BENTZMANN GOTTFRIED, burmistrz Gdańska
| (Nie pokazano 9 wersji utworzonych przez jednego użytkownika) | |||
| Linia 3: | Linia 3: | ||
[[File:Bentzmann Gottfried.JPG|thumb|Gottfried Bentzmann według Jacoba Houbrakena na podstawie wzoru [[KLEIN DANIEL, malarz| Daniela Kleina]], po 1733]] | [[File:Bentzmann Gottfried.JPG|thumb|Gottfried Bentzmann według Jacoba Houbrakena na podstawie wzoru [[KLEIN DANIEL, malarz| Daniela Kleina]], po 1733]] | ||
| − | '''GOTTFRIED BENTZMANN''' (5 XII 1665 Gdańsk – 30 V 1734 Gdańsk), [[BURMISTRZOWIE MIAST GDAŃSKICH | burmistrz]] Gdańska. Syn [[BENTZMANN PETER, rajca | Petera Bentzmanna]] [[RADA MIEJSKA | rajcy]] [[GŁÓWNE MIASTO | Głównego Miasta]] i Reginy, córki Cyriaka Bolsteina (Bottenstein). | + | '''GOTTFRIED BENTZMANN''' (5 XII 1665 Gdańsk – 30 V 1734 Gdańsk), [[BURMISTRZOWIE MIAST GDAŃSKICH | burmistrz]] Gdańska. Syn [[BENTZMANN PETER, rajca | Petera Bentzmanna]] [[RADA MIEJSKA | rajcy]] [[GŁÓWNE MIASTO | Głównego Miasta]] i Reginy, córki Cyriaka Bolsteina (Bottenstein). We wrześniu 1676 zapisany został do drugiej klasy [[GIMNAZJUM AKADEMICKIE | Gimnazjum Akademickiego]]. M.in. pobierał u [[ŁAGANOWSKI STEPHANI JAN, nauczyciel języka polskiego w Gimnazjum Akademickim | Stephana Jana Łaganowskiego]] lekcje języka polskiego i w nim jako uczeń publicznie przemawiał (w mowie chwalącej zacność Gdańska). Następnie studiował na uniwersytetach w 1683 w Królewcu, w 1687 we Frankfurcie nad Odrą, w 1691 w Sienie. Po powrocie do Gdańska 5 XI 1693 uzyskał potwierdzenie kupieckiego [[OBYWATELSTWO MIEJSKIE | obywatelstwa Gdańska]] jako tzw. Bürger-Kind (dziecko gdańskich obywateli) i zajmował się działalnością kupiecką, angażując kapitały w handel morski. <br/><br/> |
| − | Od 1694 wchodził w skład [[TRZECI ORDYNEK | Trzeciego Ordynku]], reprezentował [[KWARTAŁY | Kwartał Wysoki]], którego od 1701 był kwatermistrzem. Od 1705 był [[ŁAWA MIEJSKA | ławnikiem]], od 1710 seniorem tego gremium. Od 1712 był rajcą, w 1717 [[SĘDZIA | sędzią]]. Od 1723 był burmistrzem (wyboru gratulował mu m.in. okolicznościowym utworem profesor Gimnazjum Akademickiego [[SARTORIUS JOHANNES, profesor Gimnazjum Akademickiego | Johannes Sartorius]]). Urząd pierwszego burmistrza pełnił w 1724, 1728 i 1732, drugiego w 1723, 1727 i 1731, trzeciego w 1726, 1730 i 1734, czwartego w 1725, 1729 i 1733. W 1726 i 1729 był [[BURGRABIOWIE | burgrabią]] królewskim w Gdańsku. | + | Od 1694 wchodził w skład [[TRZECI ORDYNEK | Trzeciego Ordynku]], reprezentował [[KWARTAŁY | Kwartał Wysoki]], którego od 1701 był kwatermistrzem. Od 1705 był [[ŁAWA MIEJSKA | ławnikiem]], od 1710 seniorem tego gremium. Od 1712 był rajcą, w 1717 [[SĘDZIA | sędzią]]. |
| − | Jeszcze jako rajca angażował się na zlecenie [[RADA MIEJSKA | Rady Miejskiej]] Gdańska w działalność dyplomatyczną związaną z toczącą się wojną północną (1701–1721), zręcznie lawirując pomiędzy mocarstwami biorącymi w niej udział, starając się przy tym o zachowanie niezależnego statusu miasta. Był członkiem delegacji gdańsko-polskiej (wraz z biskupem warmińskim Teodorem Potockim i podskarbim koronnym Janem Jerzym Przebendowskim) wysłanej na rozmowy 2 V 1716 z marszałkiem Borysem Szeremietiewem, dowódcą wojsk rosyjskich operujących w pobliżu Gdańska. Poselstwo dotyczyło żądań cara rosyjskiego Piotra I Wielkiego | + | Od 1721 pełnił również funkcję przełożonego [[SZPITAL WSZYSTKICH