GIESE ALBRECHT, rajca, burgrabia

Wersja z 14:02, 25 sie 2024

ALBRECHT GIESE (10 II 1524 Gdańsk – 31 VII/1 VIII 1580 Gdańsk), rajca Głównego Miasta Gdańska, burgrabia królewski w Gdańsku. Syn Hermanna (9 VI 1484 – 30 III 1528), kupca, w 1514 członka bractwa św. Jerzego i poślubionej 11 V 1522 Cathariny (21 II 1506 – 21 IX 1571), córki rajcy gdańskiego Reinholda Feldstete (zm. 24 XI 1529), po raz drugi zamężnej za Georga Mölnera (1495 Gdańsk – 12 VII 1551 Gdańsk) rajcę i burgrabiego. Bratanek biskupa chełmińskiego i warmińskiego Tiedemannem Giese, brat przyrodni m.in. późniejszego burmistrza Reinholda Mölnera.

Studiował Greifswaldzie (1539), Wittenberdze (1543) i Heidelbergu (1545). Po podróży po Europie od 1557 ławnik Głównego Miasta Gdańska, consenior w 1559, od 1564 rajca, w 1579 burgrabia gdański. Jako scholara przyczynił się do powołania Gimnazjum Gdańskiego (Akademickiego). W latach 1565–1568, w imieniu władz miasta, brał udział w rokowaniach z Danią, w 1565 wchodził w skład gdańskiej komisji (na czele z burmistrzem Constantinem Ferberem), która doprowadziła do ugody między przeorem i ekonomem klasztoru w Kartuzach Johannem Spierem a Kasparem Geschkauem, mianowanym opiekunem tego klasztoru przez króla i biskupa włocławskiego Mikołaja Wolskiego.

We wrześniu 1568 był jednym z czołowych przedstawicieli gdańskiej opozycji przeciwko decyzjom króla polskiego Zygmunta Augusta w sprawie ograniczenia praw Gdańska. Należał do tych, którzy uniemożliwili wjazdu do miasta Komisji Karnkowskiego, powołanej przez króla w związku z realizacją jego polityki morskiej, unifikacją Prus Królewskich z Koroną i ścisłego podporządkowania Gdańska władzy państwowej. W 1569 wszedł w skład delegacji gdańskiej (wraz z burmistrzami Constantem Ferberem, Georgiem Kleefeldem i Johannem Proitem) na sejm w Lublinie w związku z koniecznością wytłumaczenia się przed królem z tego kroku. Oskarżony m.in. o obrazę majestatu królewskiego, wraz z innymi został internowany i od 17 VIII 1569 z Georgiem Klefeldem przetrzymywany w więzieniu w Sandomierzu (pozostali osadzeni zostali w Piotrkowie). Wobec zagrożenia utraty życia z więzienia obaj (także w imieniu pozostałych) wystosowali specjalną suplikę do króla z prośbą o łaskę. Zwolniony wraz z innymi z więzienia po wyrażeniu zgody na podwyższenie należnego królowi cła palowego z Gdańska z dwóch do czterech fenigów.

Wraz z innymi aresztowanymi stał się w mieście symbolem gdańskiego oporu, sławionym za niezłomność w okolicznościowej poezji. M.in. ich powrót w grudniu 1570 uświetnił utwór poety, filologa i profesora Gimnazjum Miejskiego Achatiusa Curäusa Krótki opis uroczystego przybycia do Gdańska panów godnych widzenia i sławnych, uwolnionych z wygnania. Podobny w tonie utwór poświęcił powracającym rektor szkoły mariackiej Valentinus Schreck, dedykował także im swój utwór Gratulatio in reditum in patriam virorum Johannis Prentu, Constantini Ferberi, Alberti Gisonis profesor Gimnazjum Gdańskiego Klemens Friccius. Gdańsk musiał się jednakże pogodzić z postanowieniami Komisji Karnkowskiego, czasowo ograniczającej uprawnienia żeglugowe i samorządowe miasta.

Po śmierci króla Zygmunta Augusta w 1572 był członkiem gdańskiej delegacji na obrady stanów pruskich w Malborku, gdzie dyskutowano o wyborze następcy, rok później był delegatem na sejm elekcyjny. Reprezentował też Gdańsk w zjazdach Hanzy w Lubece w 1576 i 1579. W 1577 był członkiem gdańskiej Rady Wojennej w okresie wojny Gdańska z królem polskim Stefanem Batorym.

Posiadał dwór Sopocie (1558) i wieś Łapalice (1570). 18 II 1547 w kościele Najświętszej Marii Panny (NMP) ożenił się z Barbarą, córka burmistrza Eduarda Niederhofa. Ojciec 11 dzieci, z których pełnoletności dożyli: 1/ Katherina (1548 – 9 VI 1604), od 4 III 1565 żona Friedricha Hulfelda (zm. 15478) i ponownie 1579 zamężna za Jacoba Heidemanna (zm. 1588), matka 12 dzieci, 2/ Barbara (1549–1607), od 14 VI 1579 żona Friedricha Schachmanna, matka ośmiorga dzieci, 3/ Elisabeth (1556 – 31 VIII 1596) wdowa, ponownie zamężna od 28 X 1590 za Simona Braunsweiga (1540–1599), 4/ Heinrich (18 III 1564 – 25 V 1599), po studiach prawniczych od ślubu w kościele NMP 14 VI 1594 mąż Barbary, córki kupca i bankiera Simona Bahra; 5/ Kordula (1567 – pochowana 25 X 1624 w kościele NMP), od 1599 żona Petera Graurocka, matka pięciorga dzieci; 6/ Susanna (1571 – 22 VI 1634), od ślubu w kościele NMP 31 XI 1606 żona Dawida Schum ze Szczecina, matka trojga dzieci. BŚ









Bibliografia:
Czaplewski Paweł, Kartuzja kaszubska, Gdańsk 1966, s. 28.
Giese Artur, Die Danziger Patrizierfamilie Giese, „Danziger familiengeschichtliche Beiträge ”, H. 2, 1934, s. 117–118.
Pelczar Marian, Giese Albrecht, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 7, 1948/1958, s. 452–453.
Simson Paul, Geschichte der Stadt Danzig, Bd. 2, Danzig 1918, s. 217-218, 234.
Weichbrodt Dorothea, Patrizier, Bürger, Einwohner der Freien und Hansestadt Danzig in Stamm- und Namentafeln vom 14.–18. Jahrhundert, Klausdorf–Schwentine 1986–1992, Bd. 1, 197.
Zdrenka Joachim, Urzędnicy miejscy Gdańska w latach 1342–1792 i 1807–1814, t. II, Gdańsk 2008, s. 112.