HAJDUGA KAROL, inżynier, stoczniowiec

Wersja z 08:19, 1 sie 2024

Karol Hajduga z rodzicami i siostrą, 1948

Karol Hajduga (z lewej) na Moście Zielonym, koniec lat 40-tych XX wieku

Karol Hajduga (pierwszy z lewej) podczas wizyty Władysława Gomułki (w centrum) w Stoczni Gdańskiej, 1958

Karol Hajduga i stoczniowcy Wydziału K-2 Stoczni Gdańskiej, 1959

Zespół nadzorujący budowę kadłuba B437/17 „Żyrardów” w portugalskiej stoczni Arsenal do Alfeite, od lewej: Zygmunt Tyska, Janusz Wakuła, Bronisław Morek, Karol Hajduga, marzec 1979

Karol Hajduga, lata 70-te XX wieku

KAROL FRANCISZEK HAJDUGA (ur. 13 IV 1930, Olavarria, Argentyna), magister inżynier budowy okrętów, stoczniowiec. Syn Stanisława (17 VI 1903 – 27 IV 1963), czeladnika ślusarskiego, operatora obrabiarek i Ludwiki z domu Szemberskiej (27 IX 1904 – 5 VIII 1973). Brat Heleny Hajdugi Seredy (8 IV 1929 – 1 V 2017), lekarza pediatry, w latach 1976–1984 dyrektora Specjalistycznego Zespołu Opieki Zdrowotnej nad Matką i Dzieckiem w Gdańsku-Oliwie.

W 1926 jego ojciec wyemigrował do Argentyny z miejscowości Zimna Woda (okolice Lwowa); rok później dołączyła do niego żona. Pod koniec lat 20. XX wieku rozpoczął pracę w fabryce cementu w Olavarria. Rodzina zamieszkała na osiedlu robotniczym, które wybudował właściciel fabryki dla ok. 500 rodzin. Tam uczęszczał do szkoły podstawowej, w której ukończył pięć klas. Po 1940 rodzina przeniosła się do Tigre (przedmieścia Buenos Aires), gdzie ukończył naukę w szkole podstawowej, a 1 IV 1943 rozpoczął edukację w pięcioletniej szkole średniej o profilu ogólnym. Naukę w argentyńskim systemie edukacji zakończył na czwartej klasie szkoły średniej. Jako nastolatek należał do młodzieżowej federacji Komunistycznej Federacji Młodzieży Argentyny (Federación Juvenil Comunista de la Argentina). Podczas wakacji w latach 1944–1946 pracował w dwóch niewielkich stoczniach jako pomocnik rurarza w warsztacie obróbki blach, pomocnik trasera i przy budowie drewnianych jachtów.

W lipcu 1947 z matką i siostrą na statku „Campagna” przepłynął z Buenos Aires do Marsylii, skąd przez Paryż (gdzie mieszkała siostry matki, Stefania z mężem Władysławem Wędziłowiczowie), powrócili do Polski. Po krótkim pobycie w Zabrzu, gdzie osiedlił się brat oraz dwie siostry ojca, przybyli do Gdańska. Zamieszkali w pobliżu Politechniki Gdańskiej (PG) u Józefa Szemberskiego (4 II 1901 – 13 VIII 1948), brata matki, murarza i uczestnika odbudowy PG. W grudniu 1947 dołączył do nich ojciec, w 1948, za zarobione na emigracji pieniądze kupił prawo do zamieszkania w lokalu przy ul. Łagiewniki 56/7 (nad restauracją „Pod Rybką”). Ojciec początkowo pracował w fabryce obrabiarek przy ul. Łąkowej na stanowisku dyrektora, następnie w kontroli technicznej Stoczni Gdańskiej.

