BÜTHNER ADAM, kaznodzieja kościoła św. Olafa
| (Nie pokazano 15 wersji utworzonych przez jednego użytkownika) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{web}} | {{web}} | ||
| − | '''ADAM (EGON) BÜTHNER''' (29 III 1587 Frankenstein (Ząbkowice), Śląsk – 1643 Gdańsk), | + | [[File: Adam_Buthner.jpg |thumb| Podpis Adama Büthnera z tak przez niego eksponowanym motywem cesarskim i morskim, 1631]] |
| − | W latach 1629–1643 pastor kościoła garnizonowego św. Olafa w Wisłoujściu. Rozbudował kościół i założył przy nim szkołę. Przyjaźnił się z [[OPITZ MARTIN von BOBERFELD, poeta, tłumacz | Martinem Opitzem]], uprawiał okolicznościową poezję. Już w 1629 pośpieszył z wierszem gratulacyjnym dla obejmujących w Gdańsku urzędy burmistrzów i rajców, | + | [[File: 1_Adam_Buthner.jpg |thumb| Strona tytułowa utworu Adama Bütnera, napisanego po zgonie Agaty, żony burmistrza Valentina Bodecka, 1630]] |
| − | + | '''ADAM (EGON) BÜTHNER''' (29 III 1587 Frankenstein (Ząbkowice), Śląsk – 1643 Gdańsk), kaznodzieja [[KOŚCIÓŁ GARNIZONOWY ŚW. OLAFA | kościoła garnizonowego św. Olafa]] w [[WISŁOUJŚCIE | Wisłoujściu]]. W 1611 absolwent gimnazjum w Elblągu, w 1616 uzyskał magisterium na uniwersytecie w Wittenberdze. Po studiach, w początkowym okresie tzw. wojny trzydziestoletniej, był kapelanem wojskowym pod pułkownikiem von Dohna, służył m.in. podczas oblężenia Kłodzka, w 1624 przebywał ze swoim pułkiem na Węgrzech. W tym samym roku pastor we Frysztacie (obecnie część miasta Karwiny na Śląsku cieszyńskim), w 1627 zmuszony do jego opuszczenia, był kapelanem dworskim barona von Eygana w Dobrosławicach, następnie przebywał w Toruniu, od 1629 w Gdańsku.<br/><br/> | |
| + | W latach 1629–1643 pastor kościoła garnizonowego św. Olafa w Wisłoujściu. Rozbudował kościół i założył przy nim szkołę. Przyjaźnił się z [[OPITZ MARTIN von BOBERFELD, poeta, tłumacz | Martinem Opitzem]], uprawiał okolicznościową poezję. Już w 1629 pośpieszył z wierszem gratulacyjnym dla obejmujących w Gdańsku urzędy burmistrzów i rajców, z wierszem urodzinowo-imieninowym dla Michaela Tonnigesa, komendanta twierdzy w Wisłoujściu, urodzinowym z okazji przyjścia na świat Eliasa-juniora, syna kaznodziei z [[KAPLICA ŚW. GERTRUDY | kaplicy św. Gertrudy]] Eliasa Hirschfelda (w 1635, wraz z synem Friedrichem, dołączyli swoje gratulacyjne wiersze do kazania tegoż, wygłoszonego z chwilą przenosin ze wspomnanej kaplicy do [[KOŚCIÓŁ ZBAWICIELA (I) | kościoła Zbawiciela]] (Salwatora) na [[ZAROŚLAK | Zaroślaku]]). W 1630 pisał z okazji narodzin i chrztu Anny Marii, córki późniejszego burmistrza [[PAHL NICOLAUS, burmistrz Gdańska | Nicolausa Pahla]], w 1631 zamieścił wiersz w księdze ''Oratio de glora'' ku uczczeniu drukarza i księgarza Johanna Valentin Rhetego, syna [[RHETE GEORG, drukarz | Georga Rhetego]], w 1632 narodzin i chrztu jego syna, późniejszego burmistrza [[PAHL CONSTANTIN, burmistrz Gdańska | Constantina Pahla]]. Autor wspomnień żałobnych po zgonie w 1630 Agaty, żony burmistrza [[BODECK VALENTIN von, burmistrz Gdańska | Valentina Bodecka]] oraz córki burmistrza [[LINDE JOHANN von der, burmistrz Gdańska | Johanna von der Lindego]], wierszy żałobnych po śmierci Barbary (9 II 1566 Drezno – 9 II 1631 Jena) żony lekarza z Wrocławia, pracującego w Gdańsku, później profesor uniwersytetu w Uppsali, Petera Kirsteniusa (dołączony do kazania pogrzebowego [[MOCHINGER JOHANN, pastor kościoła św. Katarzyny, profesor Gimnazjum Akademickiego | Johanna Mochingera]], 1631), także po śmierci Barbary Giesinn i Julii Schröers (1640). <br/><br/> | ||
