APTEKI

< Poprzednie

Następne >

Raths Apotheke przy Langer Markt 39 (Długi Targ), koniec XIX wieku (po lewej, siedziba Bankhaus Meyer und Gelhorn i Złota Kamieniczka)

Löwen Apotheke przy Langegasse 73 (ul. Długa), w kamienicy wybudowanej w 1838 w miejscu gdańskiej rezydencji generała Otto Carla von Krokow (1734–1805), stan z 1871–1872, z przedprożem (w 1903 dobudowano 3 piętro, w 1922 4 piętro)

Löwen-Apotheke, Langgasse 73 (ul. Długa), przed 1945

Altstädtische Apotheke (w kamienicy pierwszej z prawej) przy Holzmarkt 1 (Targ Drzewny), przed 1914

Teofil Kopczyński (1870–1938), w latach 1909–1937 właściciel apteki „Zum Englischen Wappen” przy Breitgasse 97 (ul. Szeroka)

Apteka Ratuszowa, ul. Długa 54/55, 2023

APTEKI. Jak wynika z informacji z 1666, przywilej na otwarcie własnej apteki (obecnie nieznany) Rada Miejska otrzymała od Krzyżaków w XIV wieku. Pierwsza wzmianka o istnieniu aptek w Gdańsku pochodzi z 1399; pierwszego znanego z imienia aptekarza, Johanna Slottenberga, odnotowały krzyżackie księgi skarbowe w 1402, gdy zaciągnął pożyczkę na zakup około 2000 kilogramów cynamonu (poszukiwanej przyprawy korzennej). Gdańscy aptekarze oprócz zaopatrywania w leki gdańszczan i dworu wielkiego mistrza w Malborku zajmowali się także wypiekiem ciasta „krude”, na przykład chleba korzennego czy pierników (gorszej jakości niż toruńskie). W latach 1403–1434 obywatelstwo gdańskie uzyskało pięciu aptekarzy: Nicolaus Golaw, Johann Wegner, Jakob Schoner, Johann von der Galle, w roku 1438 aptekę na Młodym Mieście prowadził Jakob. Kolejny przywilej otwarcia apteki przez władze miasta wystawił 18 I 1455 król polski Kazimierz Jagiellończyk.

W początku XVI wieku miejska apteka Rady (Raths Apotheke) mieściła się przy Targu Wąchanym (następnie ul. Piwna), naprzeciw kościoła Najświętszej Marii Panny, i była przez Radę Miejską wypuszczana w dzierżawę. Prowadził ją między innymi Georg Zimmerman, w 1516 obdarzony przez króla polskiego Zygmunta I Starego tytułem aptekarza królewskiego, mającego prawo założenia i prowadzenia apteki w każdym innym polskim mieście. 25 V 1527 Zygmunt I Stary ponownie potwierdził monopol Rady Miejskiej na prowadzenie aptek, zakazując funkcjonowania pokątnych aptek prywatnych. W 1529 kierownikiem miejskiej apteki Rady, za 120 grzywien i mieszkanie, został Johann Sommerfeldt (urodzony w Elblągu, pracujący w Zwickau). Mając tytuł doktora medycyny, w 1550 objął także funkcję fizyka (lekarza) miejskiego.

Po pożarze apteki w 1551 monopol władz miasta złamał w 1553 król polski Zygmunt II August, nadając Johannowi Kolderleinowi przywilej otwarcia prywatnej apteki na terenie Starego Miasta (Altstädtische Apotheke). Po odbudowaniu apteki Rady w 1553 jej kierownikiem został Johann Bretschneider, zwany Placotomus. Z powodu wzrostu liczby mieszkańców miasta i przedmieść oraz cyklicznych nawrotów epidemii władze Gdańska wydawały zezwolenia na uruchamianie aptek prywatnych (Fischerthor Apotheke od 1565), dbając jednak, by nie było ich więcej niż sześć. Nawet serwitorzy (dostawcy dworu królów polskich) mogli otwierać apteki dopiero po uzyskaniu zgody władz Gdańska (na przykład w XVII wieku Martin Gerbricht starał się o to przez 12 lat). Funkcjonowały wbrew prawu apteki pokątne, oficjalnie zwalczane (w 1665 władze Gdańska podjęły stanowcze kroki przeciwko aptekarzowi „partaczowi” Thomasowi Schmidtowi), ale w praktyce tolerowano ich działalność. Aptekarze podlegali kontroli fizyka miejskiego, szczególnie od 1592, od kiedy korzystał on z pomocy dwóch radnych (tzw. Apotheker-Herren).

