PODHAJSKA ANNA JADWIGA, profesor Uniwersytetu Gdańskiego
| (Nie pokazano 23 wersji utworzonych przez 6 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{paper}} | {{paper}} | ||
| − | '''ANNA PODHAJSKA''' (17 IV 1938 Gdynia – 5 II 2006 Gdańsk) | + | [[File:Anna_Pohajska.jpg|thumb|Anna Podhajska]] |
| + | [[File: Kamień_pamiątkowy_Wydział_Biologii_UG.jpg |thumb| Głaz pamiątkowy twórców gdańskiej biologii przy Wydziale Biologii Uniwersytetu Gdańskiego]] | ||
| + | [[File: Podhajska_Anna.JPG |thumb| Okładka monografii poświęconej Annie Podhajskiej, wyd. 2, Gdańsk 2020]] | ||
| + | '''ANNA JADWIGA PODHAJSKA''' (17 IV 1938 Gdynia – 5 II 2006 Gdańsk), biolog, profesorka Międzyuczelnianego Wydziału Biotechnologii (MWB) [[UNIWERSYTET GDAŃSKI | Uniwersytetu Gdańskiego]] (UG) i [[GDAŃSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY | Akademii Medycznej (AMG), później Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego]] (GUMed) ([[MIĘDZYUCZELNIANY WYDZIAŁ BIOTECHNOLOGII UNIWERSYTETU GDAŃSKIEGO I GDAŃSKIEGO UNIWERSYTETU MEDYCZNEGO | Międzyuczelniany Wydział Biotechnologii Uniwersytetu Gdańskiego i Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego]]). Córka Zygmunta Wiśniewskiego i poślubionej przez niego w 1933 nauczycielki Agaty z domu Murawskiej. Siostra Krystyny (ur. 1934) i Renaty (ur. 1936), po mężu Głośnickiej, profesor dr hab., kierowniczki Katedry Mikrobiologii. W październiku 1941 z rodziną wywieziona do obozu przejściowego pod Toruniem, po powrocie do Gdyni do 1945 mieszkała przy ul. Wielkopolskiej w Gdyni-Orłowie. Od wiosny 1945 przebywała z rodziną w Kaplicy i w Starkowej Hucie koło Kościerzyny, od 1947 mieszkała w Gdańsku.<br/><br/> | ||
| + | Absolwentka [[SZKOŁA PODSTAWOWA NR 15 | Szkoły Podstawowej nr 15]] i Gimnazjum nr 1 ([[LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCE, I | I Liceum Ogólnokształcące]]). Do 1964 studiowała na Wydziale Lekarskim AMG, w 1964 pracowała jako wolontariuszka w Zakładzie Mikrobiologii AMG, od 1965 tamże na etacie. Od 1968 doktor z zakresu mikrobiologii lekarskiej. Przebywała na stażach m.in. w Instytucie Biologii Molekularnej w Genewie (1974-1975) i w McArdle Laboratory for Cancer Research (Laboratorium Badań nad Rakiem) w Madison w stanie Wisconsin, USA (1981–1984), w którym współpracowała z profesorem [[SZYBALSKI WACŁAW, profesor nauk biologicznych| Wacławem Szybalskim]]. Jako profesorka wizytująca pracowała w McArdle Laboratory for Cancer Research w latach 1985, 1986, 1987, 1988, 1990, 1992, 1993, 1997. <br/><br/> | ||
| + | Od 1970 pracowała na Wydziale Biologii, Geografii i Oceanologii UG. W 1975 utworzyła Zakład (następnie Katedrę) Mikrobiologii, którą kierowała do 1996. Od 1987 doktor habilitowany (na Wydziale Lekarskim AMG), od 1991 profesor nadzwyczajny UG, od 1996 profesor nadzwyczajny (tytularny), od 1999 profesor zwyczajny. Jako pełnomocnik Konferencji Rektorów Uczelni Trójmiasta w 1993 była współorganizatorką MBW, którego do 1996 była prodziekanem. Zorganizowała Katedrę Mikrobiologii, od 1996 Katedrę Biotechnologii i do śmierci była jej kierowniczką. Była współtwórczynią gdańskiego Centrum Transferu Technologii i Pomorskiego Parku Naukowo-Technologicznego w Gdyni. Od 1994 organizowała Letnie szkoły Biochemików, na które zapraszała z całego świata czołowych przedstawicieli tej nauki.<br/><br/> | ||
