SZWARC JAN, dyrektor Państwowego Pedagogium w Gdańsku
| < Poprzednie | Następne > |
JAN SZWARC (Schwarz; 27 XII 1901 Łasin koło Grudziądza – 14 III 1988 Gdańsk), pedagog, dyrektor Państwowego Pedagogium w Gdańsku (następnie Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Gdańsku (WSP)). Syn Michała i Marianny z domu Friedrich. Ukończył Seminarium Nauczycielskie w Toruniu, od wiosny 1920 pracował jako nauczyciel w szkole powszechnej w Łasinie. Maturę zdał w Gimnazjum Matematyczno-Fizycznym Gotthilfa Bergera w Poznaniu. W latach 1922–1923 uczył się w Państwowym Instytucie Pedagogiki Specjalnej w Warszawie, uzyskał dyplom nauczyciela uprawniający do pracy w szkołach dla dzieci upośledzonych.
W latach 1923–1928 studiował pedagogikę i psychologię na Uniwersytecie Adama Mickiewicza w Poznaniu. Studiował dalej przez dwa lata w ośrodkach w Hamburgu i Berlinie, od 1931 doktor. W latach 1933–1937 wykładał psychologię i pedagogikę na Wyższym Kursie Nauczycielskim w Poznaniu. Jednocześnie w 1933 zorganizował Poradnię Zawodową i Gabinet Psychotechniczny Wojewódzkiego Instytutu Rzemieślniczo-Przemysłowego w Poznaniu. W 1937 założyciel i dyrektor Państwowego Pedagogium w Toruniu, mającego kształcić wysoko kwalifikowanych nauczycieli dla szkół podstawowych.
Podczas II wojny światowej przebywał w Warszawie i w Krakowie, w 1945 delegowany w grupie operacyjnej Ministerstwa Oświaty do Gdańska, do którego dotarł 5 kwietnia. Zamieszkał w Oliwie przy ul. Noakowskiego 8. Od 7 VII 1945 przewodniczący państwowej Komisji Weryfikacyjno-Kwalifikacyjnej dla Kandydatów do Szkół Wyższych Kuratorium Okręgu Szkolnego Gdańskiego. Od 1 VIII 1945 do 1 I 1946 naczelnik Wydziału i wicekurator Kuratorium Okręgu Szkolnego Gdańskiego w Sopocie.
Od października 1945 zastępca profesora i kierownik kursu wstępnego Politechniki Gdańskiej (PG) oraz kierownik Zakładu Psychotechniki PG. Zorganizował w Oliwie (w budynku szkoły przy ul. Polanki 130), a od 1 I 1946 został dyrektorem Państwowego Pedagogium, a także Państwowego Gimnazjum i Liceum, którym kierował od 1 IV 1946. W czerwcu 1946 powołany przez Ministerstwo Oświaty na przewodniczącego Komisji Organizacyjnej gdańskiej WSP, od 1 X 1946 do 1 IV 1947 był jej pierwszym dyrektorem, następnie
zastępcą dyrektora. W lipcu 1947 mianowany zastępcą profesora w istniejącej do 1949 Katedrze Organizacji Pracy Umysłowej i Psychotechniki na Wydziale Mechanicznym PG. Zwolniony z pracy z przyczyn ideologicznych.
W 1950 założył gdański oddział Polskiego Towarzystwa Psychologicznego i do 1962 był jego prezesem. W latach 60. XX wieku organizator Pracowni Socjopsychologicznej w Gdyni i biegły psycholog w Sądzie Rejonowym w Gdyni. Na emeryturze prowadził prywatną poradnię psychologiczną w Oliwie. Oznaczony między innymi Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski i odznakami honorowymi „Za Zasługi dla Gdańska” i „Zasłużonym Ziemi Gdańskiej”. Żonaty był z Anną Belter (18 II 1898 – 28 III 1989 Gdańsk), po pierwszym mężu Dybizbańską, bezdzietny. Pochowany z żoną na Cmentarzu Komunalnym w Oliwie.
Bibliografia:
50 lat V Liceum Ogólnokształcącego im. Stefana Żeromskiego 1945–1995, Gdańsk 1995, s. 20-22, 185.
Grzybowski Roman, Wyższe Szkoły Pedagogiczne w Polsce w latach 1946–1956, Gdańsk 2000, s. 122, 133.
Szews Jerzy, Szwarc (Schwarz) Jan, w: Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego. Suplement II, Gdańsk 2002, s. 276-277.
