KUBACZ FRANCISZEK, lekarz, działacz gdańskiej Polonii, patron gdańskiej ulicy
| (Nie pokazano 9 wersji utworzonych przez jednego użytkownika) | |||
| Linia 2: | Linia 2: | ||
[[File:Franciszek_Kubacz.JPG|thumb|Franciszek Kubacz]] | [[File:Franciszek_Kubacz.JPG|thumb|Franciszek Kubacz]] | ||
| − | '''FRANCISZEK KUBACZ''' (17 V 1868 Nowy Zieluń koło Brodnicy – 14 I 1933 Gdańsk), lekarz (ginekolog, chirurg), działacz gdańskiej Polonii, patron gdańskiej ulicy. Kształcił się w progimnazjum w Lubawie i do 1887 w gimnazjum w Koronowie. Studiował medycynę na uniwersytecie w Würzburgu (członek Towarzystwa Akademików Polaków), w 1892 uzyskał doktorat w Roztoku (Rostock).<br/><br/> | + | '''FRANCISZEK KUBACZ''' (17 V 1868 Nowy Zieluń koło Brodnicy – 14 I 1933 Gdańsk), lekarz (ginekolog, chirurg), działacz gdańskiej Polonii, patron gdańskiej ulicy. Brat mieszkającej w Gdańsku przy Rennerstiftgasse 5 (ul. Gdyńskich Kosynierów) Marii, po mężu Link (zm. 7 I 1920, pochowana na [[CMENTARZE WE WRZESZCZU (Z ANIOŁKAMI). PRZY WIELKIEJ ALEI | cmentarzu św. Józefa]]). Kształcił się w progimnazjum w Lubawie i do 1887 w gimnazjum w Koronowie. Studiował medycynę na uniwersytecie w Würzburgu (członek Towarzystwa Akademików Polaków), w 1892 uzyskał doktorat w Roztoku (Rostock).<br/><br/> |
| − | W Gdańsku od 1892, zamieszkał przy Ketterhagergasse 5 (ul. Zbytki), zatrudniony został w [[SZPITAL MIEJSKI (Lazaret przy Sandgrube) | Szpitalu Miejskim (Lazaret przy Sandgrube)]]. W latach 1908–1914 właściciel prywatnej kliniki chorób kobiecych przy Reitbahn 4 (ul. Bogusławskiego) i Kaschubischer Markt 17/20 (nie istnieje). Od 1895 prezes Ogniwa (Polskiego Towarzystwa „Ogniwo”), w 1903 współzałożyciel polskiego Banku Ludowego, w którym do 1916 pełnił funkcję członka zarządu albo rady nadzorczej. W czasie I wojny światowej zwolniony ze służby wojskowej. Wraz z [[JEDWABSKI WOJCIECH ANTONI | Wojciechem Jedwabskim]] i [[ŁANGOWSKI BONIFACY | Bonifacym Łangowskim]] podczas negocjacji nad konwencją polsko-gdańską w Paryżu reprezentował polskich gdańszczan. W grudniu 1918 przewodniczył wiecowi ludności polskiej, na którym w obecności między innymi Ignacego Paderewskiego wysuwano postulat zajęcia Gdańska przez wojska polskie, podobnie w kwietniu 1919, kiedy manifestujący żądali przyłączenia Prus Królewskich z Gdańskiem do Polski. <br/><br/> | + | W Gdańsku od 1892, zamieszkał przy Ketterhagergasse 5 (ul. Zbytki), zatrudniony został w [[SZPITAL MIEJSKI (Lazaret przy Sandgrube) | Szpitalu Miejskim (Lazaret przy Sandgrube)]]. W latach 1908–1914 właściciel prywatnej kliniki chorób kobiecych przy Reitbahn 4 (ul. Bogusławskiego) i Kaschubischer Markt 17/20 (nie istnieje). Od 1895 prezes Ogniwa (Polskiego Towarzystwa „Ogniwo”), w 1903 współzałożyciel polskiego