KRĘCKI FRANCISZEK LEON, działacz gdańskiej Polonii, patron gdańskiej ulicy

Z Encyklopedia Gdańska
(Różnice między wersjami)
Skocz do: nawigacji, wyszukiwania
 
(Nie pokazano 10 wersji utworzonych przez jednego użytkownika)
Linia 1: Linia 1:
 
{{paper}}
 
{{paper}}
[[File:Franciszek_Kręcki.png|thumb|Franciszek Kręcki]]
+
[[File:Franciszek_Kręcki.png|thumb|Franciszek Kręcki, 1927]]
 
[[File: Harcerstwo_1928.jpg |thumb| Franciszek Kręcki (pierwszy z lewej) podczas poświęcenia sztandaru harcerzy gdańskich, 1928]]
 
[[File: Harcerstwo_1928.jpg |thumb| Franciszek Kręcki (pierwszy z lewej) podczas poświęcenia sztandaru harcerzy gdańskich, 1928]]
 +
[[File: Związek_Pracowników_Kupieckich.jpg |thumb| Działacze Związku Pracowników Kupieckich w Gdańsku, siedzą od lewej [[WIECZORKIEWICZ HENRYK, dziennikarz, działacz gdańskiej Polonii | Henryk Wieczorkiewicz]], Franciszek Kręcki i Błeński, stoją od lewej: Czaplewski, Wiewórkowski, Kazimierz Szulczewski, Janicki, Stanisław i Mieczysław [[CZYŻEWSKI JÓZEF, działacz gdańskiej Polonii, patron ulicy | Czyżewscy]], 1938]]
 +
[[File: Franciszek_Kręcki_tablica_pamiątkowa.jpg |thumb| Tablica pamiątkowa na domu przy Długim Targu 35]]
 
[[File:Kręcki_Franciszek.jpg|thumb|Nadanie imienia Franciszka Kręckiego jednemu z gdańskich tramwajów]]
 
[[File:Kręcki_Franciszek.jpg|thumb|Nadanie imienia Franciszka Kręckiego jednemu z gdańskich tramwajów]]
  
'''FRANCISZEK LEON KRĘCKI''' (16 IV 1883 Borzestowo koło Kartuz – 11 I 1940 Stutthof), bankowiec, działacz gdańskiej Polonii, patron gdańskiej ulicy. Syn Konstantego (zm. 1917), w latach 1904–1910 członka kościerskiej Spółki Parcelacyjnej, w 1905–1914 członka Towarzystwa „Straż”, od 1906 członka zarządu spółki „Dom Kaszubski” (od 1909 Towarzystwo „Bazar”), dyrektora Banku Ludowego w Kościerzynie i tamże właściciela fabryczki lemoniady, oraz Lukrecji z domu Warzewskiej. Brat Marii, nauczycielki języka francuskiego w gimnazjum w Wejherowie, Stefani, właścicielkę sklepu w Wejherowie, oraz mieszkającego w Niemczech brata.<br/><br/>
+
'''FRANCISZEK LEON KRĘCKI''' (16 IV 1883 Borzestowo koło Kartuz – 11 I 1940 Stutthof), bankowiec, działacz gdańskiej Polonii, patron gdańskiej ulicy. Syn Konstantego (zm. 1917), w latach 1904–1910 członka kościerskiej Spółki Parcelacyjnej, w 1905–1914 członka Towarzystwa „Straż”, od 1906 członka zarządu spółki „Dom Kaszubski” (od 1909 Towarzystwo „Bazar”), dyrektora Banku Ludowego w Kościerzynie i tamże właściciela fabryczki lemoniady, oraz Lukrecji z domu Warzewskiej (zm. 6 III 1922 Wejherowo). Brat Marii, nauczycielki języka francuskiego w gimnazjum w Wejherowie, Stefani, właścicielkę sklepu w Wejherowie, oraz mieszkającego w Niemczech brata.<br/><br/>
 
Uczył się w gimnazjum w Kościerzynie i Chełmnie, w latach 1902–1905 studiował prawo na uniwersytecie w Królewcu, Berlinie, Heidelbergu, tam od 1906 doktor. W Gdańsku od 1906. Wobec braku zgody ze strony władz niemieckich na otwarcie kancelarii adwokackiej, w 1907 podjął – dzięki posiadanej specjalizacji w dziedzinie bankowości – pracę w polskiej firmie Dom Handlowy i Komisowy „Ceres”, której (obok Zygmunta Kierskiego) był jednym z dwóch dyrektorów. Firma zajmowała się handlem ziemiopłodami,
 