| + | Tematyka jej badań dotyczyła enzymów restrykcyjno-modyfikacyjnych w szczególności endonukleaz klasy IIS. Wspólnie z Wacławem Szybalskim opracowała tak zwany uniwersalny enzym restrykcyjny; praca opisująca strukturę i działanie tego enzymu ukazała się w 1988 w SCIENCE. Zajmowała się konstruowaniem narzędzi pozwalających na klonowanie i produkcję białek biologicznie aktywnych dla przemysłu farmaceutycznego i kosmetycznego. Była jedną z pionierek wprowadzania do diagnostyki chorób wirusowych, bakteryjnych i nowotworowych innowacyjnych metod opartych o markery molekularne. Zajmowała się także badaniem genetycznych i molekularnych podstaw powstawania nowotworów. Przedmiotem jej ostatnich badań było poznanie podstawa molekularnych diagnostyki i terapii opartej na metodzie fotodynamicznej do diagnostyki i terapii chorób nowotworowych oraz opracowywaniem nowoczesnych technologii do produkcji substancji biologicznie aktywnych dla przemysłu farmaceutycznego i kosmetycznego.<br/><br/> | ||
| + | Była współtwórczynią Gdańskiego Centrum Transferu Technologii i Pomorskiego Parku Naukowo-Technologicznego w Gdyni. Członkini Komitetu Biotechnologii PAN i wiceprzewodnicząca Rady Naukowej [[POLSKA AKADEMIA NAUK BIBLIOTEKA GDAŃSKA | Biblioteki Gdańskiej PAN]] (2003–2006). Była wiceprezydentką międzynarodowego stowarzyszenia dla badań, nauki i innowacji w regionie Bałtyku -ScanBalt Network (2002–2005). Laureatka m.in. Nagrody I Kongresu Biotechnologii za osiągnięcia w dziedzinie komercjalizacji biotechnologii (1999), Medalu Marii Skłodowskiej-Curie przyznawanego przez Polskie Towarzystwo Chemiczne (2001), Złotego Medalu na Międzynarodowej Wystawie Wynalazków INNOWACJE (2003), Nagrody Ministra Nauki za międzynarodowe osiągnięcia wynalazcze (2004). W 2000 nominowana była do prestiżowej, światowej nagrody L’Oréal-UNESCO For Women in Science International Award. Z jej inicjatywy został powołany w 2001 program stypendialny L'Oreal-UNESCO dla Kobiet i Nauki, wspierający wyróżniające się dorobkiem naukowym polskie badaczki.<br/><br/> | ||
| + | Odznaczona m.in. Złotym Krzyżem Zasługi (1990), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Medalem Edukacji Narodowej (1995), Medalem im. Tadeusza Sendzimira Stowarzyszenia Polskich Wynalazców i Racjonalizatorów, pośmiertnie Medalem Zasłużonemu Akademii Medycznej w Gdańsku (2006). Była żoną [[PODHAJSKI MAREK, prorektor Akademii Muzycznej w Gdańsku | Marka Podhajskiego]] (rozwód), matka Małgorzaty (ur. 1960), lekarza, i Katarzyny (ur. 1961), absolwentki [[AKADEMIA SZTUK PIĘKNYCH W GDAŃSKU | Akademia Sztuk Pięknych]] w Gdańsku.<br/><br/> | ||