Stosowano norymberski system wagowy, wykorzystywano też Dispensatorium Valeriana Cordusa z 1546. W Gdańsku powstały dwie ustawy o pracy aptekarzy: w 1597 Apothecker Ordnung (dotycząca między innymi zasad przygotowywania leków i odpowiedzialności za nie, czasu nauki zawodu, koniecznych uprawnień aptekarzy, sposobu przechowywania recept) i w 1703 Medicinal-Ordnung. Ponadto w 1665 powstał pierwszy w Polsce zbiór przepisów na wykonanie leków Dispensatorium Gedanense, autorstwa Johanna Ernsta Schefflera i Johanna Schmiedta ( Fabritius), a w 1668 taksa za środki lecznicze: Designatio et valor.

Nie istniał odrębny cech aptekarzy ( cechy), nie łączyli się oni z cechami innych rzemiosł. Przyjęto zwyczajowo, że chłopiec (puer, tiro) w wieku lat 14–18 rozpoczynał praktykę w aptece, po 3–6 latach zdawał egzamin (tirocinum) i awansował na czeladnika. Często zatrudniał się w kilku placówkach (na przykład znany aptekarz toruński Paul Gulde (Guldeniusz), autor wydanego w 1641 w Królewcu cenionego słownika Onomasticum trilingue, latino-germano-polonicum, pracował w Toruniu, Wilnie, Gdańsku, Berlinie, Wittenberdze i Brodnicy); jeśli dysponował funduszami, studiował w Krakowie czy Wittenberdze. Po latach pracy i kolejnych egzaminach czeladnik uzyskiwał tytuł pomocnika aptekarza, upoważniający do otwarcia apteki. Awans na mistrza (magistra, mogącego szkolić uczniów) wymagał zasobu gotówki i posiadania obywatelstwa miasta. Rada Miejska przyjmowała od niego przysięgę; w XVII wieku za prowadzenie apteki pobierano 100 florenów wpisowego. Wdowa po aptekarzu mogła utrzymać się w branży, jeśli zatrudniła pracownika z odpowiednimi uprawnieniami.

Studia farmaceutyczne pojawiły się w 2. połowie XVIII wieku, pierwsze farmaceutki podjęły pracę dopiero w końcu XIX wieku. Aptekarze mieli wielu konkurentów, między innymi „specjalistów od lecznictwa”; zdarzały się spory z kupcami, ponieważ w aptekach sprzedawano także artykuły chemiczne i kosmetyczne, słodycze i wyroby alkoholowe. Po zajęciu w 1772 przez Prusaków okolic Gdańska otworzyli oni trzy konkurencyjne apteki. Od 1815 działało w Gdańsku 10 aptek, w 1897 – 14, potem ich liczba znacznie wzrosła i w latach 1920–1939 osiągnęła 30. Aptekarze podlegali w tym okresie instytucjom państwowym, działali na podstawie koncesji; od 1901 mieli Izbę Aptekarską (Apotheker Kammer). Z półek zniknęło wiele artykułów (pozostały kosmetyki), miejsce ręcznie wyrabianych leków zajmowały produkowane fabrycznie (na przykład z zakładów Merck, Boehringer, Schering). Polskimi właścicielami aptek byli jedynie: Jan Niziński w latach 1894–1897, zmuszony do opuszczenia Gdańska, oraz Teofil Kopczyński od 1912 (zm. 1938; apteka skonfiskowana przez władze niemieckie 1 IX 1939).