Uczył się w gimnazjum w Kościerzynie i Chełmnie, w latach 1902–1905 studiował prawo na uniwersytecie w Królewcu, Berlinie, Heidelbergu, tam od 1906 doktor. W Gdańsku od 1906. Wobec braku zgody ze strony władz niemieckich na otwarcie kancelarii adwokackiej, w 1907 podjął – dzięki posiadanej specjalizacji w dziedzinie bankowości – pracę w polskiej firmie Dom Handlowy i Komisowy „Ceres”, której (obok Zygmunta Kierskiego) był jednym z dwóch dyrektorów. Firma zajmowała się handlem ziemiopłodami,
 
nawozami sztucznymi, eksport zboża oraz operacjami bankowymi. Od 1907 członek założonego w Kartuzach Kaszubskiego Towarzystwa Ludoznawczego, od 1908 wydawał z Aleksandrem Majkowskim czasopismo „Gryf”; kierując wydawnictwem samodzielnie w okresie 1911–1912, przeniósł jego siedzibę z Kartuz do Gdańska. Współpracował z [[GAZETA GDAŃSKA (I) | „Gazetą Gdańską”]]. Należał do powstałego w 1908 polskiego Towarzystwa Młodzieży Kupieckiej w Gdańsku (później: Związek Pracowników Kupieckich w Gdańskich), w 1910 był jego prezesem. Od 1911 prezes gdańskiego gniazda [[TOWARZYSTWO GIMNASTYCZNE „SOKÓŁ” | Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”]]. W czasie I wojny światowej wcielony do armii niemieckiej, służył w latach 1914–1918, sierżant. <br/><br/>
 
nawozami sztucznymi, eksport zboża oraz operacjami bankowymi. Od 1907 członek założonego w Kartuzach Kaszubskiego Towarzystwa Ludoznawczego, od 1908 wydawał z Aleksandrem Majkowskim czasopismo „Gryf”; kierując wydawnictwem samodzielnie w okresie 1911–1912, przeniósł jego siedzibę z Kartuz do Gdańska. Współpracował z [[GAZETA GDAŃSKA (I) | „Gazetą Gdańską”]]. Należał do powstałego w 1908 polskiego Towarzystwa Młodzieży Kupieckiej w Gdańsku (później: Związek Pracowników Kupieckich w Gdańskich), w 1910 był jego prezesem. Od 1911 prezes gdańskiego gniazda [[TOWARZYSTWO GIMNASTYCZNE „SOKÓŁ” | Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”]]. W czasie I wojny światowej wcielony do armii niemieckiej, służył w latach 1914–1918, sierżant. <br/><br/>
 
Po powrocie z wojny zaangażował się w działalność niepodległościową na rzecz przyłączenia Gdańska i Pomorza do Polski. Początkowo wszedł w skład Rad Robotniczo-Żołnierskich, następnie objął stanowisko zastępcy podkomisarza i kierownika wydziału finansowego utworzonego 13 XII 1918 [[PODKOMISARIAT NACZELNEJ RADY LUDOWEJ W GDAŃSKU (1918–1919) | Podkomisariatu Naczelnej Rady Ludowej w Gdańsku]] (NRL). Po rozwiązaniu NRL wiosną 1919 przez władze niemieckie wszczęto przeciwko niemu postępowanie sądowe pod zarzutem zdrady stanu. <br/><br/>
 