| + | Był autorem łacińskiego wiersza poprzedzającego drukowane w 1634 kazanie kaznodziei kaplicy św. Anny [[DORSCHIUS JOHANN sen., kaznodzieja w kaplicy św. Anny | Johanna Dorschiusa]], odnoszące się do niedawnych walk na pograniczy polsko-tureckim pod Kamieńcem i wychwalające przebywającego wówczas w Gdańsku króla polskiego Władysława IV. Władcy temu z tej samej okazji w 1634 poświęcił także dwa dalsze swoje, już samodzielne, utwory, podpisując się jako „PLC (= Poeta Laureatus Caesareus) Münde ad ostium Maris Baltici Pastor” („Przez cesarza uhonorowany poeta pastor Wisłoujścia u ujścia [do] Morza Bałtyckiego”), „PLC. Propugnaeuli ad Otium Maris Balthici Theodulus” („PLC. z twierdzy u ujścia [do] Morza Bałtyckiego, sługa boży”). Nie omieszkał raz jeszcze wychwalać wierszem tegoż króla, podczas jego kolejnej wizyty w Gdańsku w końcu 1635. Inne swoje wiersze podpisywał np. jako „PLCaes. Dantisci ad Balthici maris otium p.t. Past.” <br/><br/> | ||
| + | Żonaty był z Susanną, córką kupca Georga Hermanna, ojciec astronoma i rektora [[SZKOŁA ŚW. JANA | szkoły św. Jana]] [[BÜTHNER FRIEDRICH, astronom, rektor szkoły św. Jana | Friedricha Büthnera]]. {{author:BŚ}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Ludzie]]<br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/> | ||
'''Bibliografia''': <br/> | '''Bibliografia''': <br/> | ||
Kotarski Edmund, ''Gdańska poezja okolicznościowa XVII wieku'', Gdańsk 1993 (przez indeks).<br/> | Kotarski Edmund, ''Gdańska poezja okolicznościowa XVII wieku'', Gdańsk 1993 (przez indeks).<br/> | ||
Rhesa Ludwig, ''Kurzgefaßte Nachrichten von allen seit der Reformation an den evangelischen Kirchen in Westpreuszen angestellten Predigern'', Königsberg 1834. | Rhesa Ludwig, ''Kurzgefaßte Nachrichten von allen seit der Reformation an den evangelischen Kirchen in Westpreuszen angestellten Predigern'', Königsberg 1834. | ||
Weichbrodt Dorothea, ''Patrizier, Bürger, Einwohner der Freien und Hansestadt Danzig in Stamm- und Namentafeln vom 14.-18. Jahrhundert'', Klausdorf-Schwentine 1986-1992, Bd. 2, 145. | Weichbrodt Dorothea, ''Patrizier, Bürger, Einwohner der Freien und Hansestadt Danzig in Stamm- und Namentafeln vom 14.-18. Jahrhundert'', Klausdorf-Schwentine 1986-1992, Bd. 2, 145. | ||
Aktualna wersja na dzień 18:22, 20 lis 2024
ADAM (EGON) BÜTHNER (29 III 1587 Frankenstein (Ząbkowice), Śląsk – 1643 Gdańsk), kaznodzieja kościoła garnizonowego św. Olafa w Wisłoujściu. W 1611 absolwent gimnazjum w Elblągu, w 1616 uzyskał magisterium na uniwersytecie w Wittenberdze. Po studiach, w początkowym okresie tzw. wojny trzydziestoletniej, był kapelanem wojskowym pod pułkownikiem von Dohna, służył m.in. podczas oblężenia Kłodzka, w 1624 przebywał ze swoim pułkiem na Węgrzech. W tym samym roku pastor we Frysztacie (obecnie część miasta Karwiny na Śląsku cieszyńskim), w 1627 zmuszony do jego opuszczenia, był kapelanem dworskim barona von Eygana w Dobrosławicach, następnie przebywał w Toruniu, od 1629 w Gdańsku.