W 1945 większość aptek uległa zniszczeniu. Władze polskie w maju 1945 powołały Okręgową Izbę Aptekarską. Na podstawie ustawy Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z 8 I 1951 władze państwowe przejęły bez odszkodowania wszystkie apteki (właściciele i dzierżawcy zostali pracownikami najemnymi). Funkcjonującym aptekom nadano numery (obejmowały one apteki na terenie województwa, stąd pozorny brak numerycznej ciągłości aptek z terenu Gdańska), oficjalnie apteki nie używały nazw własnych. Po przemianach ustrojowych w 1989 rozpoczął się okres „reprywatyzacji”, w praktyce szybkiego sprzedawania osobom prywatnym najbardziej dochodowych aptek; resztę wystawiono w przetargach (tylko nieliczni dawni właściciele lub ich spadkobiercy odzyskali swoje apteki). Ustawą Sejmu RP z 19 IV 1991 reaktywowano Izby Aptek, 10 X 1991 ogłoszono ustawę o aptekach, przewidującą zasadę „jedna apteka – jeden aptekarz”. Po protestach Rzecznika Praw Obywatelskich zapis został zmieniony. Obecnie aptekę (nawet kilka) może otworzyć każdy obywatel; jeśli nie jest farmaceutą, musi zatrudnić uprawnionego kierownika. W 2010 działało w Gdańsku około 200 aptek ogólnodostępnych (publicznych) i zakładowych (na przykład w szpitalach). ZK