Po powrocie z wojny zaangażował się w działalność niepodległościową na rzecz przyłączenia Gdańska i Pomorza do Polski. Początkowo wszedł w skład Rad Robotniczo-Żołnierskich, następnie objął stanowisko zastępcy podkomisarza i kierownika wydziału finansowego utworzonego 13 XII 1918 [[PODKOMISARIAT NACZELNEJ RADY LUDOWEJ W GDAŃSKU (1918–1919) | Podkomisariatu Naczelnej Rady Ludowej w Gdańsku]] (NRL). Po rozwiązaniu NRL wiosną 1919 przez władze niemieckie wszczęto przeciwko niemu postępowanie sądowe pod zarzutem zdrady stanu. <br/><br/>
Wszedł w skład zakonspirowanego Podkomisariatu, powołanego w sierpniu 1919 przez NRL w Poznaniu. Powierzono mu kierownictwo tajnej [[ORGANIZACJA WOJSKOWA POMORZA (1918–1920) | Organizacji Wojskowej Pomorza]] (OWP). Jego zadaniem miała być obrona interesów ludności polskiej w Gdańsku i w prowincji Prusy Zachodnie, przeciwstawienie się antypolskiej działalności Grenzschutzu, zasilenie zorganizowanymi oddziałami na Pomorzu powstania wielkopolskiego oraz przygotowanie powstania na Pomorzu. Mając do dyspozycji około 60.000–70.000 ludzi, w tym około kilkuset pochodzących z Gdańska i okolic, zmierzał do wzniecenia powstania, licząc na pomoc wojsk polskich, które miały przybyć do Gdańska z Francji pod dowództwem gen. Józefa Hallera. Ostatecznie podporządkował się decyzji podjętej przez Komisariat NRL w Poznaniu, aby o losach Pomorza i Gdańska rozstrzygnęła konferencja pokojowa w Paryżu. W okresie przejściowym, jako członek Podkomisariatu NRL w Gdańsku, przeciwdziałał wywożeniu majątku ruchomego z Pomorza przez Niemców, czuwał nad zachowaniem bezpieczeństwa i spokoju miejscowej ludności oraz brał udział w przejmowaniu ziem przyznanych Polsce na mocy traktatu wersalskiego z 28 VI 1919. Wraz z dr. Witoldem Jasińskim, [[KUBACZ FRANCISZEK | Franciszkiem Kubaczem]] i [[ŁANGOWSKI BONIFACY | Bonifacym Łangowskim]] został powołany w skład Rady Ekonomicznej wspomagającej Wydział Techniczny Generalnej Delegacji Rzeczypospolitej Polskiej w sprawach zakupu ziemi i nieruchomości w Gdańsku. <br/><br/>
+
Wszedł w skład zakonspirowanego Podkomisariatu, powołanego w sierpniu 1919 przez NRL w Poznaniu. Powierzono mu kierownictwo tajnej [[ORGANIZACJA WOJSKOWA POMORZA (1918–1920) | Organizacji Wojskowej Pomorza]] (OWP). Jego zadaniem miała być obrona interesów ludności polskiej w Gdańsku i w prowincji Prusy Zachodnie, przeciwstawienie się antypolskiej działalności Grenzschutzu, zasilenie zorganizowanymi oddziałami na Pomorzu powstania wielkopolskiego oraz przygotowanie powstania na Pomorzu. Mając do dyspozycji około 60 000 – 70 000 ludzi, w tym około kilkuset pochodzących z Gdańska i okolic, zmierzał do wzniecenia powstania, licząc na pomoc wojsk polskich, które miały przybyć do Gdańska z Francji pod dowództwem gen. Józefa Hallera. Ostatecznie podporządkował się decyzji podjętej przez Komisariat NRL w Poznaniu, aby o losach Pomorza i Gdańska rozstrzygnęła konferencja pokojowa w Paryżu. W okresie przejściowym, jako członek Podkomisariatu NRL w Gdańsku, przeciwdziałał wywożeniu majątku ruchomego z Pomorza przez Niemców, czuwał nad zachowaniem bezpieczeństwa i spokoju miejscowej ludności oraz brał udział w przejmowaniu ziem przyznanych Polsce na mocy traktatu wersalskiego z 28 VI 1919. Wraz z dr. Witoldem Jasińskim, [[KUBACZ FRANCISZEK, lekarz, działacz gdańskiej Polonii, patron gdańskiej ulicy | Franciszkiem Kubaczem]] i [[ŁANGOWSKI BONIFACY, prawnik, poseł do Volkstagu | Bonifacym Łangowskim]] został powołany w skład Rady Ekonomicznej wspomagającej Wydział Techniczny Generalnej Delegacji Rzeczypospolitej Polskiej w sprawach zakupu ziemi i nieruchomości w Gdańsku. <br/><br/>
Po połączeniu w 1919 spółki „Ceres” z gdańskim oddziałem [[BANK KWILECKI | Banku Kwilecki]], Potocki i spółka z Poznania był w latach 1919–1939 dyrektorem tego banku. Pełnił też między innymi funkcję wiceprezesa powstałego w 1920 Gdańsko-Polskiego Związku Gospodarczego (Danziger-Polnischer Wirtschaftsverband), wchodził w skład zarządu Gdańskiej Giełdy Papierów Wartościowych i Dewiz (Danziger Effekten- und Devisenbörse), był członkiem zarządu gdańskiego oddziału Związku Polskich Kupców i Przemysłowców. Jako reprezentant sektora bankowego wszedł do Komitetu Stałego Rady Polskich Interesantów Portu Gdańskiego, utworzonej w 1935 w celu pogłębienia współpracy z Polską, od 1936 był w niej przewodniczącym Komisji Rewizyjnej. Zasiadał w radach nadzorczych gdańskich banków: British and Polish Trade Bank, Banku Emisyjnego oraz w wydziale bankowym [[BANK VON DANZIG | Bank von Danzig]]. <br/><br/>
+
Po połączeniu w 1919 spółki „Ceres” z gdańskim oddziałem [[BANK KWILECKI | Banku Kwilecki]], Potocki i spółka z Poznania był w latach 1919–1939 dyrektorem tego banku. Pełnił też między innymi funkcję wiceprezesa powstałego w 1920 Gdańsko-Polskiego Związku Gospodarczego (Danziger-Polnischer Wirtschaftsverband), wchodził w skład zarządu Gdańskiej Giełdy Papierów Wartościowych i Dewiz (Danziger Effekten- und Devisenbörse), od 25 I 1922 był skarbnikiem w Zarządzie Zjednoczenia Polskich Kupców i Przemysłowców w Gdańsku. Jako reprezentant sektora bankowego wszedł do Komitetu Stałego Rady Polskich Interesantów Portu Gdańskiego, utworzonej w 1935 w celu pogłębienia współpracy z Polską, od 1936 był w niej przewodniczącym Komisji Rewizyjnej. Zasiadał w radach nadzorczych gdańskich banków: British and Polish Trade Bank, Banku Emisyjnego oraz w wydziale bankowym [[BANK VON DANZIG | Bank von Danzig]]. <br/><br/>
  
