SCHRÖDER CHRISTIAN GABRIEL, burmistrz Gdańska

Aktualna wersja na dzień 19:56, 9 gru 2024

Simon Christian Schröder, ojciec burmistrza Christiana Gabriela, według Daniela Kleina rytował Johann Georg Wolfgang

Christian Gabriel von Schröder, 1764, wedle portretu Jacoba Wessela rytował Jacob Houbraken

Płyta nagrobna Christiana Gabriela von Schrödera w kościele NMP w Gdańsku

CHRISTIAN GABRIEL von SCHRÖDER (8 XI 1692 Gdańsk – 29 XII 1762 Gdańsk), burmistrz Gdańska. Wnuk brata burmistrza Christiana Schrödera, Simona, 25 VII 16330 zapisanego na uniwersytet w Królewcu, w 1650 prowizora kościoła św. Katarzyny, w 1655 ławnika Starego Miasta, żonatego w 1649 z Anną Taut – z którą miał dwie córki – i od 1651 z Agathe, córką rajcy Michaela Wiedera. Z tego drugiego związku pochodził jego ojciec Simon Christian (23 VIII 1662 Gdańsk – 29 V 1723 Chociwel na Pomorzu Zachodnim, pochowany 10 VI 1723 w gdańskim kościele Najświętszej Marii Panny), od 12 VI 1691 posiadającego kupieckie obywatelstwo Gdańska jako tzw. Bürger-Kind (dziecko gdańskich obywateli) i od tego samego roku członek Trzeciego Ordynku, w latach 1699–1707 kapitan wojsk gdańskich w Wisłoujściu, od 1710 ławnik Głównego Miasta. Jego matką była Anna Constantia (zm. w połogu 13 XI 1692), córka ławnika (od 1686) Ludwiga Schlieffa. Ojciec żenił się jeszcze dwukrotnie, 10 II 1695 z Florentiną (zm. 1705), córką Johanna Ernsta Ölhaffa, oraz od 1709 z Katheriną, córką burmistrza Joachima Hoppe. Brat przyrodni m.in. lekarza Benjamina Gottlieba Gabriela von Schröder (1716 Gdańsk – 20 X 1774 Gdańsk).

W sierpniu 1707 zapisany został do ostatniej klasy (primy) gdańskiego Gimnazjum Akademickiego, następnie studiował na uniwersytetach w Wittenberdze i Lipsku (1712) oraz w Lejdzie (1713). Od 1719 – przez 14 lat – był sekretarzem Rady Miejskiej Gdańska, 7 XI 1719 otrzymał kupieckie obywatelstwo Gdańska jako tzw. Bürger-Kind (dziecko gdańskich obywateli). W latach 1733–1735 był syndykiem miejskim. Od 1736 był ławnikiem, między 1746 i 1753 został rajcą, w 1747 był sędzią. Godność burmistrza piastował od 1754. Urząd pierwszego burmistrza pełnił w 1755 i 1758, drugiego w 1754, trzeciego w 1757, 1760, 1761 i 1762, czwartego w 1756 i 1759. W 1750 (jako rajca) oraz w 1757 i 1759 był burgrabią królewskim w Gdańsku (m.in. wyboru w 1756 gratulował mu okolicznościową odą Johann Gottlieb Bartoldi).

Należał (wraz z Johannem Wahlem) do najbardziej nieprzejednanych i konsekwentnych obrońców praw i przywilejów Gdańska. W listopadzie 1750 aktywnie sprzeciwiał się (jako burgrabia, a zatem formalnie reprezentant króla w mieście) wprowadzeniu narzuconej miastu przez króla polskiego Augusta III w Gdańsku tzw. ordynacji królewskiej, czym naraził się na oburzenie monarchy. Prowadził w tej sprawie pertraktacje z kierownikiem polityki królewskiej i faworytem władcy Heinrichem von Brühlem. 23 VI 1751 został wezwany (wraz z burmistrzem Johannem Wahlem) przez Augusta III na dwór do Drezna i tam przez rok trzymany w areszcie, co miało zmusić władze Gdańska do przyjęcia ordynacji królewskiej, a także skłonić je do ustępstw na rzecz popieranego przez monarchę Trzeciego Ordynku.