Apteki do 1945 roku*

Lp.	Nazwa	Adres	Okres istnienia	Właściciel
1.	Adler-Apotheke (I) zob. Langfuhr-Apotheke
2.	Adler-Apotheke (II)	Orunia, Hauptstraße 45 (Trakt św. Wojciecha)	połowa XIX wieku – 1945	?–1884 Gustav Adolf Claus (1836–1884)
				?–1913 Carl Gericke (1857–1913)
				1913–1920 Carl Eduard Deppe (1871–1920)
				1920–1945 Helene Deppe (wdowa)
				zarządzający:
				?–1936 Walter Ziehm
				1936–1938 Helmut Palm
				1938–1945 Fritz Geissler
3.	Adler-Apotheke (III)	Oliwa, Am Schlossgarten 12 (ul. Rybińskiego)	XIX wiek – 1945	1874–? G. Hülsberg
				1897–1945 Hermann Geissler (1867 – po 1945)
4.	Adler-Apotheke (IV) zob. Zum schwarzen Adler (I)
5.	Adler-Apotheke (V) zob. Zum schwarzen Adler (II)
6.	Altstädtische Apotheke	1553–1829 Schmiedegasse 23 (ul. Kowalska) 1829–1945 Holzmarkt 1 (Targ Drzewny)	1553–1945	1553 Johann Kolderlein
				1735–1765 Georg Lehmann
				1765–1772 Lehmann (wdowa)
				zarządzający:
				Valentin Andreas Kanngiesser
				1772 – po 1781 Johann Heinrich Veltze
				1786 Veltze (wdowa)
				1788–1823 Nathanael Ephraim Hildebrandt
				1823–1827 spadkobiercy N.E. Hildebrandta
				1828–1832 Carl Ferdinand Pannenberg
				1832–1840 Heinrich Eduard Falkenberg
				1840–1847 Carl Gustav Schlander (1814–1847)
				1847–1854 Richard Otto Schweitzer
				1854–1857 A. Eduard Kunitz
				1857–1874 Wilhelm Ludwig Neuenborn (1827 – po 1889)
				1874–1905 Hermann Lietzau (1843–1905)
				1905–1916 Julius Cohn
				1916–1945 Erich Ermisch
7.	Arthus-Apotheke	1921 Langer Markt 1 (Długi Targ)	1926–1945	1926–1945 Ludwig Mooz
		1939 Langgasse 81 (ul. Długa)
8.	Bahnhofsapotheke II	Nowy Port, Olivaer Straße 30 (ul. Oliwska)	1926–1945	1926–1943 dr Ulrich Johann (1871–1943)
				zarządzający:
				1929–1939 Jacob Josef Herlet
				1943–1945 rodzina U. Johanna
9.	Bahnhofsapotheke I	Kassubischer Markt 22 (Targ Kaszubski)	1908–1945	1908–1924 Richard Franz
				1924–1936 Käthe Franz (wdowa)
				1935–1945 Johannes Strulik
10.	Elefanten-Apotheke	XVIII wiek Stare Szkoty	XVIII wiek – 1945
		od 1807 Breitgasse 15 (ul. Szeroka)		1807–1818 Christian Friedrich Hoffmann
				1818–1828 Hoffmann (wdowa)
				zarządzający:
				Christoph Heinrich Scheif
				1828–1847 Adolph Friedrich Clebsch (1799–1881)
				1847–1849 Julius Otto Paulsen
				1849–1853 A. F. Frickert
				1853–1858 Cuno Fritzen
				1858–1879 Carl Adolph P. Becker
				1879 Tann
				1879–1881 Gotthold Joseph Loeber
				1881–1887 Adolph Rohleder (1832–1898)
				1887–1889 Julian Lewy
				1889–1892 Eduard Haeckel
				1892–1894 G. Elkeles
				1894–1904 Julius Cohn
				1904–1905 Georg Reiss
				1905–1912 Heinrich Kalliese
				1912–1925 Fritz Jasmund
11.	Engel-Apotheke	1894–1895 Schüsseldamm (ul. Łagiewniki)	1894–1945	1894–1931 Karl Kosbahn (1857–1931)
		1897–1938 Tischlergasse 68 (ul. Stolarska)		1932–1937 Fritz Geisler
		1939–1945 Altstädtischer Graben 19/20 (Podwale Staromiejskie)		1938–1945 Heinz Purtzel
12.	Fr.-Hendewerk-Apotheke zob. Fischertor-Apotheke
13.	Fischertor-Apotheke	Melzergasse 9 (ul. Słodowników)	1565–1853	1565 Daniel Schiltberger
				1750–1775 Gotthilf Osterroth, (zm. przed 1770), przybyły z Friedeberga (Strzelce Krajeńskie), od 20 XII 1737 posiadający kupieckie obywatelstwo Gdańska
				1775–1797 Jacob Theodor Osterroth (zm. 1803)
				1798–1810 Johann Nathanael Löfass
				1810–1826 Löfass (wdowa) i syn Johann Gottlieb Löfass (1788–1826)
				zarządzający:
				Crohnke
				1826–1840 Martin Friedrich Engfer
				1840 Mathilde Engfer (wdowa)
				zarządzający:
				Schlander
				1841–1843 F. Dräger
				1843–1845 Julius Hermann Gerth
				1845–1853 Julius Heinrich Gränz
	Fr.-Hendewerk-Apotheke		1853–1945	1853–1881 Carl Friedrich Hendewerk (1820–1892)
				1881–1914 Richard Scheller (1849–1914)
				1914–1945 Alois Liedtke (1875–1942)
				1942–1945 spadkobiercy
14.	Gedania-Apotheke	Neuschottland 16–17 (ul. Wyspiańskiego)	1921–1945	1921–1936 Hermann Peters
				1938 Fritz Technau
				1938–1945 rodzina F. Technau
				zarządzający:
				Gerhard Sawatzki
15.	Hansa-Apotheke	1907 Wrzeszcz, Hauptstraße 16 (al. Grunwaldzka 16; po zmianie numeracji po 1930: nr 47)	1904–1945	1904–1905 Franz Fischer
				1907–1914 Meta Fischer, wdowa (1872–1914)
				1915–1945 dr Oskar Kriewitz
16.	Heidsee-Apotheke	Stogi	przed 1905–1945	?–1905 Max Abel (1857–1905)
		1900–1930 Große Seebadstraße 1 (ul. Nowotna)		1905–1939 Olga Abel (wdowa)
		1930–1945 Amselweg 1 (ul. Rozewska)		zarządzający:
				1919–1939 Walter Knochenhauer
				1939–1945 Werner Schütte
17.	Hevelius-Apotheke	Rähm 1 (ul. Sukiennicza)	1922–1945	1922–1945 Eugen Kriewitz
18.	Hohenzollern-Apotheke	Hauptstraße 123 (al. Grunwaldzka)	1909–1945	1909–1939 Paul Kossak (1859–1939)
				1939–1945 Gertrud Kossak (wdowa)
19.	Kloster-Apotheke	Oliwa, Pelonkerstraße 1 (ul. Polanki)	1921–1945	1921–1933 Georg Weinedel (1862–1933)
				1933–1938 Meta Weinedel (wdowa)
				1938–1945 Johannes Wnendt
20.	Königliche Apotheke	Heilige-Geist-Gasse 25 (ul. św. Ducha 26/30)	1682–1915	1682 Martin Gerbricht
				1737–1743 Christoph Isaack Mackensen
				1744–1769 Andreas Preuss
				1769–1778 Preuss (wdowa)
				1778–1809 Christoph Otto Mackensen (1740–1826)
				1809–1830 Karl Friedrich Kühnert (1773–1830)
				1830–1832 Johanna Maria Kunert (wdowa)
				zarządzający:
				Adolph Momin
				1832–1842 Christian Ferdinand Martens (1803–1871)
				1842–1848 August Ferdinand Höpffner
				1848–1852 Carl Friedrich Hendewerck (1820–1892)
				1852–1855 Carl Friedrich Sasse
				1855–1874 Otto Helm
				1874–1880 Albin Rehefeld (1843–1907)
				1880–1884 Max Bruns
				1884–1888 Ferdinand Fritsch
				1888–1894 Max Schwonder (1845–1912)
				1894–1913 Oskar Rehbein (1866 – po 1916)
	Marien-Apotheke		1915–1945	1913–1939 Konrad Krause (1870 – po 1940)
				1937–1945 Heinz Krause
21.	Kronen-Apotheke	do października 1904 Emaus	1894–1945	1894–1901 dr A. Thöns
		od października 1904 Karthäuser Straße (ul. Kartuska 102, następnie nr 106)		1901–1945 dr Georg Goguel
				zarządzający:
				do 1929 Martin Wettstädt
				1929 G. Meck
				od 1930 Wilhelm Godau
22.	Löwen-Apotheke	1817 – 1829 Langgasse 82/83 (ul. Długa)	1807–1945	1807–1829 Georg Friedrich Sadewasser (1771–1847)
				1829–1852 Jacob Ernst Sadewasser (1799–1869)
		1829–1945 Langgasse 73 (ul. Długa)		1852–1858 Carl Theodor Niefeld
				1858–1879 Johann Heinrich Suffert
				1879-1889 Edmund Hedinger (1851–1906)
				1889–1890 L. Schlichting
				1890–1893 Robert Laaser
				1893–1895 Carl Schnuppe
				1895–1920 Max Fleischer (1858–1920)
				1920–1937 Klara Fleischer (wdowa), w imieniu synów Hansa i Kurta Fleischerów w 1938 bracia zmuszeni do sprzedaży apteki z powodu zakazu działalności osób narodowości żydowskiej
				1937–1945 Erich Loeffler
23.	Langfuhr-Apotheke	Wrzeszcz, Hauptstraße 81 (al. Grunwaldzka)	1877–1900	1877–1880 Robert Wilhelm Rudlof (1830 – po 1880)
				1881–1883 Gustav Ewald Wesskallnies
				1884–1892 Eduard Priponow
				1892–1894 Bruno Strecker
				1895–1897 Jan Niziński
	Adler Apotheke I		1900–1945	1897–1913 Richard Oscar Mettern (1857 – po 1913)
				1913–1936 Max Holzhüter (1876–1936)
				1936–1940 Margarette Holzhüter (wdowa)
				zarządzający:
				1936–1940 Friedrich Lietsch
				1940–1945 Friedrich Lietsch
24.	Langgarten-Apotheke	Langgarten 106 (ul. Długie Ogrody)	1658–1945	1658 Gerhard Specht
				1737–1764 Caspar Davies
				1765–1792 Valentin Andreas Kanngiesser
				1792–1815 Gottlieb Wetzel (zm. 1829)
				1815–1845 Johann Friedrich Mix (1785–1864)
				1845–1852 Carl Friedrich Müller (1815–1852)
				1853–1854 Hermann Arthur Gerlach
				1855–1876 Anton Ludwig Heintze (1825–1876)
				1876–1887 Louise Heintze (wdowa), z d. Löfass
				zarządzający:
				1874 Franz Prochnow (1843–1923)
				1875–1876 Gottlieb Wilhelm Müller
				1880–1881 Wilhelm Wartschow (1840 – po 1892)
				1882 Martin Ferdinand Penski
				1883- 1884 Oswald Prost
				1884 Ernst Robert Laser
				1887–1899 Adolf Edwin Rohleder (1832–1898)
				1899–1914 Otto Görs
				1914–1918 Friedrich Langer (1883–1918)
				1918–1945 Margarette Langer (wdowa), z d. Regel
				zarządzający:
				Hans Regel (ojciec)
25.	Marien-Apotheke zob. Königliche Apotheke
26.	Neptun-Apotheke	Langgasse 28 (ul. Długa)	1939–1945	1939–1945 Walter Knochenhauer
27.	Neugarten-Apotheke	do 1880 Neugarten 506 (Nowe Ogrody 14)	1616–1938	1616 Andreas Szrenic (Zernitiz?)
		1880–1938 Krebsmarkt 6 (Targ Rakowy)		1743–? Johann Georg Neumann
				1756 Neumann (wdowa)
				1759–1762 Heinrich Gottlieb Teuber, urodzony w Linderode (Lipniki Łużyckie) pod Sorau (Żary w lubuskiem), 27 VII 1759 otrzymał kupieckie obywatelstwo Gdańska
				1762–1773 Christian Grass
				1781–1797 Grass (wdowa)
				zarządzający:
				1786 Christian Gottlieb Teuber
				1809–1816 Samuel Gotthilf Henning
				1817–1832 Johann Gottfried Weiss (1786 – 24 V 1832 Gdańsk)
				1832–1839 J.F. Kampf
				1840 Ernst Lange
				1847–1849 Hermann Adolph Kraatz