Od 1922 był członkiem [[TOWARZYSTWO PRZYJACIÓŁ NAUKI I SZTUKI | Towarzystwa Przyjaciół Nauki i Sztuki]], odgrywał znaczną rolę w [[MACIERZ SZKOLNA (1921–1939) | Macierzy Szkolnej]], w Polskim Klubie Wioślarskim, był prezesem gdańskiego oddziału Związku Harcerstwa Polskiego. 17 III 1934 założył Zrzeszenie Ochotników Armii Polskiej Obywateli Wolnego Miasta i później mu przewodniczył. Był członkiem Zarządu [[GMINA POLSKA ZWIĄZEK POLAKÓW W WOLNYM MIEŚCIE GDAŃSKU | Gminy Polskiej Związku Polaków w Wolnym Mieście Gdańsku]]. Zapisał się do Towarzystwa Śpiewaczego Lutnia w Gdańsku (w 1927 członek nieczynny). Za działalność w Organizacji Wojskowej „Pomorze” odznaczono go w 1924 Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari, za działalność społeczno-narodową Złotym Krzyżem Zasługi i Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.<br/><br/>
+
Od 1922 był członkiem [[TOWARZYSTWO PRZYJACIÓŁ NAUKI I SZTUKI | Towarzystwa Przyjaciół Nauki i Sztuki]], odgrywał znaczną rolę w [[MACIERZ SZKOLNA (1921–1939) | Macierzy Szkolnej]], w Polskim Klubie Wioślarskim, był prezesem gdańskiego oddziału Związku Harcerstwa Polskiego. Z własnych środków współfinansował sztandar dla [[GIMNAZJUM POLSKIE | Gimnazjum Polskiego]] i zakup pierwszego jachtu dla harcerskiej drużyny morskiej. 17 III 1934 założył Zrzeszenie Ochotników Armii Polskiej Obywateli Wolnego Miasta i później mu przewodniczył. Był członkiem Zarządu [[GMINA POLSKA ZWIĄZEK POLAKÓW W WOLNYM MIEŚCIE GDAŃSKU | Gminy Polskiej Związku Polaków w Wolnym Mieście Gdańsku]]. Zapisał się do Towarzystwa Śpiewaczego Lutnia w Gdańsku (w 1927 członek nieczynny). Za działalność w Organizacji Wojskowej „Pomorze” odznaczono go w 1924 Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari, za działalność społeczno-narodową Złotym Krzyżem Zasługi i Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.<br/><br/>
 
