PRAWO CHEŁMIŃSKIE
m |
|||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{paper}} | {{paper}} | ||
| − | '''PRAWO CHEŁMIŃSKIE''', odmiana miejskiego prawa magdeburskiego, stosowane przez Krzyżaków od XIII wieku w miastach i na obszarach wiejskich, obowiązywało z modyfikacjami do czasu reform administracyjnych z początku XIX wieku. W przeciwieństwie do [[PRAWO LUBECKIE | prawa lubeckiego]] było mniej korzystne dla miast, nie uznawało ich pełnej autonomii. Jako obowiązujące wprowadzono w [[GŁÓWNE MIASTO | Głównym Mieście]] w okresie 1341–1342, w [[STARE MIASTO | Starym Mieście]] w 1377 i [[MŁODE MIASTO (Jungstadt) | Młodym Mieście]] w 1380. Regulowało relacje między osadnikami a zakonem krzyżackim oraz ustanawiało prawo żeglugi i przepraw na Wiśle. Według prawa chełmińskiego zakonowi krzyżackiemu, jako władcy feudalnemu, przysługiwało prawo własności ziemi i jej dziedziczenia, dzięki czemu wpływało | + | '''PRAWO CHEŁMIŃSKIE''', odmiana miejskiego prawa magdeburskiego, stosowane przez Krzyżaków od XIII wieku w miastach i na obszarach wiejskich, obowiązywało z modyfikacjami do czasu reform administracyjnych z początku XIX wieku. W przeciwieństwie do [[PRAWO LUBECKIE | prawa lubeckiego]] było mniej korzystne dla miast, nie uznawało ich pełnej autonomii. Jako obowiązujące wprowadzono w [[GŁÓWNE MIASTO | Głównym Mieście]] w okresie 1341–1342, w [[STARE MIASTO | Starym Mieście]] w 1377 i [[MŁODE MIASTO (Jungstadt) | Młodym Mieście]] w 1380.<br/><br/> |
| + | Regulowało relacje między osadnikami a zakonem krzyżackim oraz ustanawiało prawo żeglugi i przepraw na Wiśle. Według prawa chełmińskiego zakonowi krzyżackiemu, jako władcy feudalnemu, przysługiwało prawo własności ziemi i jej dziedziczenia, dzięki czemu wpływało między innymi na stosunki wewnętrzne gdańskiego zespołu miejskiego. Własność prywatna wiązała się z płaceniem czynszu na rzecz władcy terytorialnego, a w wypadku braku prawowitego męskiego spadkobiercy była przez władcę przejmowana. Wedle prawa chełmińskiego zakon uważał się za właściciela obszaru miasta i zapewniał sobie w przywilejach lokacyjnych kontrolę nad samorządem miejskim w zakresie sądownictwa, ustawodawstwa, finansów i gospodarki.<br/><br/> | ||
| + | Ingerencja Krzyżaków w wewnętrzne sprawy Gdańska, wpływanie na wybory do [[RADA MIEJSKA | Rady]] i [[ŁAWA MIEJSKA | Ławy]], zakładanie własnych obiektów przemysłowych ([[WIELKI MŁYN | Wielki Młyn]] na Starym Mieście, cegielnia na Młodym Mieście), ustanawianie przepisów miejskich ([[WILKIERZE | wilkierzy]]) wyłącznie za zgodą [[KOMTURSTWO GDAŃSKIE | komtura gdańskiego]], pobieranie ⅔ opłat sądowych, zastrzeżenie prawa sądzenia w sprawach karnych na drogach publicznych, bezpłatne użytkowanie dróg na obszarze miasta i rzece Motławie, udział komtura gdańskiego w posiedzeniach Ławy – to wszystko prowadziło do konfliktów, zakończonych wypowiedzeniem posłuszeństwa zakonowi przez Gdańsk (i inne miasta) oraz wybuchem [[WOJNA TRZYNASTOLETNIA | wojny trzynastoletniej]]. W odróżnieniu od prawa lubeckiego magdebursko-chełmińskie przewidywało organ sądowy w formie ławy miejskiej. {{author: JZ}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Życie miasta]] | ||
Aktualna wersja na dzień 20:15, 27 lis 2021
PRAWO CHEŁMIŃSKIE, odmiana miejskiego prawa magdeburskiego, stosowane przez Krzyżaków od XIII wieku w miastach i na obszarach wiejskich, obowiązywało z modyfikacjami do czasu reform administracyjnych z początku XIX wieku. W przeciwieństwie do prawa lubeckiego było mniej korzystne dla miast, nie uznawało ich pełnej autonomii. Jako obowiązujące wprowadzono w Głównym Mieście w okresie 1341–1342, w Starym Mieście w 1377 i Młodym Mieście w 1380.
Regulowało relacje między osadnikami a zakonem krzyżackim oraz ustanawiało prawo żeglugi i przepraw na Wiśle. Według prawa chełmińskiego zakonowi krzyżackiemu, jako władcy feudalnemu, przysługiwało prawo własności ziemi i jej dziedziczenia, dzięki czemu wpływało między innymi na stosunki wewnętrzne gdańskiego zespołu miejskiego. Własność prywatna wiązała się z płaceniem czynszu na rzecz władcy terytorialnego, a w wypadku braku prawowitego męskiego spadkobiercy była przez władcę przejmowana. Wedle prawa chełmińskiego zakon uważał się za właściciela obszaru miasta i zapewniał sobie w przywilejach lokacyjnych kontrolę nad samorządem miejskim w zakresie sądownictwa, ustawodawstwa, finansów i gospodarki.
Ingerencja Krzyżaków w wewnętrzne sprawy Gdańska, wpływanie na wybory do Rady i Ławy, zakładanie własnych obiektów przemysłowych ( Wielki Młyn na Starym Mieście, cegielnia na Młodym Mieście), ustanawianie przepisów miejskich ( wilkierzy) wyłącznie za zgodą komtura gdańskiego, pobieranie ⅔ opłat sądowych, zastrzeżenie prawa sądzenia w sprawach karnych na drogach publicznych, bezpłatne użytkowanie dróg na obszarze miasta i rzece Motławie, udział komtura gdańskiego w posiedzeniach Ławy – to wszystko prowadziło do konfliktów, zakończonych wypowiedzeniem posłuszeństwa zakonowi przez Gdańsk (i inne miasta) oraz wybuchem wojny trzynastoletniej. W odróżnieniu od prawa lubeckiego magdebursko-chełmińskie przewidywało organ sądowy w formie ławy miejskiej.