				1849–1856 Julius Adolf Funk
				1856–1861 G.A. Kämmer
				1861–1863 Ellerholz
				1863–1866 Martin Franz Schocher
				1866–1874 Ernst Rudolph Schleusener
				1874–1878 Oskar Michelsen ( Fritz Ernst Michelsen)
				1878–1879 dr Theodor Cohn
				1879–1883 G. Rössig
				1883–1893 Carl Robert Hildebrandt
				1893–1904 Eugen Loewinsohn
				1904–1938 Alexander Gordon (zm. 1939)
28.	Neugarten II	Karthäuser Straße (ul. Kartuska)	po 1772 – 1813	1796 Albrecht George Zander
				1807 Christian Friedrich Bockmann
29.	Ostland-Apotheke	Wrzeszcz, Hauptstraße 63 (al. Grunwaldzka)	1939–1945	1939–1945 Paul Müller
				zarządzający:
				Kuno Venohr
30.	Rats-Apotheke	XVI w. Kohlenmarkt (Targ Węglowy; Stara Apteka)	1529–1945	1529–1532 Johann Sommerfeldt
		1600–1828 Jopengasse 37 (ul. Piwna)		1533–1539 Johann Seifert
		1828–1945 Langer Markt 39 (Długi Targ)		1540–1551 Jörgen Möller
				1553–1554 Johann Placotomus
				1556–1566 Andreas Peltzer
				1566–1577 Johann Placotomus
				1577–1606 Heinrich Heyll
				1606 Jacob Placotomus
				1748–1764 Barthold Wichers, urodzony w Hamburgu, 25 X 1748 otrzymał kupieckie obywatelstwo Gdańska
				1765–1806 Johann Alexander Hevelcke
				1806–1837 Friedrich David Lichtenberg (1774–1847)
				1837–1843 Johann Wilhelm Grunau (1805–1842)
				1843–1859 Johann Julius Hartwig (1811 – po 1861 poza Gdańskiem)
				1859–1862 Wilhelm Hoffmann
				1862–1867 Eduard Gustav Körner (1817 – po 1867)
				1867–1883 Samuel Louis Boltzmann (1825–1909)
				1883–1917 Ernst Kornstaedt (1842–1919)
				1917–1928 dr Karl Bräunig (1869–1928) i dr Ewald Rimann (1873–1940) (spółka)
				1928–1940 dr Ewald Rimann i spadkobiercy K. Bräuniga
1940–1945 spadkobiercy
31.	Sonnen-Apotheke	Holzmarkt (Targ Drzewny 15)	1926–1945	1926–1930 Ernst Rohrbäch
				1930–1945 Adolf Leuschner
32.	Stern-Apotheke	Altschottland 7 (Trakt św. Wojciecha)	przed 1918 – 1945	1918 Gottlieb Benjamin Plaga
				1926–1945 Willi Migeod
33.	Zum Danziger Wappen zob. Zum Englischen Wappen
34.	Zum Englischen Wappen	Breitgasse 97 (ul. Szeroka)	XVIII wiek – 1939	1732–1772 Georg Thomas Osterroth
				1772–1807 Jakob Theodor Osterroth
				1807–1835 Johann Heinrich Kruckenberg (1767–1835)
				1835–1838 Karolina Kruckenberg (wdowa)
				1838–1841 Julius Strauss
				1841–1843 Adolph Kuhr
				1843–1854 Richard Schweitzer (1817 – po 1861)
				1854–1855 Carl Rudolph Bergmann
				1855–1871 Otto Manitzki (1820–1871)
				1871–1874 spadkobiercy O. Manitzkiego
				1874–1882 Alfred Rademacher (1849–1892)
				1882–1886 Carl Leschbrand
				1886–1904 Oskar Michelsen ( Fritz Ernst Michelsen)
				1904–1909 Otto Korn
				1909–1937 Teofil Kopczyński (1870–1938)
				1937–1939 dr Stefan Kopczyński
	Zum Danziger Wappen		1939–1945	1939–1945 pod zarządem państwowym, komisarycznym
35.	Zum Schwan	Stare Przedmieście, Thornscherweg 11 (ul. Toruńska)	1895–1945	1895–1934 Hermann Knochenhauer (1857–1934)
				1934–1945 Heinz Knochenhauer
36.	Zum schwarzen Adler	Nowy Port, 1835–1860 Olivaer Straße 111 (ul. Oliwska)	1835–1945	1835–1852 Johann Friedrich Ernst Prochnow (1799–1871)
		1860–1945 Olivaer Straße 80		1852–1862 Hermann Schramm (1822–1862)
				1862–1867 Adelheida Amalia Louisa Schramm, wdowa
				1867–1897 Friedrich August Springer (1839–1912)
				1897–1904 Hermann Warkentin
				1904–1912 Georg Capeller
				1912–1938 Heinrich Hermann
				1938–1945 Eva Brodack i Kurt Brodack
37.	Zum schwarzen Adler II	po 1772 Schidlitz (Siedlce)	po 1772 – 1945	1807–1820 Christian Gottfried Bockmann (1755–1823)
		1807–1817 Fleischergasse 83 (ul. Rzeźnicka)		1820–1854 Nathanael Friedrich Löfass (1789–1865)
		od 1820 4. Damm 4 (ul. Grobla IV)		1854–1894 Carl Ludwig von Lippe (1825–1911)
				1894–1896 Heinrich Hempel
				1896–1901 Georg Porsch
				1901–1913 Rudolf Mörler
				1913–1939 Philipp Loewenbach
				1939–1945 Ottomar Juttner
38.	Zur Neustadt	Wrzeszcz, Neuer Markt 18 (pl. Wybickiego)	1936–1945	1936–1945 Fritz Voss
*Pełniejszy wykaz aptek z terenu obecnego Gdańska (z ustaleniem ich nazw, nazwisk właścicieli, adresów) można przedstawić dopiero od połowy XVIII wieku. Zmiany adresów niektórych aptek wynikały z przyczyn obiektywnych (np. Elefanten-Apotheke przeniesiono w początkach XIX wieku ze Starych Szkotów na ul. Szeroką z powodu budowy nowych umocnień). Z uwagi na obowiązujące przepisy (o ochronie danych osobowych) nie jest możliwe przedstawienie konkretnych informacji z okresu po 1989 roku. MrGl