Aresztowany 1 IX 1939, został osadzony w [[VICTORIASCHULE | Victoriaschule]], następnie w gdańskim więzieniu ([[ARESZT ŚLEDCZY W GDAŃSKU | Areszt Śledczy]]), w [[OBÓZ DLA POLAKÓW W NOWYM PORCIE | obozie dla Polaków w Nowym Porcie]], od stycznia 1940 w [[OBÓZ STUTTHOF | obozie Stutthof]], gdzie zginął, rozstrzelany. W 1979 jego szczątki ekshumowano i złożono do wnętrza pomnika Walk i Męczeństwa na terenie byłego KL Stutthof w Sztutowie.<br/><br/>  
 
Aresztowany 1 IX 1939, został osadzony w [[VICTORIASCHULE | Victoriaschule]], następnie w gdańskim więzieniu ([[ARESZT ŚLEDCZY W GDAŃSKU | Areszt Śledczy]]), w [[OBÓZ DLA POLAKÓW W NOWYM PORCIE | obozie dla Polaków w Nowym Porcie]], od stycznia 1940 w [[OBÓZ STUTTHOF | obozie Stutthof]], gdzie zginął, rozstrzelany. W 1979 jego szczątki ekshumowano i złożono do wnętrza pomnika Walk i Męczeństwa na terenie byłego KL Stutthof w Sztutowie.<br/><br/>  
  
Od 1945 patron ulicy w Gdańsku-[[OLIWA | Oliwie]] (byłej Schönstraße), 31 V 1978 odsłonięto poświęconą mu tablicę pamiątkową na budynku przy Długim Targu 35 (gdzie mieszkał), ufundowaną przez gdański oddział [[ZRZESZENIE KASZUBSKO-POMORSKIE | Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego]]. Jego imię 30 X 2020 otrzymał tramwaj Pesa Jazz Duo 120 NaG nr 1031 (wcześniej tramwaj ten nosił imię [[BUTENANDT ADOLF | Adolfa Butenandta]]). Przed szkołą podstawową w Borzestowie w 1988 ustawiono poświęcony mu pomnik-głaz. {{author: EK}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Ludzie]]
+
Od 1945 patron ulicy w Gdańsku-[[OLIWA | Oliwie]] (byłej Schönstraße). Jego nazwisko figurowało na pamiątkowej tablicy pierwszego [[POMNIK HARCERZY | Pomnika Harcerzy]], odsłoniętego w 1946 przy ówczesnej al. Marszałka Rokossowskiego (zob. [[ZWYCIĘSTWA, aleja | al. Zwycięstwa]]), figuruje na tablicy na Domu Harcerza (zob. [[DWÓR MIEJSKI | Dwór Miejski]]), upamiętniającej gdańskich harcerzy poległych i pomordowanych podczas II wojny światowej. 31 V 1978 odsłonięto poświęconą mu tablicę pamiątkową na budynku przy Długim Targu 35 (gdzie mieszkał), ufundowaną przez gdański oddział [[ZRZESZENIE KASZUBSKO-POMORSKIE | Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego]]. Jego imię 30 X 2020 otrzymał tramwaj Pesa Jazz Duo 120 NaG nr 1031 (wcześniej tramwaj ten nosił imię [[BUTENANDT ADOLF, profesor Technische Hochschule Danzig | Adolfa Butenandta]]). Przed szkołą podstawową w Borzestowie w 1988 ustawiono poświęcony mu pomnik-głaz. {{author: EK}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Ludzie]]

Aktualna wersja na dzień 14:02, 4 gru 2023

Franciszek Kręcki, 1927
Franciszek Kręcki (pierwszy z lewej) podczas poświęcenia sztandaru harcerzy gdańskich, 1928
Działacze Związku Pracowników Kupieckich w Gdańsku, siedzą od lewej Henryk Wieczorkiewicz, Franciszek Kręcki i Błeński, stoją od lewej: Czaplewski, Wiewórkowski, Kazimierz Szulczewski, Janicki, Stanisław i Mieczysław Czyżewscy, 1938
Tablica pamiątkowa na domu przy Długim Targu 35
Nadanie imienia Franciszka Kręckiego jednemu z gdańskich tramwajów