Banku Ludowego, w którym do 1916 pełnił funkcję członka zarządu albo rady nadzorczej. W czasie I wojny światowej zwolniony ze służby wojskowej. Wraz z [[JEDWABSKI WOJCIECH ANTONI, działacz polonijny | Wojciechem Jedwabskim]] i [[ŁANGOWSKI BONIFACY, prawnik, poseł do Volkstagu | Bonifacym Łangowskim]] podczas negocjacji nad konwencją polsko-gdańską w Paryżu reprezentował polskich gdańszczan. W grudniu 1918 przewodniczył wiecowi ludności polskiej, na którym w obecności między innymi Ignacego Paderewskiego wysuwano postulat zajęcia Gdańska przez wojska polskie, podobnie w kwietniu 1919, kiedy manifestujący żądali przyłączenia Prus Królewskich z Gdańskiem do Polski. <br/><br/> |
| − | Po wyborach powszechnych do [[RADA MIEJSKA | Rady Miejskiej]] Gdańska, przeprowadzonych 14 XII 1919, został radnym. Był członkiem [[ZGROMADZENIE KONSTYTUCYJNE II WOLNEGO MIASTA GDAŃSKA | Zgromadzenia Konstytucyjnego II Wolnego Miasta Gdańska]], reprezentował gdańską Polonię w [[VOLKSTAG | Volkstagu]] I i II kadencji (1920–1923 i 1924–1927). W grudniu 1919 został przewodniczącym Rady Ludowej na miasto Sopot, w kwietniu 1920 prezesem Naczelnej Rady Ludowej w Gdańsku. Był członkiem Zarządu powstałego w 1920 Związku Zawodowego Lekarzy Wolnego Miasta Gdańska, w latach 1922–1923 w [[KOMISARIAT GENERALNY RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ W II WMG | Komisariacie Generalnym Rzeczpospolitej Polskiej w II WMG]] doradcą w dziedzinie opieki zdrowotnej, od 1924 wchodził w skład Zarządu Izby Lekarskiej Wolnego Miasta Gdańska. <br/><br/> | + | Po wyborach powszechnych do [[RADA MIEJSKA | Rady Miejskiej]] Gdańska, przeprowadzonych 14 XII 1919, został radnym, mandat złożył w lutym 1921. Był członkiem [[ZGROMADZENIE KONSTYTUCYJNE II WOLNEGO MIASTA GDAŃSKA | Zgromadzenia Konstytucyjnego II Wolnego Miasta Gdańska]], reprezentował gdańską Polonię w [[VOLKSTAG | Volkstagu]] I i II kadencji (1920–1923 i 1924–1927). W grudniu 1919 został przewodniczącym Rady Ludowej na miasto Sopot, w kwietniu 1920 prezesem Naczelnej Rady Ludowej w Gdańsku. Był członkiem Zarządu powstałego w 1920 Związku Zawodowego Lekarzy Wolnego Miasta Gdańska, w latach 1922–1923 w [[KOMISARIAT GENERALNY RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ W II WMG | Komisariacie Generalnym Rzeczpospolitej Polskiej w II WMG]] doradcą w dziedzinie opieki zdrowotnej, od 1924 wchodził w skład Zarządu Izby Lekarskiej Wolnego Miasta Gdańska. <br/><br/> |
