SCHRÖDER CHRISTIAN, burmistrz Gdańska

Wersja z 13:46, 29 mar 2024

Christian Schröder, 1703 rytował Simon Thomassin

CHRISTIAN SCHRÖDER (18 III 1626 Gdańsk – 27 IV 1701 Gdańsk), burmistrz Gdańska. Syn piwowara Aegidiusa (1585–1635) i Dorothei (około 1592–1662), córki Lorentza Sprengela. Brat Elisabeth (1610 Gdańsk – około 10 II 1647 Gdańsk), od 6 III 1634 żony Johanna Henricha Barkhusena; Aegidiusa, kupca, od 2 VII 1651 żonatego z gdańszczanką Anną Passarge (1633–1662); Heinricha oraz Simona (zm. 1675), dziadka późniejszego burmistrza Christiana Gabriela Schrödera. Od lipca 1641 uczył się w Gimnazjum Akademickim, następnie studiował na uniwersytecie w Królewcu w 1644, Lejdzie w latach 1646–1647 oraz Franeker w 1647. Uchodził wedle współczesnych za człowieka rozsądnego, starannie wykształconego, a przy tym dowcipnego.

22 VII 1653 uzyskał potwierdzenie kupieckiego obywatelstwa Gdańska jako tzw. Bürger-Kind (dziecko gdańskich obywateli) i wszedł w skład Trzeciego Ordynku jako reprezentant Kwartału Wysokiego, w okresie 1653–1658 syndyk miejski, 1659–1660 ławnik Głównego Miasta, 1661–1676 rajca (wyboru gratulował mu specjalnym wierszem rektor szkoły św. Bartłomieja Johann Klein), w 1665 sędzia. Od 1677 burmistrz. Urząd pierwszego burmistrza sprawował w 1678, 1681, 1682, 1685, 1689, 1692, 1696 i 1700, drugiego w 1677, 1681, 1688, 1695 i 1699, trzeciego w 1680, 1684, 1687, 1691, 1694 i 1698, czwartego w 1679, 1683, 1686, 1690, 1693, 1697 i 1701. W 1683 i 1690 był burgrabią królewskim w Gdańsku, w 1665–1677 protobibliotekarzem Biblioteki Rady Miejskiej, w 1686–1701 protoscholarchą przy Gimnazjum Akademickim, w 1696–1701 zarządcą wiejskich posiadłości miasta na Żuławach Gdańskich, co najmniej od 1671 był nadzorcą gdańskich szpitali.

W okresie wojny polsko-szwedzkiej („potopu”) jako syndyk zabiegał w 1656 w Hadze o pomoc finansową i militarną Niderlandów dla Gdańska. Doprowadził do podpisania 10 lipca porozumienia, na mocy którego Niderlandy przyrzekły Gdańskowi pożyczkę w wysokości 500 000 guldenów, miesięczne subsydium 12 tysięcy talarów na opłacenie żołnierzy oraz pomoc wojskową. Efektem jego zabiegów było również uwolnienie w końcu lipca 1656 przez flotę niderlandzko-duńską portu gdańskiego od blokady szwedzkiej. Pod koniec 1657 był członkiem delegacji gdańskiej (wraz z burmistrzem Adrianem von der Linde i rajcą Albrechtem Rosenbergiem), wysłanej na rozmowy z królem polskim Janem Kazimierzem do Bydgoszczy, z misją odwiedzenia monarchy od planów odstąpienia Elbląga elektorowi brandenburskiemu Fryderykowi Wilhelmowi za cenę porzucenia przezeń koalicji ze Szwecją.

Posłował na sejmik pruski w maju 1673 (wraz z Danielem Proite), gdzie bronił niezależnego stanowiska Rady Miejskiej Gdańska w kwestii sporów religijnych w mieście (w związku ze sprawą pastora Aegidiusa Straucha), odmawiając tym samym kompetencji sejmikowi pruskiemu w tej sprawie. 13–19 XI 1677 oddelegowany przez władze miejskie (wraz z burmistrzami Gabrielem Krumhausenem i Danielem Proite) na tajne obrady z królem polskim Janem III Sobieskim i dygnitarzami koronnymi w związku z interwencją władcy w Gdańsku (w sprawie żądań króla dotyczących m.in. oddania mu starostwa puckiego, także wobec zarzutów postawionych Radzie Miejskiej, oskarżanej o działania dyplomatyczne zmierzające do wypowiedzenia posłuszeństwa władcy). Reprezentował (wraz z Constantinem Ferberem) stanowisko Rady Miejskiej podczas rozprawy przeprowadzonej w Gdańsku przez króla Jana III Sobieskiego 25 I 1678 w związku ze sporem władz miejskich z opozycją rzemieślniczą.

