DŁUGIE POBRZEŻE

Wersja z 06:45, 9 cze 2020

Polskie statki wiślane na Motławie przy Długim Pobrzeżu, J.F. Schuster, 1770

Długie Pobrzeże w Gdańsku, Johann Carl Schultz, 1837

Zabudowania nad Motławą, 1870

Długie Pobrzeże, 1874

Długie Pobrzeże z Żurawiem, C.L. Jensen, okres międzywojenny

Długie Pobrzeże, przełom XIX
i XX wieku

Długie Pobrzeże między Bramą Zieloną a Bramą Mariacką, początek XX wieku

Długie Pobrzeże między Bramą Zieloną a Bramą Mariacką po przebudowie w latach 30. XX wieku

Żuraw, widok od strony wschodniej, 1894

Długie Pobrzeże z bramami Chlebnicką i Zieloną (w głębi), około 1900

Dom Towarzystwa Przyrodniczego przy Długim Pobrzeżu, początek XX wieku

Motława i Długie Pobrzeże zimą, 1929

Widok na Długie Pobrzeże,
lata 30. XX wieku

Długie Pobrzeże, widok od północy, 1939

Długie Pobrzeże, sierpień 1945

Brama Straganiarska, widok od strony Motławy, koniec lat 50.
XX wieku

Długie Pobrzeże od strony południowo-wschodniej (od Spichlerzy)

DŁUGIE POBRZEŻE (Lange Brücke, Długie Nabrzeże), obecnie tzw. deptak (około 500 m), wcześniej nadwodna ulica wzdłuż lewego brzegu Motławy, początkowo od Bramy Zielonej do Bramy Straganiarskiej. Powstała z przedłużania i łączenia ze sobą drewnianych pomostów na palach, zakładanych przed każdą bramą wodną (od których pomosty brały nazwy: Brotbankenbrücke – Nabrzeże Chlebnicke, Frauenbrücke – Mariackie, Heilige-Geist-Brücke – św. Ducha, itd.; bramy), a służących do wyładunku towarów ze statków.

Zapisana w 1385 roku nazwa pons longus odnosiła się do pomostów przy Spichlerzach (od Mostu Krowiego po północny cypel); pomosty na lewym brzegu rzeki, od Bramy Zielonej do Bramy Chlebnickiej, zwano około roku 1400 Kleine Brücke (Małe Nabrzeże). W XVI wieku nazwę Długie Pobrzeże przeniesiono na pomosty na lewym brzegu, znane jako Lange Brücke od 1592 roku. W zależności od rodzaju obsługiwanych jednostek wodnych pomosty miały różną szerokość i wysokość. Stopniowo wydłużane, wyrównywane i łączone ze sobą, początkowo wzdłuż murów obronnych, następnie kamienic frontem zwróconych do wnętrza miasta. Około roku 1611 pomosty dochodziły do Żurawia. Następnie powstał odcinek między Żurawiem a Bramą Świętojańską; odcinek od Żurawia do Bramy św. Ducha do roku 1809 nazywano Weinbrücke (Pobrzeże Winne).

Od lat 40. XIX wieku w przyziemiu kamienic pojawiły się sklepy otwarte na Motławę. W 1861 roku przedłużono ostatni odcinek, do Targu Rybnego (tzw. Rybackie Pobrzeże). Na początku XX wieku w miejsce konstrukcji drewnianej wprowadzono żelbetową (według tzw. systemu Josepha Moniera). Po 1840 roku przy Bramie Świętojańskiej powstała pierwsza przystań dla parowych statków pasażerskich udających się do Nowego Portu oraz do przystani na Zatoce Gdańskiej: Sopotu, Helu, Jastarni, Krynicy Morskiej. Do 1945 roku odpływały statki do przystani na Stogach i do Sobieszewa.

W 1945 roku zabudowa praktycznie całkowicie zniszczona, od 1958 odbudowywana na północ od Żurawia, gdzie zrezygnowano z rekonstrukcji budynków w stylu historycznym. W latach 1965–1967 nabrzeże poniżej linii wody otrzymało nowe ścianki Larsena, w latach 1968–1973 zbudowano nowe nabrzeże od Bramy Zielonej do Żurawia, 2,5 m nad lustrem wody, z obniżeniem do 1,25 m w miejscu cumowania statków pasażerskich Żeglugi Gdańskiej. Ciąg pieszy (według projektu inż. Waleriana Massalskiego) wyłożono granitowymi płytami. Ciąg promenady, od wysokości ul. Sukienniczej/Wartkiej do Baszty Łabędź wykonano w 1979 roku. W okresie 1983–1988 odbudowano zabudowę na odcinku od Bramy Mariackiej do Żurawia (kawiarnie, restauracje, sklepy). W roku 1999 na północ od Żurawia powstał hotel Hanza. Odcinka od Bramy Zielonej do Bramy Krowiej nie odbudowano. JBP