SCHRÖDER CHRISTIAN GABRIEL, burmistrz Gdańska
| < Poprzednie | Następne > |
CHRISTIAN GABRIEL von SCHRÖDER (8 XI 1692 Gdańsk – 29 XII 1762 Gdańsk), burmistrz Gdańska. Wnuk brata burmistrza Christiana Schrödera, Simona, w 1650 prowizora kościoła św. Katarzyny, w 1655 ławnika Starego Miasta, żonatego w 1649 z Anną Taut – z którą miał dwie córki – i od 1651 z Agathe, córką rajcy Michaela Wiedera. Z tego drugiego związku pochodził jego ojciec Simon Christian (23 VIII 1662 Gdańsk – 29 V 1723 Chociwel na Pomorzu Zachodnim, pochowany 10 VI 1723 w gdańskim kościele Najświętszej Marii Panny), od 12 VI 1691 posiadającego kupieckie
obywatelstwo Gdańska jako tzw. Bürger-Kind (dziecko gdańskich obywateli) i od tego samego roku członek Trzeciego Ordynku, w latach 1699–1707 kapitan wojsk gdańskich w Wisłoujściu, od 1710 ławnik Głównego Miasta. Jego matką była Anna Constantia (zm. w połogu 13 XI 1692), córka ławnika (od 1686) Ludwiga Schlieffa. Ojciec żenił się jeszcze dwukrotnie, 10 II 1695 z Florentiną (zm. 1705), córką Johanna Ernsta Ölhaffa, oraz od 1709 z Katheriną, córką burmistrza Joachima Hoppe. Brat przyrodni m.in. lekarza Benjamina Gottlieba Gabriela von Schröder (1716 Gdańsk – 20 X 1774 Gdańsk).
W sierpniu 1707 zapisany został do ostatniej klasy (primy) gdańskiego Gimnazjum Akademickiego, następnie studiował na uniwersytetach w Wittenberdze i Lipsku (1712) oraz w Lejdzie (1713). Od 1719 – przez 14 lat – był sekretarzem Rady Miejskiej Gdańska, 7 XI 1719 otrzymał kupieckie obywatelstwo Gdańska jako tzw. Bürger-Kind (dziecko gdańskich obywateli). W latach 1733–1735 był syndykiem miejskim. Od 1736 był ławnikiem, między 1746 i 1753 został rajcą, w 1747 był sędzią. Godność burmistrza piastował od 1754. Urząd pierwszego burmistrza pełnił w 1755 i 1758, drugiego w 1754, trzeciego w 1757, 1760, 1761 i 1762, czwartego w 1756 i 1759. W 1750 (jako rajca) oraz w 1757 i 1759 był burgrabią królewskim w Gdańsku (m.in. wyboru w 1756 gratulował mu okolicznościową odą Johann Gottlieb Bartoldi).
Należał (wraz z Johannem Wahlem) do najbardziej nieprzejednanych i konsekwentnych obrońców praw i przywilejów Gdańska. W listopadzie 1750 aktywnie sprzeciwiał się (jako burgrabia, a zatem formalnie reprezentant króla w mieście) wprowadzeniu narzuconej miastu przez króla polskiego Augusta III w Gdańsku tzw. ordynacji królewskiej, czym naraził się na oburzenie monarchy. Prowadził w tej sprawie pertraktacje z kierownikiem polityki królewskiej i faworytem władcy Heinrichem von Brühlem. 23 VI 1751 został wezwany (wraz z burmistrzem Johannem Wahlem) przez Augusta III na dwór do Drezna i tam przez rok trzymany w areszcie, co miało zmusić władze Gdańska do przyjęcia ordynacji królewskiej, a także skłonić je do ustępstw na rzecz popieranego przez monarchę Trzeciego Ordynku.
Był jednym z najwybitniejszych przedstawicieli tzw. uczonych w gronie władz miejskich Gdańska. Uczestniczył w pracach powstałego w 1720 gdańskiego Towarzystwa Naukowego ( Societas Litteraria). Wspierał finansowo i organizacyjnie gdańskie Gimnazjum Akademickie, zarówno jako jako protobibliotekarz 1752–1754 i protoscholarcha w latach 1757–1762, jak i prywatnie. Zapewne jeszcze jako sekretarz Rady (po 1719) zredagował po łacinie obszerną rozprawkę dotyczącą gdańskiego prawa małżeńskiego. Jako protoscholara z ramienia władz miasta był odpowiedzialny za organizację i druk pokłosia uroczystości związanych z 200-leciem Gimnazjum Akademickiego w 1758, przygotował odpowiednie ceremonie, po nich zebrał wygłoszone wówczas mowy, teksty literackie i muzyczne, otrzymane listy gratulacyjne, doprowadzając do ogłoszenia dwutomowej księgi pamiątkowej Acta jubilaei secundi Gymnasii Gedanensis (tom I: 40 stron wstępu
i 296 stron tekstu, tom II: 132 strony). Był też adresatem wielu wierszy gratulacyjnych, wyboru na urząd burgrabiego gratulował mu profesor Gimnazjum Akademickiego Johann Gottlieb Bartoldi, ten sam witał go na urzędzie burmistrza w 1757, podobnie jak elblążanin Efraim Ohlert i grono uczniów Gimnazjum Akademickiego.
Był m.in. właścicielem Młynisk. Ożenił się 12 VI 1725 z Johanną Constantią (23 I 1699 – styczeń 1767), córką Karla Adolpha Ferbera (5 III 1663 – 24 VII 1737), ławnika (od 1708), rajcy (od 1728) i burgrabiego królewskiego w Gdańsku (1734). Ojciec czterech córek, w tym Katheriny Renaty (21 IX 1734 – 7 III 1756), która była żoną burmistrza Johanna Bentzmanna.
Pochowany został 27 I 1763 w kościele Najświętszej Marii Panny, w rodzinnym grobie, w którym 18 XII 1741 pochowano także nieznaną z imienia jego córkę, 23 II 1756 córkę Katherinę Renatę i 27 I 1767 jego żonę. Kazanie pogrzebowe wygłosił pastor Georg Friedrich Cosack. Płyta nagrobna, pierwotnie znajdująca się w prezbiterium, za ołtarzem głównym, przed kaplicą św. Gertrudy, obecnie umieszczona jest w nawie środkowej po stronie północnej, przy transepcie.
Bibliografia:
Księga przyjęć do prawa miejskiego w Gdańsku 1536–1814, wyd. Andrzej Groth, Ewa Łączyńska-Bartoszek, Dariusz Kaczor, Gdańsk 2019, t. VI, s. 485; VIII, s. 528.
Księga wpisów uczniów Gimnazjum Gdańskiego 1580–1814, wyd. Zbigniew Nowak i Przemysław Szafran, Warszawa–Poznań 1974, s. 286.
Starek Elżbieta, Kotłowski Grzegorz, Łacińskie inskrypcie w kościołach Gdańska. Płyty nagrobne Bazyliki Mariackiej, Pelplin 2021, s. 99–102.
Weichbrodt Dorothea, Patrizier, Bürger, Einwohner der Freien und Hansestadt Danzig in Stamm- und Namentafeln vom 14.–18. Jahrhundert, Klausdorf–Schwentine 1986–1992, Bd. 4, 220.
Zdrenka Joachim, Urzędnicy miejscy Gdańska w latach 1342–1792 i 1807–1814, t. II, Gdańsk 2008, s. 304.
