceniony sądownie na 3740 talarów. W latach 1822–1843 należał do Korporacji Kupców. W okresie 1838–1854 organizował letnie koncerty promenadowe w odziedziczonej po ojcu restauracji z ogrodem w Starych Szkotach (Alt Schottland 125). W kwietniu 1829 roku należał do Verein zur Unterstützung der durch die Weichsel-Überschwemmung Verunglückten (Towarzystwo Pomocy Ofiarom Wylania Wisły; zob. też Baszta Łabędź, Jezioro Zaspa, Letnica).

W latach 1826–1832, 1839 był nieetatowym członkiem Zarządu Miasta, 1833–1835 członkiem Rady Miejskiej, później jej sekretarzem (w 1847 jego uposażenie podwyższono do 400 talarów rocznie). W okresie 1839–1846 był redaktorem codziennej „Allgemeine Politische Zeitung für die Provinz Preussen” („Powszechna Gazeta Polityczna dla Prowincji Pruskiej”; prasa), wydawanej w Gdańsku przez Gustava Gerharda.

Pisał poezje, między innymi 25 VII 1840 roku na uroczystym spotkaniu w restauracji Heinricha Gustava Schrödera w Jaśkowej Dolinie (Jäschkentaler Weg 14), kończącym całodniowe obchody 400-lecia wynalezienia sztuki drukarskiej ( Julius Lasker), jego wiersz Gepriesen sei die Zauberkunst wykonano na melodię pieśni Ertöne laut, mein kühnes Lied, opublikowanej w Neues Gesangbuch für die große National-Mutterloge zu den drei Weltkugeln in Berlin und deren Tochterlogen (Nowy śpiewnik Wielkiej Narodowej Loży Matki pod Trzema Globami w Berlinie i podległych jej lóż; wolnomularstwo).

Miał dwie siostry. Jedna z nich została żoną podpułkownika (Oberstleutnant) Crügera (brak informacji o imionach i ich losach obojga); druga, Louise (zm. po 1882), poślubiła Augusta Philippa Leopolda von der Marwitz (1787 (1791?) Klein Nossin (Nożynko) powiat bytowski – 26 IX 1842 Gdańsk), majora w 4. Pułku Grenadierów im. Króla Fryderyka Wielkiego (3. Ostpreußisches Grenadier-Regiment König Friedrich der Grosse Nr. 4). W 1821 roku został przeniesiony służbowo (wraz z rodziną) do Elbląga, w latach 1836–1842 ponownie w Gdańsku, mieszkał przy Frauengasse 19 (ul. Mariacka). Pozostawił sześcioro dzieci (brak informacji o ich losie). W 1843 roku wdowa po nim mieszkała przy Pfefferstadt 51 (ul. Korzenna), w 1857 przy Drehergasse 25 (ul. Tokarska), w latach 1863–1875 we Wrzeszczu (Langefuhr 48), w 1876 w Halberstadt (Saksonia-Anhalt), od 1877 do 1882 roku przy Jaśkowej Dolinie (Jäschkenthaler Weg 27). Jej późniejszy los jest nieznany.

W 1813 roku poślubił Hortensię (zm. przed 1856), córkę Augusta Kuhna (1752 – 2 VIII 1816 Jenkau (Jankowo Gdańskie)), urzędnika pruskiej akcyzy (Kriegs- und Steuerrath), i Dorothei z domu Scholl (1755 – 20 VII 1832 Altdorf ( Stara Wieś)), po której jego żona i jej siostra Felicia Kuhn odziedziczyły gospodarstwo o powierzchni 2½ łana (Hufe) w Starej Wsi, o numerze hipotecznym 1. W 1848 roku kupił odziedziczoną przez szwagierkę Felicję Kuhn część tego gospodarstwa. W 1839 roku mieszkał przy Kleine Hosennähergasse 11 (ul. Dziana), w 1844 przy Hundegasse 101 (ul. Ogarna), w 1854 przy Langgasse 44 (ul. Długa), w 1856 pod nr. 91. Został pochowany na cmentarzu Najświętszej Marii Panny.

Miał czworo dzieci, dwoje zmarło w dzieciństwie na szkarlatynę, pełnoletność uzyskali synowie Felix i Severin. Felix Hermann Adalbert Schahnasjan (zm. przed 1856) w 1842 roku studiował przez jeden semestr filozofię na uniwersytecie w Królewcu, następnie mieszkał w Berlinie, w 1846 wrócił do Gdańska. Brak informacji o jego losie.

