CHLEBOWSKI STANISŁAW, artysta malarz
| < Poprzednie | Następne > |
w Gdańsku, około 1960
STANISŁAW CHLEBOWSKI (30 VII 1890 Braniewo – 20 XI 1969 Gdańsk), artysta malarz. Syn Antoniego, profesora filologii klasycznej oraz Agaty von Esden-Tempskiej, pianistki. Uczęszczał do gimnazjum w Braniewie, od 1901 z rodziną w Olsztynie. W 1904, po śmierci ojca, zamieszkał z matką i trzema siostrami w Gdańsku–Wrzeszczu przy Birkenallee 1 (ul. Brzozowa). Siostra Helena (28 III 1888 – 23 VII 1977 Gdańsk) w latach 1914–1920 była nauczycielką w Marienschule, w okresie II Wolnego Miasta Gdańska uczyła języka polskiego w polskiej szkole senackiej w koszarach przy Reitergasse (ul. Ułańska). Druga z sióstr Angelika (1887 – po 1925), w 1914 również nauczała w Marienschule, trzecią z sióstr była Maria (6 VIII 1891 – 11 XII 1971 Gdańsk).
W 1909 uzyskał maturę w Gimnazjum Miejskim i podjął studia medyczne na jednym z niemieckich uniwersytetów. W latach 1910–1915 studiował architekturę na Technische Hochschule Danzig, jednocześnie uczył się prywatnie malarstwa u Augusta von Brandisa, a następnie u Fritza Augusta Pfuhlego.
W 1912 zadebiutował wystawą w prestiżowej galerii w Katowni. W 1913 jego obraz Martwa natura z rybą nabyło Muzeum Miejskie, co zapoczątkowało ścisłą współpracę artysty z tą placówką. W latach 1915–1918 kontynuował naukę malarstwa w Dreźnie i w Berlinie u Lovisa Corintha (1858–1925). W Gdańsku prowadził pracownię malarską przy Fleischergasse (ul. Rzeźnicka). W okresie 1921–1934 kilkakrotnie przebywał w Paryżu, gdzie także miał pracownię i gdzie wystawiał. Był członkiem Union Internationaler Fortschrittlichen Künstler (Unia Międzynarodowych Artystów Postępowych) w Düsseldorfie, oraz Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie, współzałożycielem Künstlerbund Danzig (Związek Artystów Gdańskich). W 1938 jego obraz (widok Motławy z Żurawiem) był prezentem dla obchodzącego swój jubileusz Bronisława Budzyńskiego.
W czasie II wojny światowej mimo nacisków Niemców nie zmienił nazwiska, pozostał w Gdańsku z siostrami Heleną i Marią. 19 VII 1941 miał swoją monograficzną wystawę w Muzeum Miejskim, w tym samym miejscu wystawiał jeszcze 15 I 1944 wśród „Malarzy Prus Zachodnich” (prócz niego: Albert Lipczinski, Felix Adalbert Meseck, Bruno Paetsch, Fritz Pfuhle). W 1945 jego gdańska pracownia przy ul. Rzeźnickiej spłonęła wraz z wieloma dziełami.
Po wojnie miał pracownię przy ul. Zawiszy Czarnego w Gdańsku-Wrzeszczu. Jego obrazy prezentowano wówczas na kilku monograficznych wystawach, nie tylko w Gdańsku, ostatnia odbyła się w warszawskiej Zachęcie w 1961; zły stan zdrowia artysty nie pozwolił na jego udział w wernisażu. W 1956 odznaczono go Złotym Krzyżem Zasługi, w 1965 Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski i odznaką Zasłużonym Ziemi Gdańskiej, otrzymał także Medal X-lecia PRL. W 1957 otrzymał nagrodę plastyczną miasta Gdańska, zorganizował kilka wystaw monograficznych w Gdańsku i Sopocie. Jego spuściznę przejęło Muzeum Narodowe w Gdańsku. Kawaler, pochowany został 24 XI 1969 na cmentarzu w Oliwie, obok sióstr Heleny i Marii.
Malował pejzaże, mariny, architekturę Gdańska, martwe natury i portrety, znany jest tylko jeden obraz o tematyce sakralnej (św. Antoni, olej na płótnie). Stosował śmiałe zestawienia barw kładzionych zdecydowanymi pociągnięciami pędzla i klarowną kompozycję.