Apteki prywatne i społeczne (państwowe) w latach 1945–1950

Rok	Nazwa i adres
1945	Grunwald, Wrzeszcz, al. Grunwaldzka 47
	Kaszubska, Wrzeszcz, al. Zwycięstwa 35
	Nowomiejska, Wrzeszcz, pl. Wybickiego 18
	Pod Lwem, ul. Nowe Ogrody 2
	Pod Orłem, Oliwa, ul. Opata Rybińskiego 12
	Pod Słońcem, ul. Garncarska – róg Targu Drzewnego
	Orunia, Trakt św. Wojciecha 111
1950	Bałtycka, Wrzeszcz, al. Grunwaldzka 36 (właściciel: H. Waloch)
	Centralna, Wrzeszcz, al. Grunwaldzka 158
	Kaszubska, Wrzeszcz, al. Zwycięstwa 35 (właściciel: Henryk Kaufmann)
	Pod Orłem, Wrzeszcz, al. Grunwaldzka 86 (właściciel: Antoni Ehrbar i Ska; otwarta w marcu 1946)
	Pod Orłem, Oliwa, ul. Opata Rybińskiego 12 (właściciel: Zjednoczone Apteki Społeczne)
	Społeczna nr 16, Wrzeszcz, pl. Wybickiego 18 (właściciel: Zjednoczone Apteki Społeczne)
	Społeczna nr 21, Orunia, Trakt św. Wojciecha 111 (właściciel: Zjednoczone Apteki Społeczne)
	Wrzeszcz, ul. Waryńskiego 2 (właściciel: Ubezpieczalnia Społeczna)
	Nowy Port, ul. Na Zaspę 30A
	Oliwa, ul. Leśna 1
MrGl