BOŻYCH ANIOŁÓW | szpitala Wszystkich Bożych Aniołów]], w 1723 był jednym z tzw. "Panów Siedleckich" ("Schidlitzsche Herren"), czyli prowizorem zarządzającym w imieniu Rady Miejskiej [[SIEDLCE | Siedlcami]], w latach 1722–1723 był protobibliotekarzem [[BIBLIOTEKA RADY MIEJSKIEJ GDAŃSKA | Biblioteki Rady Miejskiej]]. Od 1723 był burmistrzem (wyboru gratulował mu m.in. okolicznościowym utworem profesor Gimnazjum Akademickiego [[SARTORIUS JOHANNES, profesor Gimnazjum Akademickiego | Johannes Sartorius]]). Urząd pierwszego burmistrza pełnił w 1724, 1728 i 1732, drugiego w 1723, 1727 i 1731 (będąc także administratorem szkarpawskich posiadłości miasta Gdańskich), trzeciego w 1726, 1730 i 1734, czwartego w 1725, 1729 i 1733. W 1726 i 1729 był [[BURGRABIOWIE | burgrabią]] królewskim w Gdańsku. Jego imię jako burmistrza m.in. uwieczniono (obok burgrabiego Henricha Rennera i administratora szkarpawskich posiadłości miasta Gdańskich, rajcy [[ROSENBERG ALBRECHT, syndyk, rajca | Albrechta Rosenberga]]) na inskrypcji odlanego w 1732 dzwonu dla kościoła w Stegnie.<br/><br/> |
| − | Po raz pierwszy ożenił się 10 IX 1693 z Eleonorą (zm. X 1710), córką Johanna Rennera, 23 II 1712 poślubił Constantię, córkę Johanna | + | Jeszcze jako rajca angażował się na zlecenie [[RADA MIEJSKA | Rady Miejskiej]] Gdańska w działalność dyplomatyczną związaną z toczącą się wojną północną (1701–1721), zręcznie lawirując pomiędzy mocarstwami biorącymi w niej udział, starając się przy tym o zachowanie niezależnego statusu miasta. Był członkiem delegacji gdańsko-polskiej (wraz z biskupem warmińskim Teodorem Potockim i podskarbim koronnym Janem Jerzym Przebendowskim) wysłanej na rozmowy 2 V 1716 z marszałkiem Borysem Szeremietiewem, dowódcą wojsk rosyjskich operujących w pobliżu Gdańska. Poselstwo dotyczyło żądań cara rosyjskiego Piotra I Wielkiego m.in. zerwania przez Gdańsk kontaktów handlowych ze Szwecją, kontroli ruchu statków w [[WISŁOUJŚCIE | Wisłoujściu]] przez wojska rosyjskie oraz wystawienia floty kaperskiej przeciwko Szwedom. <br/><br/> |
| + | Po raz pierwszy ożenił się w [[KOŚCIÓŁ WNIEBOWZIĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARII PANNY | kościele Najświętszej Marii Panny]] (NMP) 10 IX 1693 z Eleonorą (zm. 11 X 1710, pochowana w [[KOŚCIÓŁ I KLASZTOR FRANCISZKANÓW ŚW. TRÓJCY | kościele św. Trójcy]] przy ojcu pod płyta nagrobną nr 32), córką kupca Johanna Rennera (zm. 1678), siostrą rajcy i burgrabiego królewsiego w Gdańsku Heinricha (1669–1734) i ciotkę późniejszego burmistrza gdańskiego [[RENNER JOHANN, burmistrz Gdańska | Johanna Rennera]]. 23 II 1712 poślubił w kościele NMP Constantię, córkę kupca Johanna Michaela Coletusa (1635–1695), wdowę po poślubionym w 1693 Ernście Ludwigu Gutzlaffie (zm. 1709), rajcy (od 1704) [[STARE MIASTO | Starego Miasta]] Gdańska. Z obu związków doczekał się pięciorga potomstwa, z czego czworga z pierwszego małżeństwa. W dzieciństwie zmarło dwóch synów o imieniu Gottfried (chrzczonych odpowiednio 2 VIII 1697 i 11 VII 1713) i córka Florentina (chrzest 24 IV 1665). Córka Eleonora (pochowana 15 X 1767 w wieku 73 lat) w 1715 została żoną Nathanaela Friedricha Pegelaua (stryja burmistrza [[PEGELAU JOHANN GOTTLIEB, burmistrz Gdańska | Johanna Gottlieba Pegelaua]]). Najmłodszy syn Johann (24 VIII 1698 Gdańsk – 21 XII 1748 Gdańsk) 27 I 1724 potwierdził swoje kupieckie obywatelstwo Gdańska (jako tzw. Bürger-Kind), był ławnikiem (od 1728) i rajcą (od 1738), głównie jednak poświęcił się prowadzeniu działalności handlowej, był ojcem m.in. burmistrza [[BENTZMANN JOHANN, burmistrz Gdańska | Johanna Bentzmanna]].<br/><br/> | ||