FRANCISZEK LEON KRĘCKI (16 IV 1883 Borzestowo koło Kartuz – 11 I 1940 Stutthof), bankowiec, działacz gdańskiej Polonii, patron gdańskiej ulicy. Syn Konstantego (zm. 1917), w latach 1904–1910 członka kościerskiej Spółki Parcelacyjnej, w 1905–1914 członka Towarzystwa „Straż”, od 1906 członka zarządu spółki „Dom Kaszubski” (od 1909 Towarzystwo „Bazar”), dyrektora Banku Ludowego w Kościerzynie i tamże właściciela fabryczki lemoniady, oraz Lukrecji z domu Warzewskiej (zm. 6 III 1922 Wejherowo). Brat Marii, nauczycielki języka francuskiego w gimnazjum w Wejherowie, Stefani, właścicielkę sklepu w Wejherowie, oraz mieszkającego w Niemczech brata.

Uczył się w gimnazjum w Kościerzynie i Chełmnie, w latach 1902–1905 studiował prawo na uniwersytecie w Królewcu, Berlinie, Heidelbergu, tam od 1906 doktor. W Gdańsku od 1906. Wobec braku zgody ze strony władz niemieckich na otwarcie kancelarii adwokackiej, w 1907 podjął – dzięki posiadanej specjalizacji w dziedzinie bankowości – pracę w polskiej firmie Dom Handlowy i Komisowy „Ceres”, której (obok Zygmunta Kierskiego) był jednym z dwóch dyrektorów. Firma zajmowała się handlem ziemiopłodami, nawozami sztucznymi, eksport zboża oraz operacjami bankowymi. Od 1907 członek założonego w Kartuzach Kaszubskiego Towarzystwa Ludoznawczego, od 1908 wydawał z Aleksandrem Majkowskim czasopismo „Gryf”; kierując wydawnictwem samodzielnie w okresie 1911–1912, przeniósł jego siedzibę z Kartuz do Gdańska. Współpracował z „Gazetą Gdańską”. Należał do powstałego w 1908 polskiego Towarzystwa Młodzieży Kupieckiej w Gdańsku (później: Związek Pracowników Kupieckich w Gdańskich), w 1910 był jego prezesem. Od 1911 prezes gdańskiego gniazda Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”. W czasie I wojny światowej wcielony do armii niemieckiej, służył w latach 1914–1918, sierżant.

Po powrocie z wojny zaangażował się w działalność niepodległościową na rzecz przyłączenia Gdańska i Pomorza do Polski. Początkowo wszedł w skład Rad Robotniczo-Żołnierskich, następnie objął stanowisko zastępcy podkomisarza i kierownika wydziału finansowego utworzonego 13 XII 1918 Podkomisariatu Naczelnej Rady Ludowej w Gdańsku (NRL). Po rozwiązaniu NRL wiosną 1919 przez władze niemieckie wszczęto przeciwko niemu postępowanie sądowe pod zarzutem zdrady stanu.

Wszedł w skład zakonspirowanego Podkomisariatu, powołanego w sierpniu 1919 przez NRL w Poznaniu. Powierzono mu kierownictwo tajnej Organizacji Wojskowej Pomorza (OWP). Jego zadaniem miała być obrona interesów ludności polskiej w Gdańsku i w prowincji Prusy Zachodnie, przeciwstawienie się antypolskiej działalności Grenzschutzu, zasilenie zorganizowanymi oddziałami na Pomorzu powstania wielkopolskiego oraz przygotowanie powstania na Pomorzu. Mając do dyspozycji około 60 000 – 70 000 ludzi, w tym około kilkuset pochodzących z Gdańska i okolic, zmierzał do wzniecenia powstania, licząc na pomoc wojsk polskich, które miały przybyć do Gdańska z Francji pod dowództwem gen. Józefa Hallera. Ostatecznie podporządkował się decyzji podjętej przez Komisariat NRL w Poznaniu, aby o losach Pomorza i Gdańska rozstrzygnęła konferencja pokojowa w Paryżu. W okresie przejściowym, jako członek Podkomisariatu NRL w Gdańsku, przeciwdziałał wywożeniu majątku ruchomego z Pomorza przez Niemców, czuwał nad zachowaniem bezpieczeństwa i spokoju miejscowej ludności oraz brał udział w przejmowaniu ziem przyznanych Polsce na mocy traktatu wersalskiego z 28 VI 1919. Wraz z dr. Witoldem Jasińskim, Franciszkiem Kubaczem i Bonifacym Łangowskim został powołany w skład Rady Ekonomicznej wspomagającej Wydział Techniczny Generalnej Delegacji Rzeczypospolitej Polskiej w sprawach zakupu ziemi i nieruchomości w Gdańsku.

