PŁOŃSKA MARYLA, działaczka opozycji demokratycznej
| < Poprzednie | Następne > |
MARYLA (MARIA) HELENA PŁOŃSKA (19 VIII 1957 Gdańsk – 30 XI 2011 Gdańsk), działaczka opozycji demokratycznej w Gdańsku. Córka pochodzącego z Białostocczyzny Jerzego (zm. 1976), absolwenta ► Wydziału Łączności Politechniki Gdańskiej, oficera techniki operacyjnej (tzw. Wydział T) Komendy Wojewódzkiej Milicji Obywatelskiej w Gdańsku i pochodzącej ze wsi Zańków koło Terespola (Podlasie), poślubionej przez niego w 1955 Władysławy, z rodziną od 1945 mieszkającej w Gdańsku-►Stogach, sekretarki na ► Politechnice Gdańskiej (PG). Wychowywała się u dziadków ze strony ojca, Bolesława i Heleny, nauczycieli w Jurowcach koło Sanoka. W 1964 rozpoczęła naukę w Szkole Podstawowej w Sokółce. W Gdańsku ponownie od 1968, z chwilą otrzymania przez rodziców mieszkania na Żabiance, przy ul. Wejhera 3. Naukę kontynuowała w gdańskiej Szkole Podstawowej nr 77, w 1978 ukończyła ► Technikum Mechaniczno-Elektryczne. W latach 1979–1980 studiowała na Wydziale Chemii PG, wydalona z uczelni za działalność opozycyjną.
Mieszkając po sąsiedzku z ► Joanną Dudą-Gwiazdą i ► Andrzejem Gwiazdą jeszcze przed rozpoczęciem studiów włączyła się w działalność opozycyjną (wraz z matką przepisywała na maszynie dostarczone przez Gwiazdów listy i apele), brała udział w spotkaniach w mieszkaniu ► Tadeusza Szczudłowskiego Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela (ROPCIO). Należała od początku do grupy działaczy powołanych 28 IV 1978 ► Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża (WZZW). W latach 1979–1980 (od piątego numeru) była członkinią redakcji i autorką pisma WZZW ► „Robotnik Wybrzeża”. Odpowiadała za redakcję techniczną tekstów, pisała artykuły na tematy społeczne (między innymi o fenolu, odkrytym w blokach na Żabiance).
W latach 1978–1979 współorganizatorka niezależnych obchodów rocznicy ► Grudnia 1970 w Gdańsku, od tego czasu pozostawała pod obserwacją ► Służby Bezpieczeństwa. 18 XII 1979 przemawiała w imieniu WZZW (przed ► Lechem Wałęsą) podczas uroczystości pod bramą nr 2 ► Stoczni Gdańskiej, 25 III 1980 zatrzymana na 48 godzin, w jej mieszkaniu przeprowadzono rewizję. 7 VIII 1980 była współautorką (z ► Bogdanem Borusewiczem, ► Janem Karandziejem, Joanną i Andrzejem Gwiazdami, ► Aliną Pienkowską i Lechem Wałęsą) odezwy wzywającej stoczniowców do obrony zwolnionej z pracy ► Anny Walentynowicz.
Od 14 VIII 1980 uczestniczyła w ► strajku w Stoczni Gdańskiej, początkowo jako sekretarz w pracach Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego (MKS). Brała udział w redagowaniu ► 21 postulatów Solidarności, następnie była organizatorką biura tłumaczeń dla dziennikarzy zagranicznych.
16 VIII 1980, po zakończeniu przez Lecha Wałęsę strajku w stoczni, wspólnie z Joanną i Andrzejem Gwiazdami oraz ► Bogdanem Lisem, zakładowym żukiem Elmoru objechała kilka najważniejszych zakładów, wzywając do kontynuowania walki. Jej wypowiedź do prasy, że „celem strajku jest obalenie systemu komunistycznego", wywołała spory rezonans społeczny i polityczny. Po zakończeniu strajku, na wniosek Lecha Wałęsy, jej biuro tłumaczeń zostało usunięte z siedziby Międzyzakładowego Komitetu Założycielskiego ► Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność”. Zniechęcona konfliktami w kierownictwie „Solidarności”, wycofała się z działalności związkowej.
Po urodzeniu syna Konrada (1981) pracowała dorywczo, między innymi udzielała korepetycji, wykonywała tłumaczenia oraz prace kreślarskie. W latach 1984–1987 pracowała jako bibliotekarka na Wydziale Matematyki, Fizyki i Chemii ► Uniwersytetu Gdańskiego, w 1988 – w Wojewódzkim Ośrodku Informatyki w Gdańsku, w latach 1988–1989 – w firmie Intakom Sp. z o.o. Z powodu choroby nowotworowej od 1989 przebywała na rencie (I grupa inwalidzka). Pochowana na ► Cmentarzu Komunalnym w Oliwie.
W 2014 jej postać przywołano w filmie Marty Dzido i Piotra Śliwowskiego Solidarność według kobiet, przedstawiającym historię kilku zapomnianych kobiet, których działalność przyczyniła się do zmiany realiów politycznych w Polsce. W 2018 odznaczona pośmiertnie Krzyżem Wolności i Solidarności. W tym samym roku (28 kwietnia), w rocznicę powstania WZZW, na ścianie budynku w bloku przy ul. Wejhera, w którym mieszkała, odsłonięto poświęconą jej tablicę pamiątkową. W 2019 została jedną z bohaterek muralu „Kobiety wolności”, odsłoniętym na filarze ► przystanku kolejowego Gdańsk Strzyża.