| + | Jego zasługi dla miasta wychwalał w specjalnym utworze [[LENGNICH GOTTFRIED, prawnik, historyk, patron gdańskiej ulicy | Gottfried Lengnich]] (''Herrn Gottfried Bentzmanns Burgermeister der Danziger Nerung Verwesers Schriftliches Ehrengedechtniss'', Danzig 1734). {{author: DK}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Ludzie]]<br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/> | ||
| + | |||
| + | |||
| + | '''Bibliografia''': <br/> | ||
| + | ''Księga przyjęć do prawa miejskiego w Gdańsku 1536–1814,'' wyd. Andrzej Groth, Ewa Łączyńska-Bartoszek, Dariusz Kaczor, Gdańsk 2019, t. VI, s. 403, VII, s. 410. <br/> | ||
| + | ''Księga wpisów uczniów Gimnazjum Gdańskiego 1580–1814'', wyd. Zbigniew Nowak i Przemysław Szafran, Warszawa–Poznań 1974, s. 233.<br/> | ||
| + | Tureczek Marceli, ''Leihglocken. Dzwony z obszaru Polski w granicach po 1945 roku przechowywane na terenie Niemiec'', Warszawa 2011, s. 232.<br/> | ||
| + | Weichbrodt Dorothea, ''Patrizier, Bürger, Einwohner der Freien und Hansestadt Danzig in Stamm- und Namentafeln vom 14.–18. Jahrhundert'', Klausdorf–Schwentine 1986–1992, Bd. 1, 47. <br/> | ||
| + | Zdrenka Joachim, ''Urzędnicy miejscy Gdańska w latach 1342–1792 i 1807–1814'', t. II, Gdańsk 2008, s. 28. | ||
Aktualna wersja na dzień 19:04, 31 sie 2024
GOTTFRIED BENTZMANN (5 XII 1665 Gdańsk – 30 V 1734 Gdańsk), burmistrz Gdańska. Syn Petera Bentzmanna rajcy Głównego Miasta i Reginy, córki Cyriaka Bolsteina (Bottenstein). We wrześniu 1676 zapisany został do drugiej klasy Gimnazjum Akademickiego. M.in. pobierał u Stephana Jana Łaganowskiego lekcje języka polskiego i w nim jako uczeń publicznie przemawiał (w mowie chwalącej zacność Gdańska). Następnie studiował na uniwersytetach w 1683 w Królewcu, w 1687 we Frankfurcie nad Odrą, w 1691 w Sienie. Po powrocie do Gdańska 5 XI 1693 uzyskał potwierdzenie kupieckiego obywatelstwa Gdańska jako tzw. Bürger-Kind (dziecko gdańskich obywateli) i zajmował się działalnością kupiecką, angażując kapitały w handel morski.
Od 1694 wchodził w skład Trzeciego Ordynku, reprezentował Kwartał Wysoki, którego od 1701 był kwatermistrzem. Od 1705 był ławnikiem, od 1710 seniorem tego gremium. Od 1712 był rajcą, w 1717 sędzią.
Od 1721 pełnił również funkcję przełożonego szpitala Wszystkich Bożych Aniołów, w 1723 był jednym z tzw. "Panów Siedleckich" ("Schidlitzsche Herren"), czyli prowizorem zarządzającym w imieniu Rady Miejskiej Siedlcami, w latach 1722–1723 był protobibliotekarzem Biblioteki Rady Miejskiej. Od 1723 był burmistrzem (wyboru gratulował mu m.in. okolicznościowym utworem profesor Gimnazjum Akademickiego Johannes Sartorius). Urząd pierwszego burmistrza pełnił w 1724, 1728 i 1732, drugiego w 1723, 1727 i 1731 (będąc także administratorem szkarpawskich posiadłości miasta Gdańskich), trzeciego w 1726, 1730 i 1734, czwartego w 1725, 1729 i 1733. W 1726 i 1729 był burgrabią królewskim w Gdańsku. Jego imię jako burmistrza m.in. uwieczniono (obok burgrabiego Henricha Rennera i administratora szkarpawskich posiadłości miasta Gdańskich, rajcy Albrechta Rosenberga) na inskrypcji odlanego w 1732 dzwonu dla kościoła w Stegnie.