Po połączeniu w 1919 spółki „Ceres” z gdańskim oddziałem Banku Kwilecki, Potocki i spółka z Poznania był w latach 1919–1939 dyrektorem tego banku. Pełnił też między innymi funkcję wiceprezesa powstałego w 1920 Gdańsko-Polskiego Związku Gospodarczego (Danziger-Polnischer Wirtschaftsverband), wchodził w skład zarządu Gdańskiej Giełdy Papierów Wartościowych i Dewiz (Danziger Effekten- und Devisenbörse), od 25 I 1922 był skarbnikiem w Zarządzie Zjednoczenia Polskich Kupców i Przemysłowców w Gdańsku. Jako reprezentant sektora bankowego wszedł do Komitetu Stałego Rady Polskich Interesantów Portu Gdańskiego, utworzonej w 1935 w celu pogłębienia współpracy z Polską, od 1936 był w niej przewodniczącym Komisji Rewizyjnej. Zasiadał w radach nadzorczych gdańskich banków: British and Polish Trade Bank, Banku Emisyjnego oraz w wydziale bankowym Bank von Danzig.

Od 1922 był członkiem Towarzystwa Przyjaciół Nauki i Sztuki, odgrywał znaczną rolę w Macierzy Szkolnej, w Polskim Klubie Wioślarskim, był prezesem gdańskiego oddziału Związku Harcerstwa Polskiego. Z własnych środków współfinansował sztandar dla Gimnazjum Polskiego i zakup pierwszego jachtu dla harcerskiej drużyny morskiej. 17 III 1934 założył Zrzeszenie Ochotników Armii Polskiej Obywateli Wolnego Miasta i później mu przewodniczył. Był członkiem Zarządu Gminy Polskiej Związku Polaków w Wolnym Mieście Gdańsku. Zapisał się do Towarzystwa Śpiewaczego Lutnia w Gdańsku (w 1927 członek nieczynny). Za działalność w Organizacji Wojskowej „Pomorze” odznaczono go w 1924 Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari, za działalność społeczno-narodową Złotym Krzyżem Zasługi i Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.

Aresztowany 1 IX 1939, został osadzony w Victoriaschule, następnie w gdańskim więzieniu ( Areszt Śledczy), w obozie dla Polaków w Nowym Porcie, od stycznia 1940 w obozie Stutthof, gdzie zginął, rozstrzelany. W 1979 jego szczątki ekshumowano i złożono do wnętrza pomnika Walk i Męczeństwa na terenie byłego KL Stutthof w Sztutowie.

Od 1945 patron ulicy w Gdańsku- Oliwie (byłej Schönstraße). Jego nazwisko figurowało na pamiątkowej tablicy pierwszego Pomnika Harcerzy, odsłoniętego w 1946 przy ówczesnej al. Marszałka Rokossowskiego (zob. al. Zwycięstwa), figuruje na tablicy na Domu Harcerza (zob. Dwór Miejski), upamiętniającej gdańskich harcerzy poległych i pomordowanych podczas II wojny światowej. 31 V 1978 odsłonięto poświęconą mu tablicę pamiątkową na budynku przy Długim Targu 35 (gdzie mieszkał), ufundowaną przez gdański oddział Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego. Jego imię 30 X 2020 otrzymał tramwaj Pesa Jazz Duo 120 NaG nr 1031 (wcześniej tramwaj ten nosił imię Adolfa Butenandta). Przed szkołą podstawową w Borzestowie w 1988 ustawiono poświęcony mu pomnik-głaz. EK

⇦ WRÓĆ
Osobiste
Przestrzenie nazw

Warianty
Widok
Działania