OBYWATELSTWO MIEJSKIE
| Linia 5: | Linia 5: | ||
[[File:4_Obywatelstwo_miejskie.JPG|thumb|Karta tytułowa pierwszego tomu drukowanej edycji ksiąg przyjęcia do obywatelstwa gdańskiego, 2019]] | [[File:4_Obywatelstwo_miejskie.JPG|thumb|Karta tytułowa pierwszego tomu drukowanej edycji ksiąg przyjęcia do obywatelstwa gdańskiego, 2019]] | ||
| − | '''OBYWATELSTWO MIEJSKIE''' (nabycie prawa miejskiego). Procedura obowiązująca (z pewnymi zmianami) od lokacji w 1342 [[GŁÓWNE MIASTO | Głównego Miasta]] do 1815, usankcjonowana przepisami miejskimi ([[WILKIERZE | wilkierze]]). Poprzez nabycie praw miejskich otrzymywano obywatelstwo miasta, umożliwiające pełnienie funkcji publicznych, wykonywanie zastrzeżonych zawodów (np. piekarzy), nabywanie posiadłości w mieście i korzystanie z ochrony prawnej. Nabywcą praw miejskich mógł zostać mężczyzna | + | '''OBYWATELSTWO MIEJSKIE''' (nabycie prawa miejskiego). Procedura obowiązująca (z pewnymi zmianami) od lokacji w 1342 [[GŁÓWNE MIASTO | Głównego Miasta]] do 1815, usankcjonowana przepisami miejskimi ([[WILKIERZE | wilkierze]]). Poprzez nabycie praw miejskich otrzymywano obywatelstwo miasta, umożliwiające pełnienie funkcji publicznych (głównie pełnienie funkcji przełożonych i zarządców miejskich instytucji), zasiadanie w [[TRZECI ORDYNEK | Trzecim Ordynku]] i we władzach organizacji rzemieślniczych ([[CECHY, XIV–XVIII wiek | cechy]]), wykonywanie zastrzeżonych zawodów (np. piekarzy), legalne prowadzenie działalności handlowej (w tym posiadanie udziałów w spółkach), nabywanie posiadłości w mieście i na jego terytorium, także majątków ziemskich leżacych poza jurysdykcją miasta (tu warunkiem było posiadanie obywatelstwa kupieckiego i pochodzenie z Prus Krolewskich), korzystanie z ochrony prawnej miasta. Wiązało się zaś z obowiązkami, m.in. w chwili przyjmowania z koniecznością otaksowania majątku i wpłacenia do kasy miejskiej 2% jego wartości, |
| − | Do początku 2 połowy XVII wieku wyróżniano dwie kategorie obywatelstwa: tzw. wielkie dla kupców, oraz tzw. małe dla głównie rzemieślników i osób nieprowadzących działalności handlowej. Od 1662 obywatelstwo przyznawano w trzech kategoriach: kupieckiej, rzemieślniczej i robotniczej. {{author: JZ}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Życie miasta]]<br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/> | + | zawarcia związku małżeńskiego, zakazem opuszczania na dłużej miasta (karano finansowo nieobecność przez rok i jeden dzień), z utrzymaniem w należytym stanie rynsztunku bojowego, uczestniczeniem w obronie miasta, w akcjach gaszenia pożarow, służbie w [[STRAŻE OBYWATELSKIE | straży obywatelskiej]] czy [[STRAŻE NOCNE | straży nocnej]], od 1650 także z odbywaniem ćwiczeń wojskowych. Nabywcą praw miejskich mógł zostać mężczyzna mieszkający w mieście na stałe, legalnego pochodzenia (wyjątek zrobiono od 1552 dla wychowanków [[DOM DZIECKA (Dom Dziecka i Sierot) | Domu Dziecka i Sierot]], od 1754 także i [[DOM DOBROCZYNNOŚCI | Domu Dobroczynności]]), posiadający uznane wyznanie religijne i stan majątkowy gwarantujący wywiązywanie się ze zobowiązań finansowych wobec miasta. Niedozwolone było posiadanie obywatelstwa innych miast. <br/><br/> |
| + | Obywatelstwo nadawała [[RADA MIEJSKA | Rada Miejska]] lub [[ORDYNKI | Ordynki]], zasadnicze czynności administracyjno-kancelaryjne z tym związane należały do [[SĄD WETOWY | sądu wetowego]]. Nabycie praw miejskich wiązało się z dość wysokimi opłatami. POsiadanie obywatelstwa miejskiego nie stanowiło jednak niezbędnego warunku do zamieszkania w mieście.<br/><br/> | ||
