BLOCK JACOB van den, budowniczy

Aktualna wersja na dzień 09:23, 22 paź 2023

Szkoła fechtunku, wzniesiona przez Jacoba van den Blocka, 1687

Kościół św. Katarzyny w Gdańsku z hełmem wieży odtworzonym przez Jakuba van den Blocka, 1904

JACOB van den BLOCK (2 VI 1577 Królewiec – 5 IV 1653 Gdańsk), cieśla, budowniczy, syn Wilhelma van den Blocka, młodszy brat Abrahama van den Blocka i starszy brat Isaaka van den Blocka oraz Davida (Daniela) van den Blocka.

Wychowany zapewne jako menonita, przed 1602 przeszedł na luteranizm. W Gdańsku z rodziną od 1584, około 1587/1588 wysłany na naukę do Emden w Saksonii, do pracowni Arnolda Sachse. Po powrocie do Gdańska w 1592 jego mistrzem został Johann von Jülich (Gülich) z miejskiego warsztatu ciesielskiego. Po zakończeniu nauki, od 1 V 1595 podróżował jako czeladnik przez pięć lat po Holandii, Danii (gdzie brał udział w budowie łuku triumfalnego na koronację króla Danii Christiana IV – 5 IX 1596 w Kopenhadze), w Królewcu pracował na dworze księcia Albrechta, podróż zakończył w Elblągu. 29 X 1600 wrócił do Gdańska i zapisał się na dwuletni mistrzowski okres próbny u starszego cechu cieśli Joachima Rennera. 9 VIII 1603 uzyskał obywatelstwo Gdańska i wyzwolił się na mistrza ciesielskiego. W latach 1604–1608 był drugim starszym cechu (kumpanem, zastępcą). 22 XII 1608 został (po swoim mistrzu Johannie von Jülichu) cieślą miejskim w Gdańsku i był nim do 1637 roku, kiedy ustąpił z powodu osłabienia chorobą.

W 1609 odrestaurował (w niezmienionej postaci) hełm wieży kościoła św. Katarzyny po umieszczeniu w niej konstrukcji carillonu. W 1616 w jego różnych warsztatach zatrudnionych było 41 czeladników ciesielskich, w tym między innymi przy układaniu więźby dachowej na Dworze Artusa, nabrzeżu przy Zamczysku (an der Neuen Brücke beim Schloß), przy kościele św. Trójcy, przy Rybackim Pobrzeżu, w Dworze Miejskim. W 1617 zrekonstruował spaloną do wysokości murów wieżyczkę nad kaplicą św. Jakuba w południowo-wschodnim narożniku chóru kościoła Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny (NMP). W tym samym roku naprawił wieżę główną tego kościoła, w 1618 oczyścił i pozłocił jego ołtarz główny oraz wziął udział w rozbudowie Ratusza Głównego Miasta. W 1623 wzniósł na Długim Targu bramę triumfalną na przyjazd króla Zygmunta III, którą malował jego brat Isaak van den Block. Prawdopodobnie zbudował w 1635 most przy Bramie św. Jakuba, a także Nową Szkołę Fechtunku, za co 23 VI 1635 wypłacono mu z kasy miejskiej 5850 grzywien. W tym samym roku kamlarz Starego Miasta. W 1636 przedstawił gdańskiej Radzie Miasta model grobowca króla Szwecji Jana III Wazy, zamówionego jeszcze przez króla Zygmunta III Wazę i senat szwedzki u jego ojca Wilhelma (ostatecznie zmontowanego w Szwecji dopiero w 1817–1818). JP

Od 1604 mieszkał przy Neugarten (Nowe Ogrody), w 1646 przy Heilige-Geist-Gasse (ul. św. Ducha). Od 1622 posiadał trzy nieruchomości na Starym Przedmieściu, przy Fleischergasse (ul. Rzeźnicka), wybudował także dla siebie kamienicę przy Hundegasse (ul. Ogarna 54). Od 1603 żonaty był z Magdalene Henrichsen (pochowana przy mężu 26 IX 1659), z którą miał 12, ochrzczonych i pochowanych w kościele NMP, dzieci. Z imienia znane są: ochrzczone 4 VII 1604 córki-bliźniaczki Ortia i Maria (od 1624 żona brandenburskiego radcy dworu Andreasa Boyego, ich z kolei córka Magdalena była od 1660 żoną Johanna Nixdorffa), Hanna (Johanna), pochowana 28 VII 1628, w wieku 16 lat; Jakob, pracujący przez dwa lata u ojca, 28 III 1634 wypłynął statkiem do Holandii, by nauczyć się ciesielstwa, zmarł 11 VIII 1634 w wieku 19 lat; Esther, pochowana 28 VII 1628 w wieku 9 lat; Rahel, pochowana 28 VII 1630; Gabriel, pochowany 22 IV 1631 w wieku 12 lat; Lucia, od 1632 zamężna za pochodzącego z Koszalina Daniela Schützaua, Catharina, pochowana 11 II 1641 w wieku 25 lat, od 9 IV 1638 żona Paula Grentza (Granzien; 1610–1648).

Pochowany 10 IV 1653 w kościele NMP (w kwaterze nr 410 wykupionej już w 1620), mowę pogrzebową wygłosił Johann Botsack. JANSZ