DOM DOBROCZYNNOŚCI

Z Encyklopedia Gdańska
Skocz do: nawigacji, wyszukiwania

< Poprzednie Następne >
Dom Dobroczynności, Samuel Donnet, 1707
Dom Dobroczynności, Samuel Donnet, 1707
Dom Dobroczynności
i Sierot przy ul. Sierocej, 1906
Dom Dobroczynności
i Sierot na Osieku, 1910
Dom Dobroczynności
i Sierot (w głębi) przy
ul. Sierocej nad dawnym odgałęzieniem Kanału Raduni, 1910
Widok na zabudowania Domu Dobroczynności i Sierot od zachodu, 1906
Pracownicy i wychowankowie Domu Dobroczynności i Sierot, 1906
Wychowankowie Domu Dobroczynności i Sierot, 1906
Dom Dobroczynności i Sierot, 2009
Dom Dobroczynności i Sierot, 2019
Tablica upamiętniająca fundatorów kaplicy w Domu Dobroczynności i Sierot

DOM DOBROCZYNNOŚCI / SIEROCINIEC (Spendhaus), Dom Dobroczynności i Sierot (Spend- und Waisenhaus) na Osieku, przy Am Spendhaus (ul. Sieroca), zbudowany przy fosie, w miejscu dawnego folwarku, zamku krzyżackiego, następnie Domu Zarazy ( epidemie nowożytne), otwarty 7 XII 1699. Powstał według projektu Barthela Ranischa, powołany przez Urząd Dobroczynności, wybudowany został ze środków uzyskanych ze zbiórek i loterii. Przeznaczony dla ubogich, zapewniał im utrzymanie i wychowywał przez pracę; jednocześnie wykorzystywany jako sierociniec.

W XVIII wieku rozbudowany, dobudowano skrzydło od obecnej ul. Sierocej. Po wydzieleniu w 1788 Instytutu Ubogich opiekował się wyłącznie ubogimi nieletnimi. Zatrudniał nauczyciela (nauka czytania, pisania, rachowania, katechizmu) i kobiety uczące dziewczęta prząść, szyć i dziergać. Pełnoletni wychowankowie pozostawali pod jego kuratelą; starano się zapewnić im pracę w rzemiośle (chłopcy) i na służbie w domach mieszczan (dziewczęta). Z nauk korzystały też ubogie dziewczęta (około 40) mieszkające poza zakładem (tzw. Graue Mädchen).

W 1752 objęty przywilejem króla polskiego Zygmunta Augusta z 1552 (przysługującym przedtem tylko Domowi Dziecka), który zrównywał dzieci z nieprawego łoża z dziećmi poczętymi legalnie (w 1765 przywilej zatwierdzony przez króla polskiego Stanisława Augusta Poniatowskiego). W 1703 przebywało w nim 135 pensjonariuszy (w tym 90 dzieci), w 1742 – 307 (254 dzieci), 1771 – 502 (417 dzieci), 1788 – 455 (426 dzieci). Udzielał wsparcia finansowego ubogim spoza zakładu (w 1733 – 3092, 1745 – 4369, 1768 – 5238). W XIX wieku wychowankowie zakładu nosili zielone mundurki (w odróżnieniu od niebieskich i czerwonych mundurków sierot z Domu Dziecka przy szpitalu św. Elżbiety z Elżbietańskiej).

Główny budynek istnieje i obecnie; początkowo miał na parterze: przedsionek, izby jałmużniczą, kobiet, chorych, dziewcząt, na piętrze: izbę prowizora, jadalnię oraz szkołę, a na poddaszu pomieszczenia gospodarcze i mieszkanie zarządcy. W 1702 na piętrze znajdowała się kaplica, w 1753 rozbudowana: rozebrano podłogę między piętrem a parterem. Budynek wielokrotnie przebudowywano; w sąsiedztwie wzniesiono w XVIII i XIX wieku inne zabudowania (między innymi w 1707 szkołę).

17 XI 1906 wraz z 80 chłopcami przeniesiony do Wrzeszcza, do nowego budynku (Spend- und Waisenhaus) przy Drewkeweg 1 (ul. Sosnowa), róg Steffensweg 26 (ul. Stefana Batorego). Do 1945 przebywało w nim 70–80 dzieci obojga płci w wieku 6–14 lat. ASZ

Prowizorzy Domu Dobroczynności i Sierot na Osieku
Notowany w roku Zawód Imię, nazwisko, daty życia
1839 kupiec Gustav Friedrich Focking (1798–1862)
1869–1897 kupiec Johann Georg Gustav Lickfett
MrGl
Prowizorzy Domu Dobroczynności i Sierot przy Steffensweg 26 (ul. Batorego)
Notowany w roku Zawód Imię, nazwisko, daty życia
1908 rentier Johann Julius Carl Holtz
1914, 1918 lekarz Heinrich Liévin (1850–1923)
1921, 1928 kupiec Johann Ludwig Thomsen (1857–1931)
1935, 1939 kupiec Edwin Grube (1866–1941)
MrGl
⇦ WRÓĆ
Osobiste
Przestrzenie nazw

Warianty
Widok
Działania