| − | Jeden ze współzałożycieli i czołowy działacz powstałej 21 IV 1921 z inicjatywy Naczelnej Rady Ludowej [[GMINA POLSKA | Gminy Polskiej]], był jej pierwszym prezesem. W latach 1921–1926 prezes [[MACIERZ SZKOLNA (1921–1939) | Gdańskiej Macierzy Szkolnej]], członek i przejściowo prezes Polskiego Towarzystwa Muzycznego w Gdańsku. | + | Jeden ze współzałożycieli i czołowy działacz powstałej 21 IV 1921 z inicjatywy Naczelnej Rady Ludowej [[GMINA POLSKA | Gminy Polskiej]], był jej pierwszym prezesem. W latach 1921–1926 prezes [[MACIERZ SZKOLNA (1921–1939) | Gdańskiej Macierzy Szkolnej]], członek i przejściowo prezes Polskiego Towarzystwa Muzycznego w Gdańsku. W marcu 1922 należał do rady zawiązanego wówczas towarzystwa do walki z kasynem w Sopocie, od tego też roku członek [[TOWARZYSTWO PRZYJACIÓŁ NAUKI I SZTUKI | Towarzystwa Przyjaciół Nauki i Sztuki]]. W 1923 w jego mieszkaniu przy Poggenpfuhl (u. Żabi Kruk) chwilowo znalazły schronienie pierwsze z przybyłych do Gdańska [[DOMINIKANKI | dominikanek]], w 1923 był wiceprezesem Towarzystwa Budowy Kościołów Polskich w II WMG. Związany z endecją, w 1927 wycofał się z życia politycznego. W memoriale ze stycznia 1928 zarzucał polskim czynnikom rządowym, że faworyzują osoby o określonej opcji politycznej i w rzeczywistości popierają rozłam w Gminie Polskiej. Członek Towarzystw: Ludowego „Jedność”, Muzycznego „Lutnia”, Gimnastycznego „Sokół”, od 1911 Tatrzańskiego. <br/><br/> |
| − | W 1927 mieszkał przy Rennerstiftsgasse 2 (ul. Gdyńskich Kosynierów). Odznaczony między innymi Krzyżem Oficerskim (1923) i Kawalerskim (1924) Orderu Odrodzenia Polski. Od 1898 żonaty był z Heleną z domu Starorypińską, ojciec Wacława (27 XII 1901 – 18 IV 1979), w 1928 maturzysty w gdańskim [[GIMNAZJUM POLSKIE | Gimnazjum Polskim]], w okresie międzywojennym lekarza-dentystę w Toruniu, po wojnie w Australii, pochowanego na cmentarzu Centennial Park w Pasadenie na przedmieściach Adelajdy, oraz dwóch córek, w tym Haliny Kubacz-Dudzińskiej (30 VIII 1899 Gdańsk – 4 III 1979 Sopot), kompozytorki, | + | W 1927 mieszkał przy Rennerstiftsgasse 2 (ul. Gdyńskich Kosynierów). Odznaczony między innymi Krzyżem Oficerskim (1923) i Kawalerskim (1924) Orderu Odrodzenia Polski. Od 1898 żonaty był z Heleną z domu Starorypińską, ojciec Wacława (27 XII 1901 – 18 IV 1979), w 1928 maturzysty w gdańskim [[GIMNAZJUM POLSKIE | Gimnazjum Polskim]], w okresie międzywojennym lekarza-dentystę w Toruniu, po wojnie w Australii, pochowanego na cmentarzu Centennial Park w Pasadenie na przedmieściach Adelajdy, oraz dwóch córek, w tym Haliny Kubacz-Dudzińskiej (30 VIII 1899 Gdańsk – 4 III 1979 Sopot), kompozytorki, m.in. przyjaciółki żydowskiej pianistki [[FALK NANETTE, pianistka | Nanette Falk]]. Pochowany 18 I 1933 na cmentarzu św. Józefa ([[CMENTARZE WE WRZESZCZU (Z ANIOŁKAMI). PRZY WIELKIEJ ALEI | cmentarzu św. Józefa przy Wielkiej Alei]] (al. Zwycięstwa)); 30 IX 1968 prochy złożono na [[CMENTARZ NA ZASPIE | cmentarzu na Zaspie]]. Jego imieniem nazwano w 1933 działającą do 1939 ochronkę Macierzy Szkolnej przy obecnej ul. Kartuskiej 58. Od 1945 patron ulicy we Wrzeszczu (wcześniej: Hildebrandtweg, zob. [[HILDEBRANDT EDUARD AUGUST, artysta plastyk, były patron ulicy | Eduard August Hildebrandt]]) i w Sopocie (wcześniej: Grünholzstrasse). {{author: MA}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Ludzie]]<br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/> |