| + | Do początku 2 połowy XVII wieku wyróżniano dwie kategorie obywatelstwa: tzw. wielkie dla kupców, upoważniające do zajmowania się handlem na terenie miasta, oraz tzw. małe dla głównie rzemieślników (prowadzących warsztaty) i osób nieprowadzących działalności handlowej. Od 1662 obywatelstwo przyznawano w trzech kategoriach: kupieckiej, rzemieślniczej i robotniczej. | ||
| + | |||
| + | |||
| + | {{author: JZ}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Życie miasta]]<br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/> | ||
'''Bibliografia:''' <br/> | '''Bibliografia:''' <br/> | ||
''Księga przyjęć do prawa miejskiego w Gdańsku 1536–1814'', wyd. Andrzej Groth, Ewa Łączyńska-Bartoszek, wstęp i opracowanie Dariusz Kaczor, t. I-VIII, Gdańsk 2019 (edycja źródła, omówienie stanu badań) | ''Księga przyjęć do prawa miejskiego w Gdańsku 1536–1814'', wyd. Andrzej Groth, Ewa Łączyńska-Bartoszek, wstęp i opracowanie Dariusz Kaczor, t. I-VIII, Gdańsk 2019 (edycja źródła, omówienie stanu badań) | ||
Wersja z 20:21, 5 wrz 2023
OBYWATELSTWO MIEJSKIE (nabycie prawa miejskiego). Procedura obowiązująca (z pewnymi zmianami) od lokacji w 1342 Głównego Miasta do 1815, usankcjonowana przepisami miejskimi ( wilkierze). Poprzez nabycie praw miejskich otrzymywano obywatelstwo miasta, umożliwiające pełnienie funkcji publicznych (głównie pełnienie funkcji przełożonych i zarządców miejskich instytucji), zasiadanie w Trzecim Ordynku i we władzach organizacji rzemieślniczych ( cechy), wykonywanie zastrzeżonych zawodów (np. piekarzy), legalne prowadzenie działalności handlowej (w tym posiadanie udziałów w spółkach), nabywanie posiadłości w mieście i na jego terytorium, także majątków ziemskich leżacych poza jurysdykcją miasta (tu warunkiem było posiadanie obywatelstwa kupieckiego i pochodzenie z Prus Krolewskich), korzystanie z ochrony prawnej miasta. Wiązało się zaś z obowiązkami, m.in. w chwili przyjmowania z koniecznością otaksowania majątku i wpłacenia do kasy miejskiej 2% jego wartości,
zawarcia związku małżeńskiego, zakazem opuszczania na dłużej miasta (karano finansowo nieobecność przez rok i jeden dzień), z utrzymaniem w należytym stanie rynsztunku bojowego, uczestniczeniem w obronie miasta, w akcjach gaszenia pożarow, służbie w straży obywatelskiej czy straży nocnej, od 1650 także z odbywaniem ćwiczeń wojskowych. Nabywcą praw miejskich mógł zostać mężczyzna mieszkający w mieście na stałe, legalnego pochodzenia (wyjątek zrobiono od 1552 dla wychowanków Domu Dziecka i Sierot, od 1754 także i Domu Dobroczynności), posiadający uznane wyznanie religijne i stan majątkowy gwarantujący wywiązywanie się ze zobowiązań finansowych wobec miasta. Niedozwolone było posiadanie obywatelstwa innych miast.
Obywatelstwo nadawała Rada Miejska lub Ordynki, zasadnicze czynności administracyjno-kancelaryjne z tym związane należały do sądu wetowego. Nabycie praw miejskich wiązało się z dość wysokimi opłatami. POsiadanie obywatelstwa miejskiego nie stanowiło jednak niezbędnego warunku do zamieszkania w mieście.
Do początku 2 połowy XVII wieku wyróżniano dwie kategorie obywatelstwa: tzw. wielkie dla kupców, upoważniające do zajmowania się handlem na terenie miasta, oraz tzw. małe dla głównie rzemieślników (prowadzących warsztaty) i osób nieprowadzących działalności handlowej. Od 1662 obywatelstwo przyznawano w trzech kategoriach: kupieckiej, rzemieślniczej i robotniczej.
Bibliografia:
Księga przyjęć do prawa miejskiego w Gdańsku 1536–1814, wyd. Andrzej Groth, Ewa Łączyńska-Bartoszek, wstęp i opracowanie Dariusz Kaczor, t. I-VIII, Gdańsk 2019 (edycja źródła, omówienie stanu badań)
