ŻAKIEWICZ ZBIGNIEW, pisarz, prozaik, eseista
| < Poprzednie | Następne > |
ZBIGNIEW RYSZARD ŻAKIEWICZ (6 VI 1932 Wilno – 24 VI 2010 Gdańsk), pisarz, prozaik, eseista, pracownik Uniwersytetu Gdańskiego (UG). Syn nadleśniczego Józefa Żakiewicza (zm. maj 1945), pełnomocnika hrabiów Tyszkiewiczów w Mołodecznie i Zofii z Oganowskich. Według zmienionej w 1944 metryki urodził się w 1933, w rzeczywistości rok wcześniej. Dzieciństwo spędził w Mołodecznie (wschodnie krańce Wileńszczyzny, obecnie Białoruś), gdzie w dworku Tyszkiewiczów rodzice zajmowali służbowe mieszkanie, od lipca 1944 w folwarku dziadka (ze strony) matki Leonpole pod Krewem. Uczył się w białoruskiej szkole w Lenkowszczyźnie (koło Mińska), w 1946, w rok po śmierci ojca, w ramach repatriacji wyjechał z matką z Białorusi do Łodzi. W 1953 ukończył Technikum Przemysłu Włókienniczego Ministerstwa Przemysłu Lekkiego i rozpoczął studia na Wydziale Chemii Wyższej Szkoły Pedagogicznej (WSP) w Łodzi. Zrezygnował po miesiącu, rozpoczynając studia na filologii rosyjskiej w WSP we Wrocławiu. Po przeniesieniu wrocławskiej WSP do Opola ukończył tam studia w 1957 i do 1966 był asystent w Katedrze Literatury Rosyjskiej Wydziału Filologiczno-Historycznego. Od 1966 doktor na podstawie rozprawy Literatura rosyjska lat 1894-1914 w kręgu Młodej Polski (promotor doc. Zbigniew Barański).
Od 1 X 1966 adiunkt w Katedrze Filologii Rosyjskiej Wydziału Humanistycznego Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Gdańsku, przez pierwszy rok dojeżdżał na zajęcia z Opola, następnie zamieszkał w Gdańsku przy ul. Kościuszki. W latach 1970–1998 pracownik UG, od 1984 na stanowisku starszego wykładowcy, od września 1998 na emeryturze.
Od 1964 należał do Związku Literatów Polskich (ZLP), był członkiem zarządu oddziału w Opolu, w latach 1969–1971 sekretarzem oddziału gdańskiego ZLP, od 1989 członek Stowarzyszenia Pisarzy Polskich,
od 1990 PEN Clubu. Od 1979 członek Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego, w latach 1980–1994 należał do NSZZ „Solidarność”. Był przewodniczącym jury Ogólnopolskiego Konkursu Prozatorskiego im. Jana Drzeżdżona, od 2002 przewodniczył jury Konkursu Literackiego UG.
W początkach lat 50. XX wieku pisywał do "Świata Przygód" (późniejszy "Świat Młodych"), publikował we Wrocławskim Tygodniku Katolików (WTK). W 1962 opublikował zbiór opowiadań Chłopiec o lisiej twarzy, w 1967 wydał kolejny zbiór Liście, w
1968 powieść o tematyce kresowej „Ród Abaczów”, stanowiącą pierwszą część „Sagi wileńskiej”, którą uzupełniły powieści Dolina Hortensji (1975) i Wilcze łąki (1992). W latach 1971–1972 publikował m.in. cykl Półgłosem w „Dzienniku Bałtyckim”, w 1973 cykl Z notesu w „Głosie Wybrzeża”. Po wprowadzeniu stanu wojennego (13 XII 1981) publikował głównie w prasie katolickiej (m.in. w „Gwieździe Morza”, „W drodze”, „Tygodniku Powszechny”) a także w piśmie Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego, „Pomeranii”. W latach 1984–2004 w „Gwieździe Morza” publikował cykl Z dziennika.
Oprócz prac naukowych był także autorem m.in. takich utworów jak: Biały karzeł (1970), Wilio, w głębokościach morza (1993), Gorycz i sól morza. Gdańskie Smorgonie (2000), utworów dla dzieci, między innymi Kraina 105 tajemnicy (1972) i Latarnia dziadka Utopka (1986). Na podstawie książki Dwaj dzielni z Plimplańskiego lasu w latach 1987–1990 Studio Małych Form Filmowych Se-Ma-For wyprodukowało serial lalkowy Maurycy i Hawranek.
Odznaczony Złotym Krzyże Zasługi (1976), Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1989), Medalem Komisji Edukacji Narodowej (1998), Medalem 25-lecia Solidarności (2005). W 1971 laureat Nagrody Fundacji im. Kościeleckich, w 1988, 1992 i 1994 laureat Nagrody Artystycznej Gdańskiego Towarzystwa Przyjaciół Sztuki, w 1999 otrzymał Nagrodę Miasta Gdańska w Dziedzinie Kultury, w 2003 Nagrodę Prezydenta Miasta Gdańska w Dziedzinie Kultury, w 2000 odznaczony Medalem Księcia Mściwoja II. Żonaty był z z Dominiką z domu Bulińską, ojciec Zofii (ur. 1959), Macieja (ur. 1961) i Joanny (ur. 1961). Pochowany na cmentarzu Srebrzysko. 6 VI 2024 na fasadzie domu przy ul. Kościuszki 26, w którym mieszkał w latach 1967–2010, odsłonięto poświęcona mu tablice pamiątkową.