W latach 1629–1643 pastor kościoła garnizonowego św. Olafa w Wisłoujściu. Rozbudował kościół i założył przy nim szkołę. Przyjaźnił się z Martinem Opitzem, uprawiał okolicznościową poezję. Już w 1629 pośpieszył z wierszem gratulacyjnym dla obejmujących w Gdańsku urzędy burmistrzów i rajców, z wierszem urodzinowo-imieninowym dla Michaela Tonnigesa, komendanta twierdzy w Wisłoujściu, urodzinowym z okazji przyjścia na świat Eliasa-juniora, syna kaznodziei z kaplicy św. Gertrudy Eliasa Hirschfelda (w 1635, wraz z synem Friedrichem, dołączyli swoje gratulacyjne wiersze do kazania tegoż, wygłoszonego z chwilą przenosin ze wspomnanej kaplicy do kościoła Zbawiciela (Salwatora) na Zaroślaku). W 1630 pisał z okazji narodzin i chrztu Anny Marii, córki późniejszego burmistrza Nicolausa Pahla, w 1631 zamieścił wiersz w księdze Oratio de glora ku uczczeniu drukarza i księgarza Johanna Valentin Rhetego, syna Georga Rhetego, w 1632 narodzin i chrztu jego syna, późniejszego burmistrza Constantina Pahla. Autor wspomnień żałobnych po zgonie w 1630 Agaty, żony burmistrza Valentina Bodecka oraz córki burmistrza Johanna von der Lindego, wierszy żałobnych po śmierci Barbary (9 II 1566 Drezno – 9 II 1631 Jena) żony lekarza z Wrocławia, pracującego w Gdańsku, później profesor uniwersytetu w Uppsali, Petera Kirsteniusa (dołączony do kazania pogrzebowego Johanna Mochingera, 1631), także po śmierci Barbary Giesinn i Julii Schröers (1640).
Był autorem łacińskiego wiersza poprzedzającego drukowane w 1634 kazanie kaznodziei kaplicy św. Anny Johanna Dorschiusa, odnoszące się do niedawnych walk na pograniczy polsko-tureckim pod Kamieńcem i wychwalające przebywającego wówczas w Gdańsku króla polskiego Władysława IV. Władcy temu z tej samej okazji w 1634 poświęcił także dwa dalsze swoje, już samodzielne, utwory, podpisując się jako „PLC (= Poeta Laureatus Caesareus) Münde ad ostium Maris Baltici Pastor” („Przez cesarza uhonorowany poeta pastor Wisłoujścia u ujścia [do] Morza Bałtyckiego”), „PLC. Propugnaeuli ad Otium Maris Balthici Theodulus” („PLC. z twierdzy u ujścia [do] Morza Bałtyckiego, sługa boży”). Nie omieszkał raz jeszcze wychwalać wierszem tegoż króla, podczas jego kolejnej wizyty w Gdańsku w końcu 1635. Inne swoje wiersze podpisywał np. jako „PLCaes. Dantisci ad Balthici maris otium p.t. Past.”
Żonaty był z Susanną, córką kupca Georga Hermanna, ojciec astronoma i rektora szkoły św. Jana Friedricha Büthnera.
Bibliografia:
Kotarski Edmund, Gdańska poezja okolicznościowa XVII wieku, Gdańsk 1993 (przez indeks).
Rhesa Ludwig, Kurzgefaßte Nachrichten von allen seit der Reformation an den evangelischen Kirchen in Westpreuszen angestellten Predigern, Königsberg 1834.
Weichbrodt Dorothea, Patrizier, Bürger, Einwohner der Freien und Hansestadt Danzig in Stamm- und Namentafeln vom 14.-18. Jahrhundert, Klausdorf-Schwentine 1986-1992, Bd. 2, 145.
