CONRADINUM
| < Poprzednie | Następne > |
SZKOŁY OKRĘTOWE „CONRADINUM”, Wrzeszcz, ul. Piramowicza 1/2 (historycznie: Conradische Schul- und Erziehungsanstalt Conradinum in Danzig Langfuhr / Zakład Szkolno-Wychowawczy im. Conradiego „Conradinum” w Gdańsku-Wrzeszczu, Krusestraße 1/2). Placówka ufundowana w 1794 przez ► Karla Friedricha Conradiego. Działalność rozpoczęła 10 X 1801 w należącej do niego wsi Jankowo (Jenkau) pod Gdańskiem, początkowo jako Instytut Wychowawczy. Projektantem i budowniczym budynków szkolnych był ► Carl Samuel Held. Program siedmio-ośmioletniego nauczania obejmował m.in. opanowanie do sześciu języków obcych (w różnym stopniu), wykładano matematykę, filozofię, antropologię, fizykę, geografię, uczono ogrodnictwa, organizowano ćwiczenia gimnastyczne (z nauką pływania włącznie). Początkowo przyjmowano 32 uczniów płacących czesne i w ramach możliwości finansowych nieodpłatnie także z rodzin uboższych. Wszyscy uczniowie nosili takie same szkolne mundury, jedzenie było jednakowe dla wszystkich, zakazane było używanie tytułów szlacheckich.
W lutym 1814 budynki szkolne zarekwirowały oblegające Gdańsk wojska rosyjskie, utworzono w nich koszary dla oddziałów tatarskich i baszkirskich, dewastacji uległa szkolna biblioteka. Po odejściu wojska szkoła została zamknięta na czas nieokreślony. Podjęła ponownie działalność 10 V 1819, przekształcona w męskie Seminarium Nauczycielskie, połączone ze szkołą ćwiczeń, do której uczęszczały głównie okoliczne dzieci chłopskie. W 1843 utworzono kuratorium fundacji i w kwietniu otwarto wyższą szkołę miejską od 1879 placówce – rozważając już wówczas pomysł przeniesienia jej do Gdańska – nadano charakter progimnazjum realnego (matematyczno-przyrodniczego), od 1894 rozpoczęto stopniowe przekształcanie w sześcioletnią szkołę realną.
Z powodu spadku zainteresowania nauką w Jankowie (nie wytrzymywała konkurencji ze szkołami położonymi w Gdańsku) jak i z powodu pożaru głównego budynku w 1889, po bezpłatnym uzyskaniu od władz Gdańska działki (1,4 ha) we Wrzeszczu i finansowej pomocy pruskiego Ministerstwa Finansów (300 000 marek) oraz miasta (65 000 marek i pokrycie kosztów przeprowadzki z Jankowa), decyzją kuratorium fundacji jesienią 1898 rozpoczęto budowę nowego kompleksu (szkoła, internat, sala gimnastyczna, budynek sanitarny, ogród) we Wrzeszczu przy Krusestraße (ul. Piramowicza), według projektu tajnego radcy budowlanego Paula Böttgera (1851 lub 1852 – 28 II 1933) (projekt wstępny z 1896, rozwinięty w 1898), budowę prowadził mistrz budowlany Otto Schmidta (1859–1929). Budynek oddano do użytku 17 X 1900 (rozbudowany w latach 1936–1939 o nowe skrzydło). Wokół budynków powstało komponowane założenie ogrodowe, mające służyć nie tylko rekreacji uczniów i nauczycieli, ale służące również jako pomoc dydaktyczna podczas lekcji botaniki (dobór i obsadzenie roślin: ogrodnik ► Georg Schnibbe). Na terenie posesji powstały też boiska sportowe.
Początkowo sześcioklasowa szkoła realna i humanistyczna dla 500 uczniów. Ponieważ jej ukończenie nie dawało wstępu na wyższe uczelnie, w latach 1913–1915 utworzono dziewięcioletnią wyższą szkołę realną, kończącą się maturą. Taki sam status progimnazjum humanistyczne otrzymało w latach 30. XX wieku. Do 1939 Conradinum zachowało status niezależnej fundacji dobroczynnej, było szkołą męską, uczniów przyjmowano ze względu na wyniki w nauce, bez względu na pochodzenie społecznie i wyznanie. Wiosną 1944 szkołę opuścił ostatni rocznik maturzystów. Uczniem Conradinum był m.in. ► Günter Grass.
Dawną siedzibę szkoły w Jankowie przebudowano początkowo na ośrodek wypoczynkowy dla kolejarzy, następnie mieściło się w nim sanatorium przeciwgruźlicze, później hitlerowski ośrodek szkolenia partyjnego, po 1945 budynki rozebrano.
Od stycznia 1945 w zabudowaniach szkoły mieścił się szpital wojskowy. 1 VII 1945 zostało utworzone Państwowe Liceum Budownictwa Okrętowego „Conradinum”, zajęcia rozpoczęły się 31 października. Jego organizatorem i pierwszym dyrektorem był w latach 1945–1949 ► Aleksander Potyrała. W gronie nauczycieli znajdowali się naukowcy ► Politechniki Gdańskiej, m.in. ► Jerzy Doerffer, ► Maksymilian Tytus Huber i ► Aleksander Rylke. Szkoła ulegała przekształceniom: w okresie 1951–1965 było to Technikum Budowy Okrętów (od 2 III 1951 im. Antoniego Szulca), 1966–1991 Techniczne Szkoły Budownictwa Okrętowego, od 1992 Szkoły Okrętowe i Ogólnokształcące „Conradinum”. W 2014 w ich skład wchodziły: Technikum nr 18, ► XVIII Liceum Ogólnokształcące i XVIII Liceum Profilowane. Od 2019: Szkoły Okrętowe i Techniczne.
12 VI 1951 oddano do użytku szkolne boisko, w większości wybudowane przez uczniów, 26 II 1972 położono kamień węgielny pod nowy budynek szkoły, od strony al. Grunwaldzkiej, połączony łącznikiem z dawnym budynkiem przy ul. Piramowicza. Po II wojnie światowej szkoła męska, żeński rocznik 1951 był wyjątkiem, od 1967 szkoła koedukacyjna. Uchwałą Rady Miasta z 30 VI 2005 zlikwidowano internat szkolny. W latach 1945–2006 liczba absolwentów wszystkich typów szkół Conradinum przekroczyła 13 000. Wśród nich znajdują się m.in. ► Andrzej Perepeczko i ► Bolesław Fac. Zob. też ► Centrum Kształcenia Ustawicznego w Gdańsku im. Marszałka Józefa Piłsudskiego.
►Tabela: Dyrektorzy Conradinum
►Tabela: Nauczyciele Zespołu Szkół Conradinum (1799–1901 Jankowo i 1901–1945 Gdańsk–Wrzeszcz)
Bibliografia:
Baske Siegfried, Conradinum 1794–1945. Schule und Alumnat in Jenkau bei Danzig und Danzig-Langfuhr, Quellensammlung (Einzelschriften der Historischen Kommission für ost- und westpreußische Landesforschung, hg. von Udo Arnold, Bd. 21), Lüneburg 2000.