'''Bibliografia''':<br/> | '''Bibliografia''':<br/> | ||
| + | Archiwum Państwowe Gdańsk, Urząd Stanu Cywilnego, 1609/605, nr 3143 (akt urodzenia córki Haliny).<br/> | ||
Mikos Stanisław, ''Kubacz Franciszek'', w: Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, t. 2, Gdańsk 1994, s. 524-526.<br/> | Mikos Stanisław, ''Kubacz Franciszek'', w: Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, t. 2, Gdańsk 1994, s. 524-526.<br/> | ||
Pelczar Marian, ''Kubacz Franciszek'', w: Polski Słownik Biograficzny, 16, 1971, s. 1-2.<br/> | Pelczar Marian, ''Kubacz Franciszek'', w: Polski Słownik Biograficzny, 16, 1971, s. 1-2.<br/> | ||
Potocki Stanisław, ''Franciszek Kubacz'', w: ''Działacze polscy i przedstawiciele RP w Wolnym Mieście Gdańsku'', Gdańsk 1974, s. 116-121. | Potocki Stanisław, ''Franciszek Kubacz'', w: ''Działacze polscy i przedstawiciele RP w Wolnym Mieście Gdańsku'', Gdańsk 1974, s. 116-121. | ||
Aktualna wersja na dzień 17:37, 9 paź 2023
FRANCISZEK KUBACZ (17 V 1868 Nowy Zieluń koło Brodnicy – 14 I 1933 Gdańsk), lekarz (ginekolog, chirurg), działacz gdańskiej Polonii, patron gdańskiej ulicy. Brat mieszkającej w Gdańsku przy Rennerstiftgasse 5 (ul. Gdyńskich Kosynierów) Marii, po mężu Link (zm. 7 I 1920, pochowana na cmentarzu św. Józefa). Kształcił się w progimnazjum w Lubawie i do 1887 w gimnazjum w Koronowie. Studiował medycynę na uniwersytecie w Würzburgu (członek Towarzystwa Akademików Polaków), w 1892 uzyskał doktorat w Roztoku (Rostock).
W Gdańsku od 1892, zamieszkał przy Ketterhagergasse 5 (ul. Zbytki), zatrudniony został w Szpitalu Miejskim (Lazaret przy Sandgrube). W latach 1908–1914 właściciel prywatnej kliniki chorób kobiecych przy Reitbahn 4 (ul. Bogusławskiego) i Kaschubischer Markt 17/20 (nie istnieje). Od 1895 prezes Ogniwa (Polskiego Towarzystwa „Ogniwo”), w 1903 współzałożyciel polskiego Banku Ludowego, w którym do 1916 pełnił funkcję członka zarządu albo rady nadzorczej. W czasie I wojny światowej zwolniony ze służby wojskowej. Wraz z Wojciechem Jedwabskim i Bonifacym Łangowskim podczas negocjacji nad konwencją polsko-gdańską w Paryżu reprezentował polskich gdańszczan. W grudniu 1918 przewodniczył wiecowi ludności polskiej, na którym w obecności między innymi Ignacego Paderewskiego wysuwano postulat zajęcia Gdańska przez wojska polskie, podobnie w kwietniu 1919, kiedy manifestujący żądali przyłączenia Prus Królewskich z Gdańskiem do Polski.