Jeszcze jako rajca angażował się na zlecenie Rady Miejskiej Gdańska w działalność dyplomatyczną związaną z toczącą się wojną północną (1701–1721), zręcznie lawirując pomiędzy mocarstwami biorącymi w niej udział, starając się przy tym o zachowanie niezależnego statusu miasta. Był członkiem delegacji gdańsko-polskiej (wraz z biskupem warmińskim Teodorem Potockim i podskarbim koronnym Janem Jerzym Przebendowskim) wysłanej na rozmowy 2 V 1716 z marszałkiem Borysem Szeremietiewem, dowódcą wojsk rosyjskich operujących w pobliżu Gdańska. Poselstwo dotyczyło żądań cara rosyjskiego Piotra I Wielkiego m.in. zerwania przez Gdańsk kontaktów handlowych ze Szwecją, kontroli ruchu statków w Wisłoujściu przez wojska rosyjskie oraz wystawienia floty kaperskiej przeciwko Szwedom.
Po raz pierwszy ożenił się w kościele Najświętszej Marii Panny (NMP) 10 IX 1693 z Eleonorą (zm. 11 X 1710, pochowana w kościele św. Trójcy przy ojcu pod płyta nagrobną nr 32), córką kupca Johanna Rennera (zm. 1678), siostrą rajcy i burgrabiego królewsiego w Gdańsku Heinricha (1669–1734) i ciotkę późniejszego burmistrza gdańskiego Johanna Rennera. 23 II 1712 poślubił w kościele NMP Constantię, córkę kupca Johanna Michaela Coletusa (1635–1695), wdowę po poślubionym w 1693 Ernście Ludwigu Gutzlaffie (zm. 1709), rajcy (od 1704) Starego Miasta Gdańska. Z obu związków doczekał się pięciorga potomstwa, z czego czworga z pierwszego małżeństwa. W dzieciństwie zmarło dwóch synów o imieniu Gottfried (chrzczonych odpowiednio 2 VIII 1697 i 11 VII 1713) i córka Florentina (chrzest 24 IV 1665). Córka Eleonora (pochowana 15 X 1767 w wieku 73 lat) w 1715 została żoną Nathanaela Friedricha Pegelaua (stryja burmistrza Johanna Gottlieba Pegelaua). Najmłodszy syn Johann (24 VIII 1698 Gdańsk – 21 XII 1748 Gdańsk) 27 I 1724 potwierdził swoje kupieckie obywatelstwo Gdańska (jako tzw. Bürger-Kind), był ławnikiem (od 1728) i rajcą (od 1738), głównie jednak poświęcił się prowadzeniu działalności handlowej, był ojcem m.in. burmistrza Johanna Bentzmanna.
Jego zasługi dla miasta wychwalał w specjalnym utworze Gottfried Lengnich (Herrn Gottfried Bentzmanns Burgermeister der Danziger Nerung Verwesers Schriftliches Ehrengedechtniss, Danzig 1734).
Bibliografia:
Księga przyjęć do prawa miejskiego w Gdańsku 1536–1814, wyd. Andrzej Groth, Ewa Łączyńska-Bartoszek, Dariusz Kaczor, Gdańsk 2019, t. VI, s. 403, VII, s. 410.
Księga wpisów uczniów Gimnazjum Gdańskiego 1580–1814, wyd. Zbigniew Nowak i Przemysław Szafran, Warszawa–Poznań 1974, s. 233.
Tureczek Marceli, Leihglocken. Dzwony z obszaru Polski w granicach po 1945 roku przechowywane na terenie Niemiec, Warszawa 2011, s. 232.
Weichbrodt Dorothea, Patrizier, Bürger, Einwohner der Freien und Hansestadt Danzig in Stamm- und Namentafeln vom 14.–18. Jahrhundert, Klausdorf–Schwentine 1986–1992, Bd. 1, 47.
Zdrenka Joachim, Urzędnicy miejscy Gdańska w latach 1342–1792 i 1807–1814, t. II, Gdańsk 2008, s. 28.