| + | Pochowana w grobie rodzinnym w Szymbarku. 27 X 2009 na budynku Instytutu Biotechnologii UG przy ul. Kładki 24 odsłonięto tablicę pamiątkową poświęconą twórcom MBW, zarówno jej jak i prof. Wacławowi Szybalskiemu oraz prof. [[TAYLOR KAROL (II), rektor Uniwersytetu Gdańskiego | Karolowi Taylorowi]]. Jej nazwisko umieszczono na głazie przed budynkiem Wydziału Biologii na kampusie oliwskim UG, poświęconym „Pamięci profesorów, twórców gdańskiej biologii w latach 1967-1970”, ustawiony w 1 X 212 z inicjatywy dziekana prof. [[SZLACHETKO DARIUSZ, profesor Uniwersytetu Gdańskiego| Dariusza Szlachetko]], wykonanym przez Jana Szczypkę. W 2010 ukazała się monografia ''Anna Podhajska (1938-2006). Pierwsza Dama Polskiej Biotechnologii pod redakcją'' [[MAKAREWICZ WIESŁAW ANTONI, rektor Akademii Medycznej w Gdańsku | Wiesława Makarewicza]] i [[ŁOJKOWSKA EWA, profesor Uniwersytetu Gdańskiego | Ewy Łojkowskiej]] (wydanie 2: 2020). 9 X 2020 jej imię otrzymał gdański tramwaj Pesa Jazz Duo 128NG nr 106o. {{author:EŁ}}[[Category: Encyklopedia]] [[Category: Ludzie]] | ||
Aktualna wersja na dzień 15:31, 24 cze 2024
ANNA JADWIGA PODHAJSKA (17 IV 1938 Gdynia – 5 II 2006 Gdańsk), biolog, profesorka Międzyuczelnianego Wydziału Biotechnologii (MWB) Uniwersytetu Gdańskiego (UG) i Akademii Medycznej (AMG), później Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego (GUMed) ( Międzyuczelniany Wydział Biotechnologii Uniwersytetu Gdańskiego i Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego). Córka Zygmunta Wiśniewskiego i poślubionej przez niego w 1933 nauczycielki Agaty z domu Murawskiej. Siostra Krystyny (ur. 1934) i Renaty (ur. 1936), po mężu Głośnickiej, profesor dr hab., kierowniczki Katedry Mikrobiologii. W październiku 1941 z rodziną wywieziona do obozu przejściowego pod Toruniem, po powrocie do Gdyni do 1945 mieszkała przy ul. Wielkopolskiej w Gdyni-Orłowie. Od wiosny 1945 przebywała z rodziną w Kaplicy i w Starkowej Hucie koło Kościerzyny, od 1947 mieszkała w Gdańsku.
Absolwentka Szkoły Podstawowej nr 15 i Gimnazjum nr 1 ( I Liceum Ogólnokształcące). Do 1964 studiowała na Wydziale Lekarskim AMG, w 1964 pracowała jako wolontariuszka w Zakładzie Mikrobiologii AMG, od 1965 tamże na etacie. Od 1968 doktor z zakresu mikrobiologii lekarskiej. Przebywała na stażach m.in. w Instytucie Biologii Molekularnej w Genewie (1974-1975) i w McArdle Laboratory for Cancer Research (Laboratorium Badań nad Rakiem) w Madison w stanie Wisconsin, USA (1981–1984), w którym współpracowała z profesorem Wacławem Szybalskim. Jako profesorka wizytująca pracowała w McArdle Laboratory for Cancer Research w latach 1985, 1986, 1987, 1988, 1990, 1992, 1993, 1997.
Od 1970 pracowała na Wydziale Biologii, Geografii i Oceanologii UG. W 1975 utworzyła Zakład (następnie Katedrę) Mikrobiologii, którą kierowała do 1996. Od 1987 doktor habilitowany (na Wydziale Lekarskim AMG), od 1991 profesor nadzwyczajny UG, od 1996 profesor nadzwyczajny (tytularny), od 1999 profesor zwyczajny. Jako pełnomocnik Konferencji Rektorów Uczelni Trójmiasta w 1993 była współorganizatorką MBW, którego do 1996 była prodziekanem. Zorganizowała Katedrę Mikrobiologii, od 1996 Katedrę Biotechnologii i do śmierci była jej kierowniczką. Była współtwórczynią gdańskiego Centrum Transferu Technologii i Pomorskiego Parku Naukowo-Technologicznego w Gdyni. Od 1994 organizowała Letnie szkoły Biochemików, na które zapraszała z całego świata czołowych przedstawicieli tej nauki.