Severin (Sewerin) Theodor Aloysius (Alexis) Schahnasjan (1820 – 26 XII 1893 Gdańsk), kupiec i właściciel odziedziczonego po ojcu gospodarstwa w Starej Wsi, w 1856 był tam sołtysem (Gemeindevorsteher; w 1877 funkcję tę pełnił Rudolph Waschke (zob. Jan Gdaniec)). Latem 1873 roku odpoczywał z rodziną w uzdrowisku Bad Reichenhall (Bawaria). W 1869 roku mieszkał jako rentier przy Ketterhagergasse 10/11 (ul. Zbytki), w 1877 przy Poggenpfuhl 17/18 (ul. Żabi Kruk), od 1879 do śmierci przy Holzmarkt 4 (Targ Drzewny). Był żonaty z Rosą z domu Seidler (zm. po 1899), z którą miał syna Maxa.

Max Schahnasjan (1852 – 29 XI 1918 Gdańsk) był właścicielem gospodarstwa w Starej Wsi i działaczem politycznym. Należał do Deutsche Freisinnige Vereinigung (Niemieckie Zrzeszenie Wolnomyślnych), w latach 1895–1907 był posłem z powiatu gdańskiego (Kreis Danzig-Land) z ramienia tego zrzeszenia do pruskiego Landtagu w Królewcu, w 1912 jego kandydatem z okręgu słupsko-lęborskiego (Kreis Stolp-Lauenburg); z ubiegania się o mandat poselski zrezygnował na skutek udaru mózgu. Sprzedał gospodarstwo i jako rentier zamieszkał w Gdańsku przy Hansaplatz 7 ( pl. Hanzy; Ernst August Schade). Od 1882 członek korespondent Naturforschende Gesellschaft zu Danzig ( Towarzystwo Przyrodnicze). Zmarł po krótkiej chorobie; ciało skremowano, urnę z prochami pochowano na cmentarzu krematoryjnym przy ul. Traugutta.

Przed 1889 rokiem poślubił w Berlinie Annę (zm. po 1940), córkę tamtejszego kupca Friedricha Weinberga (1817 Letzlingen, Saksonia-Anhalt – 17 VII 1888 Stara Wieś). Jako wdowa nadal mieszkała przy Hansaplatz 7, w latach 1933–1936 przy Taubenweg 7 (ul. Pniewskiego), 1937–1940 przy Baumbachallee 16A (ul. Konopnickiej). Brak informacji o jej późniejszym losie. JMM MrGl

Bibliografia:
Archiwum Państwowe Gdańsk, Urząd Stanu Cywilnego Garnizonu sygn. 1458/2 s. 311; USC Gdańsk sygn. 1609/466; Księga zgonów kościoła. NMP sygn. 1461/160.
Akademisches Erinnerungs-Buch für die, welche in den Jahren 1817 bis 1844 die Königsberger Universität bezogen haben, Bd. 2, Königsberg 1844, s. 164.
„Danziger Nachrichten und Anzeigen”, 1804 nr 50; 1805 nr 36.
„Danziger Intelligenz-Blatt“, 1816 nr 64; 1820 nr 100; 1821 nr 79; 1822 nr 25; 1823 nr 50; 1829 nr 86; 1832 nr 169; 1833 nr 67; 1838 nr 154; 1847 nr 92, 173, 225; 1856 nr 62.
„Danziger Dampfboot“, 1856, nr 65.
„Thorner Presse“, 1895 nr 12, 15; 1898 nr 141, 260; 1899 nr 197; 1902 nr 25.
„Danziger Zeitung“, 1893 nr 19909, 19914, 19915, 20506; 1918 nr 560.
„Volkswacht“, 1917 nr 20.
„Danziger Neueste Nachrichten“, 1918 nr 280.
„Amtsblatt der Königl. Regierung zu Danzig“, 1848, Beilage zum Amtsblatt nr 28.
„Amtliche Fremdenliste für das Bad Reichenhall“, 1873 nr 9.
Adress-Buch (Neues Adress-Buch; Einwohnerbuch) der Stadt Danzig… 1817–1942.
Lasker Julius, Die vierhundertjährige Jubelfeier der Buchdruckkunst, Danzig b.d. [1840], s. 32-33.
Statistisch-topographisches Adreß-Handbuch der Stadt Danzig und des Danziger Landkreises. Danzig und Elbing 1858, s. 136.
„Schriften der Naturforschenden Gesellschaft zu Danzig“, 1904, s. CVII; 1905 s. LXVII.