W październiku 1947 rozpoczął naukę na kursie wstępnym (tzw. „zerowym”) PG, w latach 1948–1951 studiował na Wydziale Budowy Okrętów PG. Odbył w sierpniu 1951 półroczną, obowiązkową praktykę na Wydziale K-2 (Wydział Montażu Kadłubów „A”) Stoczni Gdańskiej. W latach 1952–1954 odbył na Wydziale Budowy Okrętów PG studia II stopnia, magisterskie. Od maja 1954 pracował jako zastępca kierownika oddziału montażu kadłuba na Wydziale K-3 (Wydział Montażu Kadłubów „B”) Stoczni Gdańskiej. W kwietniu 1955 wystąpił w obronie spawaczy, pracujących w zbiornikach, domagając się dla nich poprawy warunków pracy oraz wyższych zarobków. W efekcie przeniesiony, od maja 1955 pracował w służbie technicznej w Dziale Głównego Technologa jako technolog prowadzący. Wraz z Andrzejem Gawędą opracowywał dokumenty, które przedstawiały tory technologiczne poszczególnych części składających się na budowę statku. W 1955 powstał pierwszy taki rozdzielnik pracy dla masowca B-31 o nośności 5000 DTW, następnie rozdzielniki takie stosowano już budowach innych jednostek. Od marca 1958 do wiosny 1969 kierował Wydziałem K-2. Jego zastępcą początkowo był późniejszy dyrektor Stanisław Zaczek. W latach 1959–1960 pracował nad usprawnieniami dotyczącym łóż uniwersalnych, w zakresie sporządzania szablonów oraz zasad trasowania. Opracował metodę budowania podsekcji kadłuba, szczególnie w zakresie blach krzywych, nadając im kształt sferyczny. W latach 1960–1962, wraz z Zygmuntem Tyską z Wydziału K-3 oraz zespołem, opracował zbiór norm technicznie uzasadnionych NTU, tj. norm określających czas niezbędny do wykonania danej pracy przez pracownika o odpowiednich kwalifikacjach, w warunkach zgodnych z zasadami prawidłowej organizacji pracy oraz przy zastosowaniu technicznie i ekonomicznie właściwych urządzeń, narzędzi i metod pracy.

Przekazując kierownictwo Wydziału K-2 Klemensowi Gniechowi, od października 1969 do listopada 1970 pracował w Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni na stanowisku szefa technicznego (podlegał Stanisławowi Zaczkowi, od lipca 1969 dyrektorowi naczelnemu ds. technicznych). Po powołaniu Stanisława Zaczka na stanowisko dyrektora naczelnego Stoczni Gdańskiej (17 X 1970) przyjął propozycję objęcia przy nim stanowiska dyrektora technicznego. Ze względu na wydarzenia Grudnia’ 70 stanowisko objął dopiero na początku marca 1971 i pełnił je do marca 1973. Powołany został następnie na kierownika Biura Rozwoju Stoczni (w budynku 265 C na wyspie Ostrów), w związku z zamówieniem ZSRR na statki typu ro-ro, opracował koncepcję technicznej modernizacji zakładu. Od sierpnia 1977 do marca 1979 był oddelegowany (wraz z mgr inż. Zygmuntem Tyską), do pełnienia nadzoru technicznego nad budową dla Polskich Linii Oceanicznych kadłubów chłodniowców typu B-437 „Dzieci Polskie”, „Gdyński Kosynier” i „Żyrardów” w portugalskich stoczniach Arsenal do Alfeite oraz Lisnave w Lizbonie. Od marca do czerwca 1982, na zlecenie „Centromoru”, był ekspertem ds. technicznym oraz stał na czele grupy odpowiedzialnej za inspekcję techniczną statków kolumbijskich zbudowanych w Stoczni Gdańskiej oraz remontem statku „Ciudad de Cali”; praca odbywała się w Kolumbii. W 1984 (wraz z Romualdem Niedzielskim) był oddelegowany do Belgii (Antwerpia) i Republiki Federalnej Niemiec (Bremerhaven), w celu dokonania analizy i oględzin statku „Rio Lubones” ekwadorskiego armatora Flota Bananera Ecuatoriana. W latach 1987–1988, na zlecenie „Centromoru”, był doradcą technicznym w stoczni w Veracruz (Meksyk) przy budowie kadłubów dwóch tankowców. Po powrocie, do 1990 nadal kierował Biurem Rozwoju Stoczni. Od czerwca 1990 pełnił funkcję głównego mechanika. Na emeryturze od 30 VI 1991. Pod koniec lipca 1991 powrócił do stoczni w Veracruz jako doradca ds. technicznych „Centromoru”. W Meksyku pracował jako specjalista ds. rurociągów, do Polski powrócił w 1996.