Tematyka jej badań dotyczyła enzymów restrykcyjno-modyfikacyjnych w szczególności endonukleaz klasy IIS. Wspólnie z Wacławem Szybalskim opracowała tak zwany uniwersalny enzym restrykcyjny; praca opisująca strukturę i działanie tego enzymu ukazała się w 1988 w SCIENCE. Zajmowała się konstruowaniem narzędzi pozwalających na klonowanie i produkcję białek biologicznie aktywnych dla przemysłu farmaceutycznego i kosmetycznego. Była jedną z pionierek wprowadzania do diagnostyki chorób wirusowych, bakteryjnych i nowotworowych innowacyjnych metod opartych o markery molekularne. Zajmowała się także badaniem genetycznych i molekularnych podstaw powstawania nowotworów. Przedmiotem jej ostatnich badań było poznanie podstawa molekularnych diagnostyki i terapii opartej na metodzie fotodynamicznej do diagnostyki i terapii chorób nowotworowych oraz opracowywaniem nowoczesnych technologii do produkcji substancji biologicznie aktywnych dla przemysłu farmaceutycznego i kosmetycznego.
Była współtwórczynią Gdańskiego Centrum Transferu Technologii i Pomorskiego Parku Naukowo-Technologicznego w Gdyni. Członkini Komitetu Biotechnologii PAN i wiceprzewodnicząca Rady Naukowej Biblioteki Gdańskiej PAN (2003–2006). Była wiceprezydentką międzynarodowego stowarzyszenia dla badań, nauki i innowacji w regionie Bałtyku -ScanBalt Network (2002–2005). Laureatka m.in. Nagrody I Kongresu Biotechnologii za osiągnięcia w dziedzinie komercjalizacji biotechnologii (1999), Medalu Marii Skłodowskiej-Curie przyznawanego przez Polskie Towarzystwo Chemiczne (2001), Złotego Medalu na Międzynarodowej Wystawie Wynalazków INNOWACJE (2003), Nagrody Ministra Nauki za międzynarodowe osiągnięcia wynalazcze (2004). W 2000 nominowana była do prestiżowej, światowej nagrody L’Oréal-UNESCO For Women in Science International Award. Z jej inicjatywy został powołany w 2001 program stypendialny L'Oreal-UNESCO dla Kobiet i Nauki, wspierający wyróżniające się dorobkiem naukowym polskie badaczki.
Odznaczona m.in. Złotym Krzyżem Zasługi (1990), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Medalem Edukacji Narodowej (1995), Medalem im. Tadeusza Sendzimira Stowarzyszenia Polskich Wynalazców i Racjonalizatorów, pośmiertnie Medalem Zasłużonemu Akademii Medycznej w Gdańsku (2006). Była żoną Marka Podhajskiego (rozwód), matka Małgorzaty (ur. 1960), lekarza, i Katarzyny (ur. 1961), absolwentki Akademia Sztuk Pięknych w Gdańsku.
Pochowana w grobie rodzinnym w Szymbarku. 27 X 2009 na budynku Instytutu Biotechnologii UG przy ul. Kładki 24 odsłonięto tablicę pamiątkową poświęconą twórcom MBW, zarówno jej jak i prof. Wacławowi Szybalskiemu oraz prof. Karolowi Taylorowi. Jej nazwisko umieszczono na głazie przed budynkiem Wydziału Biologii na kampusie oliwskim UG, poświęconym „Pamięci profesorów, twórców gdańskiej biologii w latach 1967-1970”, ustawiony w 1 X 212 z inicjatywy dziekana prof. Dariusza Szlachetko, wykonanym przez Jana Szczypkę. W 2010 ukazała się monografia Anna Podhajska (1938-2006). Pierwsza Dama Polskiej Biotechnologii pod redakcją Wiesława Makarewicza i Ewy Łojkowskiej (wydanie 2: 2020). 9 X 2020 jej imię otrzymał gdański tramwaj Pesa Jazz Duo 128NG nr 106o.
