BRAMA BOŻEGO CIAŁA

< Poprzednie

Następne >

Brama Bożego Ciała na tzw. „kolorowym widoku”, 1520, nie jest pewne, czy przedstawia stan faktyczny, czy plan rozbudowy; po lewej baszta św. Bartłomieja

Brama Bożego Ciała (otoczona rondelem) i na drugim planie brama św. Jakuba, 1575, fragment widoku Fransa Hogenberga (w prawo kościoły św. Jakuba i św. Bartłomieja), widok z Grodziska

Bramy Bożego Ciała i Św. Jakuba, fragment widoku Gdańsku Hansa Rudolpha Manuela Deutscha z końca XVI wieku

Brama Bożego Ciała w osi ul. Korzennej (u góry z lewej) według tzw. planu sztokholmskiego z około 1600, na prawo od bramy baszta św. Jakuba i brama św. Jakuba (w osi ul. Łagiewniki)

Brama Bożego Ciała, Aegidius Dickmann 1617 (odrys z XIX wieku), od lewej: brama pierwotna, murowane przedbramie, most z zewnętrzną, drewnianą bramą, lewy bark rondela, murowane przedbramie, powyżej Grodzisko (Hagelsberg), po prawej kościół Bożego Ciała

BRAMA BOŻEGO CIAŁA (Heiligeleichnamstor), zlokalizowana na ► Starym Mieście, nieistniejąca, w czasach funkcjonowania jedna z najważniejszych strategicznych bram Gdańska. Zamykała od północy obecną ul. Korzenną. Wraz z położoną nieco dalej na wschód ► Bramą św. Jakuba obsługiwała trakty wiodące w kierunku północnym. Koncentrowała ruch w kierunku ► Wrzeszcza, ► Nowych Szkotów, ► Świętej Studzienki (obecny tzw. trakt koński (► al. Zwycięstwa)), a także w kierunku północno-zachodnim, do ► Suchanina.

Zalążkiem bramy była furta w palisadzie przed fosą, jedna z tych, którymi otaczano Stare Miasto od 1454, czyli od początku ► wojny trzynastoletniej. Po zastąpieniu palisady wałami ziemnymi, zapewne już w 1461, w miejscu furty powstała ceglana (lub ceglano-kamienna) brama, po raz pierwszy wzmiankowana w 1487. W 1490 wykopano przed wałem i bramą fosę, z wybranej ziemi usypano wał zewnętrzny i utworzono drugą fosę, zewnętrzną, wzmocnioną palisadą i blokhauzem. W latach 1490–1491 do wału istniejącego między nią a Bramą św. Jakuba dodano ceglany mur, w ciągu którego wybudowano flankującą Basztę św. Bartłomieja. Od zachodu flankowały ją tak zwane Baszty nad Rowem.

W okresie 1499–1501 wybudowano przedbramie. W 1515 oskarpowano fosę przybramną, a w latach 1518–1519, przed ostatnią wojną z zakonem krzyżackim, w linii jej i Baszty św. Bartłomieja, na wale między fosami wybudowano blokhauz. W okresie 1547–1559 dodano na tym odcinku drugi ciąg wałów, zbudowano nowy most nad fosą, wybudowano przed bramą flankujący ją rondel, pierwotnie w formie zaokrąglonej, flankującyował bramę i wykorzystywany do ewentualnego skrzydłowego ostrzału przylegających odcinków wału i fosy. Przed 1617 przebudowano rondel przy bramie, w jego prawym barku powstała renesansowa brama, połączona z bramą zewnętrzną drewnianym mostem na filarach przerzuconym nad fosą. Rozebrana między 1633 i 1634 w celu pozyskania miejsca na budowę Bastionu Bożego Ciała. Zastąpiła ją nowa Brama św. Jakuba, do XVIII wieku zwana jeszcze Bramą Bożego Ciała.

Była dwuwieżową budowlą przystosowaną do użycia broni palnej, z przesklepionym przejazdem i znajdującą się nad nim izbą straży, ze szkieletowymi hurdycjami (drewnianymi gankami) wieńczącymi ostatnią kondygnację, połączonymi wspólnym dachem. [BŚ]