Był jednym z najwybitniejszych przedstawicieli tzw. uczonych w gronie władz miejskich Gdańska. Uczestniczył w pracach powstałego w 1720 gdańskiego Towarzystwa Naukowego ( Societas Litteraria). Wspierał finansowo i organizacyjnie gdańskie Gimnazjum Akademickie, zarówno jako jako protobibliotekarz 1752–1754 i protoscholarcha w latach 1757–1762, jak i prywatnie. Zapewne jeszcze jako sekretarz Rady (po 1719) zredagował po łacinie obszerną rozprawkę dotyczącą gdańskiego prawa małżeńskiego. Jako protoscholara z ramienia władz miasta był odpowiedzialny za organizację i druk pokłosia uroczystości związanych z 200-leciem Gimnazjum Akademickiego w 1758, przygotował odpowiednie ceremonie, po nich zebrał wygłoszone wówczas mowy, teksty literackie i muzyczne, otrzymane listy gratulacyjne, doprowadzając do ogłoszenia dwutomowej księgi pamiątkowej Acta jubilaei secundi Gymnasii Gedanensis (tom I: 40 stron wstępu i 296 stron tekstu, tom II: 132 strony). Był też adresatem wielu wierszy gratulacyjnych, wyboru na urząd burgrabiego gratulował mu profesor Gimnazjum Akademickiego Johann Gottlieb Bartoldi, ten sam witał go na urzędzie burmistrza w 1757, podobnie jak elblążanin Efraim Ohlert i grono uczniów Gimnazjum Akademickiego.

Był m.in. właścicielem Młynisk. Ożenił się 12 VI 1725 z Johanną Constantią (23 I 1699 – styczeń 1767), córką Karla Adolpha Ferbera (5 III 1663 – 24 VII 1737), ławnika (od 1708), rajcy (od 1728) i burgrabiego królewskiego w Gdańsku (1734). Ojciec czterech córek, w tym Katheriny Renaty (21 IX 1734 – 7 III 1756), która była żoną burmistrza Johanna Bentzmanna.

Pochowany został 27 I 1763 w kościele Najświętszej Marii Panny, w rodzinnym grobie, w którym 18 XII 1741 pochowano także nieznaną z imienia jego córkę, 23 II 1756 córkę Katherinę Renatę i 27 I 1767 jego żonę. Kazanie pogrzebowe wygłosił pastor Georg Friedrich Cosack. Płyta nagrobna, pierwotnie znajdująca się w prezbiterium, za ołtarzem głównym, przed kaplicą św. Gertrudy, obecnie umieszczona jest w nawie środkowej po stronie północnej, przy transepcie. DK









Bibliografia:
Księga przyjęć do prawa miejskiego w Gdańsku 1536–1814, wyd. Andrzej Groth, Ewa Łączyńska-Bartoszek, Dariusz Kaczor, Gdańsk 2019, t. VI, s. 485; VIII, s. 528.
Księga wpisów uczniów Gimnazjum Gdańskiego 1580–1814, wyd. Zbigniew Nowak i Przemysław Szafran, Warszawa–Poznań 1974, s. 286.
Starek Elżbieta, Kotłowski Grzegorz, Łacińskie inskrypcie w kościołach Gdańska. Płyty nagrobne Bazyliki Mariackiej, Pelplin 2021, s. 99–102.
Weichbrodt Dorothea, Patrizier, Bürger, Einwohner der Freien und Hansestadt Danzig in Stamm- und Namentafeln vom 14.–18. Jahrhundert, Klausdorf–Schwentine 1986–1992, Bd. 4, 220.
Zdrenka Joachim, Urzędnicy miejscy Gdańska w latach 1342–1792 i 1807–1814, t. II, Gdańsk 2008, s. 304.