Właściciel dworku z ogrodem na terenie Długich Ogrodów (zakupionego po jego śmierci przez płk. von Weihera, a następnie w 1751 w posiadaniu marszałka Jerzego Mniszcha, blisko związanego z królem polskim Augustem III przywódcy frakcji dworskiej Jerzego Augusta Mniszcha, który założył tam swoją rezydencję służącą mu jako oficjalne lokum podczas pobytów w Gdańsku). Od klasztoru oliwskiego dzierżawił Dwór I w Sopocie (okolice ul. Bohaterów Monte Cassino i ul. Dworcowej). Najprawdopodobniej w 1668 ufundował ozdobny sarkofag w kościele św. Jana, zaprojektowany i wykonany przez pochowanego tam później najbliższego kuzyna, kupca, prawnika i podróżnika Nathanaela Schrödera (12 VII 1638 – 5 IV 1674), a przyozdobionego herbem rodziny Schröderów i chronogramem jej poświęconym. W 1676 podarował Bibliotece Rady Miejskiej portrety króla Jakuba I, kardynała Stanisława Hozjusza, kanclerza Jana Zamoyskiego i sekretarza Rady Miasta Johanna Chemnitza. W 1677 polecił wybić medal okolicznościowy upamiętniający jego wybór na stanowisko burmistrza.

Ożenił się 29 VII 1653 z Anną Benigną (1635–1664), córką Friedricha Schöninga, diakona. Ojciec sześciorga dzieci: 1/ Friedricha Christiana (chrzest 26 II 1658); 2/ Gottfrieda Benjamina (chrzest 28 III 1660); 3/ Dorothei Christiany Benigny (chrzest 5 XII 1662), do 1686 żony Johanna Bartscha; 4/ Nathanaela Friedricha (chrzest 8 I 1664 – 5 V 1736), 1 VII 1670 zapisanego do początkującej (piątej) klasy ucznia Gimnazjum Akademickiego, po studiach w Królewcu (1685), Jenie (1686), Lipsku (1686) i Lejdzie (1689) na Starym Mieście w Gdańsku ławnika (od 1701), rajcy (od 17119), sędziego (w 1721, 1725, 1729, 1733), żonatego; 5/ Joachima Heinricha (chrzest 5 VI 1673), przebywającego w 1711 w Lineburgu; 6/ Johanna Christiana (ur. 1675), w kwietniu 1682 zapisanego do początkującej klasy Gimnazjum Akademickiego, żonatego, ojca dwóch synów.

Pochowany 19 V 1701 w kościele Najświętszej Marii Panny. Kazanie pogrzebowe, wygłoszone przez Samuela Schelwiga, ukazało się drukiem (1701) z dodatkiem kilkunastu utworów żałobnych. Odrębnie drukowane epicedium przygotował rajca Ernst Lange. DK







Bibliografia:
Księga przyjęć do prawa miejskiego w Gdańsku 1536–1814, wyd. Andrzej Groth, Ewa Łączyńska-Bartoszek, Dariusz Kaczor, Gdańsk 2019, t. VI, s. 355.
Księga wpisów uczniów Gimnazjum Gdańskiego 1580–1814, wyd. Zbigniew Nowak i Przemysław Szafran, Warszawa–Poznań 1974, s. 139, 219, 241.
Weichbrodt Dorothea, Patrizier, Bürger, Einwohner der Freien und Hansestadt Danzig in Stamm- und Namentafeln vom 14.–18. Jahrhundert, Klausdorf–Schwentine 1986–1992, Bd. 4, 221.
Zdrenka Joachim, Schröder Krystian, w: Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, Suplement I, Gdańsk 1998, s. 270.
Zdrenka Joachim, Urzędnicy miejscy Gdańska w latach 1342–1792 i 1807–1814, t. II, Gdańsk 2008, s. 303–304.