Apteki państwowe w latach 1951–1990*

Numer	Adres	Odnotowany okres działalności
nr 1	ul. Nowe Ogrody 32	1953–1981
nr 2	ul. Łąkowa 16	1951–1973
nr 3	Wrzeszcz, al. Zwycięstwa 35	1951–1990
nr 4	Nowy Port, ul. Oliwska 83	1951–1990
nr 5	Wrzeszcz, al. Grunwaldzka 36	1951–1960
	Wrzeszcz, ul. Kochanowskiego 118	1955–1960
nr 6	Wrzeszcz, ul. Mierosławskiego 27	1953–1973
nr 7	Wrzeszcz, al. Grunwaldzka 83	1955–1990
nr 16	Wrzeszcz, al. Grunwaldzka 52	1955–1990
nr 17	Oliwa, ul. Rybińskiego 12	1951
	Oliwa, ul. Kaprów 4	1953–1990
nr 18	Wrzeszcz, pl. Wybickiego 18	1951–1990
nr 21	Orunia, Trakt św. Wojciecha 111	1951–1990
nr 51	ul. Wałowa 14B	1953–1990
nr 52	ul. Długa 54/56	1953–1990
nr 53	Oliwa, ul. Leśna 1	1953–1990
nr 60	ul. Chmielna 47	1953
	Stogi, ul. Stryjewskiego 29	1955–1990
nr 62	Siedlce, ul. Kartuska 114	1955–1990
nr 66	Wrzeszcz, ul. ks. Bernarda Sychty 10	1960–1990
nr 69	Wrzeszcz, ul. Mickiewicza 26/30	1960–1990
nr 70	ul. Podwale Staromiejskie 89/90	1958–1990
nr 71	Wrzeszcz, al. Grunwaldzka 126	1960–1990
nr 72	ul. Stajenna 3	1960–1990
nr 75	ul. Grobla III 1/6	1961–1990
nr 78	Siedlce, ul. Kartuska 17/19	1965–1990
nr 81	Wrzeszcz, al. Grunwaldzka 30/32	1965–1990
nr 87	Letnica, ul. Starowiejska 34	1965–1990
nr 88	Wrzeszcz, al. Zwycięstwa 49 (pogotowie)	1965–1973
nr 89	Przymorze, ul. Czerwony Dwór 23	1965
	Przymorze, ul. Piastowska 90E	1970–1990
nr 74	ul. Chmielna 47/52	1970–1990
nr 97	Oliwa, ul. Śląska 66	1970–1990
nr 99	Wrzeszcz, ul. Mickiewicza 1/3	1970–1990
nr 100	ul. Jaskółcza 16	1970–1990
nr 101	Orunia, ul. Raduńska 13	1970
	Orunia, ul. Diamentowa 3	1973–1990
nr 106	ul. Długa Grobla 7	1970–1990
nr 108	Przymorze, ul. Jagiellońska 34	1973–1990
nr 113	Żabianka, ul. Gospody 3A	1973–1990
nr 115	Wrzeszcz, ul. Leczkowa 18	1973
nr 116	Przymorze, ul. Krzywoustego 25	1973–1990
nr 121	Chełm, ul. Łużycka 1	1973–1990
	Oliwa, ul. Bitwy Oliwskiej 34	1977–1990
	Przymorze, ul. Obrońców Wybrzeża 2	1977–1990
	Przymorze, ul. Opolska 3	1977–1990
	Przymorze, ul. Szczecińska 23	1981–1990
	Wrzeszcz, al. Zwycięstwa 30	1981–1990
	Brzeźno, ul. Dworska 27	1988–1990
	Oliwa, ul. Norblina 28	1988–1990
	Żabianka, ul. Subisława 25	1988–1990
	Migowo, ul. Nałkowskiej 3	1988–1990
	Zaspa, ul. Pilotów 3	1988–1990
	Suchanino, ul. Paderewskiego 9	1988–1990
*Właściciel: Ministerstwo Zdrowia i Opieki Społecznej poprzez: 1951 – Centralę Aptek Społecznych Oddział Wojewódzki, Gdańsk, al. Grunwaldzka 76/78; 1958 – Gdański Zarząd Aptek, Gdańsk, ul. Chmielna 47/48; 1977 – „Cefarm”. Przedsiębiorstwo Zaopatrzenia Farmaceutycznego, ul. Chmielna 47/48. MrGl