Po wyborach powszechnych do Rady Miejskiej Gdańska, przeprowadzonych 14 XII 1919, został radnym, mandat złożył w lutym 1921. Był członkiem Zgromadzenia Konstytucyjnego II Wolnego Miasta Gdańska, reprezentował gdańską Polonię w Volkstagu I i II kadencji (1920–1923 i 1924–1927). W grudniu 1919 został przewodniczącym Rady Ludowej na miasto Sopot, w kwietniu 1920 prezesem Naczelnej Rady Ludowej w Gdańsku. Był członkiem Zarządu powstałego w 1920 Związku Zawodowego Lekarzy Wolnego Miasta Gdańska, w latach 1922–1923 w Komisariacie Generalnym Rzeczpospolitej Polskiej w II WMG doradcą w dziedzinie opieki zdrowotnej, od 1924 wchodził w skład Zarządu Izby Lekarskiej Wolnego Miasta Gdańska.
Jeden ze współzałożycieli i czołowy działacz powstałej 21 IV 1921 z inicjatywy Naczelnej Rady Ludowej Gminy Polskiej, był jej pierwszym prezesem. W latach 1921–1926 prezes Gdańskiej Macierzy Szkolnej, członek i przejściowo prezes Polskiego Towarzystwa Muzycznego w Gdańsku. W marcu 1922 należał do rady zawiązanego wówczas towarzystwa do walki z kasynem w Sopocie, od tego też roku członek Towarzystwa Przyjaciół Nauki i Sztuki. W 1923 w jego mieszkaniu przy Poggenpfuhl (u. Żabi Kruk) chwilowo znalazły schronienie pierwsze z przybyłych do Gdańska dominikanek, w 1923 był wiceprezesem Towarzystwa Budowy Kościołów Polskich w II WMG. Związany z endecją, w 1927 wycofał się z życia politycznego. W memoriale ze stycznia 1928 zarzucał polskim czynnikom rządowym, że faworyzują osoby o określonej opcji politycznej i w rzeczywistości popierają rozłam w Gminie Polskiej. Członek Towarzystw: Ludowego „Jedność”, Muzycznego „Lutnia”, Gimnastycznego „Sokół”, od 1911 Tatrzańskiego.
W 1927 mieszkał przy Rennerstiftsgasse 2 (ul. Gdyńskich Kosynierów). Odznaczony między innymi Krzyżem Oficerskim (1923) i Kawalerskim (1924) Orderu Odrodzenia Polski. Od 1898 żonaty był z Heleną z domu Starorypińską, ojciec Wacława (27 XII 1901 – 18 IV 1979), w 1928 maturzysty w gdańskim Gimnazjum Polskim, w okresie międzywojennym lekarza-dentystę w Toruniu, po wojnie w Australii, pochowanego na cmentarzu Centennial Park w Pasadenie na przedmieściach Adelajdy, oraz dwóch córek, w tym Haliny Kubacz-Dudzińskiej (30 VIII 1899 Gdańsk – 4 III 1979 Sopot), kompozytorki, m.in. przyjaciółki żydowskiej pianistki Nanette Falk. Pochowany 18 I 1933 na cmentarzu św. Józefa ( cmentarzu św. Józefa przy Wielkiej Alei (al. Zwycięstwa)); 30 IX 1968 prochy złożono na cmentarzu na Zaspie. Jego imieniem nazwano w 1933 działającą do 1939 ochronkę Macierzy Szkolnej przy obecnej ul. Kartuskiej 58. Od 1945 patron ulicy we Wrzeszczu (wcześniej: Hildebrandtweg, zob. Eduard August Hildebrandt) i w Sopocie (wcześniej: Grünholzstrasse).
Bibliografia:
Archiwum Państwowe Gdańsk, Urząd Stanu Cywilnego, 1609/605, nr 3143 (akt urodzenia córki Haliny).
Mikos Stanisław, Kubacz Franciszek, w: Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, t. 2, Gdańsk 1994, s. 524-526.
Pelczar Marian, Kubacz Franciszek, w: Polski Słownik Biograficzny, 16, 1971, s. 1-2.
Potocki Stanisław, Franciszek Kubacz, w: Działacze polscy i przedstawiciele RP w Wolnym Mieście Gdańsku, Gdańsk 1974, s. 116-121.