W latach 1996–1999 był współwłaścicielem firmy „Morkon”, budującej konstrukcje morskie. W 1999 założy firmę „Navis”, wykonującą sekcje okrętowe początkowo na terenie Stoczni Gdynia, a następnie na terenie Wyspy Ostrów. W latach 2001–2005 pełnił nadzór techniczny nad budową kadłubów statków rzecznych w Płocku, w miejscowości niedaleko Karlowych Varów w Czechach, w rejonie Wojwodiny w Serbii oraz w Rzeczycy koło Homla na Białorusi.

Od grudnia 1947 członek Polskiej Partii Robotniczej, od 1948 do chwili rozwiązania Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (PZPR). W 1956 oraz 1970 był członkiem egzekutywy Komitetu Zakładowego Stoczni Gdańskiej, w 1990 był delegatem na nadzwyczajny XI Zjazd PZPR. W latach 1948–1957 należał do Związku Młodzieży Polskiej, od 1949 do 1952 był członkiem Ochotniczej Rezerwy Milicji Obywatelskiej. Członek Związku Zawodowego Metalowców (1954–1989), Stowarzyszenia Inżynierów Mechaników Polskich (SIMP) i Stowarzyszenia Strażników Pamięci Stoczni Gdańskiej.

Odznaczony Srebrnym (1957 i 1964) oraz Złotym (1972) Krzyżem Zasługi, Krzyżem Kawalerskim Odrodzenia Polski (10 VII 1974), dwukrotnie Medalem „30-lecia PRL” (1974), złotą odznaką „Zasłużony Stoczni Gdańskiej im. Lenina” (1977), odznaką „Zasłużonym Ziemi Gdańskiej” (1980), odznaką SIMP (1981) i złotą odznaką SIMP (1986).

Od 1960 żonaty z Jolantą Teresą z domu Frajer (1 V 1936 – 4 XII 2011), kierowniczką w hotelach Monopol, Posejdon (kierownik recepcji), Hevelius (kierownik recepcji), Novotel Orbis (kierownik hotelu), matki chrzestnej drobnicowca B-44/1 „Mozhaysk” (Możajsk) dla radzieckiego armatora (wodowanie kadłuba zbudowanego w Stoczni Gdańskiej na Wydziale K-2 miało miejsce 23 III 1964). Ojciec Aleksandra (ur. 3 XII 1953), marynarza, pierwszego oficera we flocie handlowej. Po ślubie przez dwa lata mieszkał przy ul. Rybaki Dolne. W latach 1962– 1972 w służbowym mieszkaniu przy ul. Doki 2/21, następnie przez przy ul. Wąsowicza 8/3, od 1974 przy ul. Kubusia Puchatka. MTO

Bibliografia:
Informacje Karola Hajdugi.
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Gdańsku, sygn. Gd 645/83727 (akta paszportowe); sygn. IPN Gd 003/16 t. 1/14, t. 5, t. 8 (akta członka ORMO); akta o sygn. IPN Gd 0046/350 t. 7, IPN Gd 0046/572, IPN Gd 674/239, IPN Gd 464/2631 (akta sprawy obiektowej krypt. „Arka” dot. zabezpieczenia operacyjnego Stoczni Gdańskiej im. Lenina (1971-1989)).
Cenckiewicz Sławomir, Grudzień ’70 w Gdańsku według tajnych współpracowników Służby Bezpieczeństwa, „Pamięć i Sprawiedliwość”, nr 2/1, 2003.
Stocznia Gdańska jaką pamiętamy. Wspomnienia Stoczniowców, cz. 2, red. Andrzej Nawrocki i Zbigniew Szczypiński, Pelplin 2021.
Trzeciak Andrzej, Stocznia Gdańska. Miejsca, ludzie, historie, Gdańsk 2020.