RAUFFSEYSEN PHILIPP ERNST, poeta, krytyk literacki, żołnierz
| < Poprzednie | Następne > |
PHILIPP ERNST RAUFFSEYSEN (Rauffseisen, Rofseisen) (kwiecień 1743 Gdańsk – 21 XII 1775 Ruppin), poeta, krytyk literacki, żołnierz. Z rodziny przybyłej do Gdańska z Kłajpedy. Wnuk Philippa Ernsta (1677–1745), od 19 II 1705 dysponującego potwierdzeniem kupieckiego obywatelstwa Gdańska jako tzw. Bürger-Kind (dziecko gdańskich obywateli), od 1734 ławnika,
armatora (m.in. w 1724 zamówił u cieśli Martena Gerta statek „Der junge Phillip von Dantzig”). Syn Sigismunda Friedricha (chrzest 15 II 1713 – 1768), który 14 I 1738 również wystarał się o potwierdzenie kupieckiego obywatelstwa Gdańska, i poślubionej w 1740 Agathy Constancii. Brat Caroliny Renaty (chrzest 1 I 1747 – 20 IV 1817), od 3 VII 1766 żony Johannesa Gnuschke (1726–1784) (matki Johanna Carla Gnuschke), od 23 XI 1784 Gabriela Joachima Weickhmanna (1734–1792) (syna burmistrza Gottlieba Gabriela Weickhmanna) oraz Catheriny Dorothy (pochowana 4 X 1789 w wieku 41 lat w kościele Najświętszej Marii Panny).
Uczęszczał do szkoły mariackiej, 17 II 1755 przyjęty (w wieku 12 lat) do przedostatniej klasy (secundy) Gimnazjum Akademickiego. Najmłodszy wśród założycieli towarzystwa literackiego Gesellschaft zur Beförderung des guten Geschmacks in Danzig ( Aestetische Gesellschaft zu Danzig), a zarazem utalentowany literat, pozostawał pod wpływem filozofa i estetyka Georga Friedricha Meiera (1718–1777, od 1748 profesora uniwersytetu w Halle), pisarza, dramaturga, krytyka i teoretyka literatury Gottholda Ephraima Lessinga (1729–1781) i poety Friedricha Gottlieba Klopstocka (1724–1803).
Jego twórczość poetycka obejmowała utwory o tematyce filozoficznej, moralnej, religijnej, wiersze miłosne wzorowane na poezji francuskiej, w stylu anakreontyków, satyry i wiersze okolicznościowe. Był m.in autorem ody, napisanej z powodu starsznego trzęsienia ziemi i tsunami, które 1 XI 1755 zrujnowało Lizbonę (Portugalia).
Krytykował Johanna Christopha Gottscheda (1700–1766, zob. towarzystwa literackie w Gdańsku w XVIII wieku, Luise Adelgunde Viktorie Gottsched) za to, że pozbawił teatr lekkości i rozrywki. Autor czterech utworów scenicznych: Amalie, ein rührendes Stück von einem Aufzuge; Freigeist, ein Trauerspiel; Die gestörte Brautnacht oder das bekehrte Heidenthum, ein Nachspiel mit Gesängen und Tänzen; Die verliebte Alte, oder die Verkleidung ohne Verkleidung, ein Lustspiel, wzorowanych na Lessingu i dramaturgach angielskich. Jego młodzieńcza twórczość pozostała w rękopisach i zachowała się w zbiorach Polskiej Akademii Nauk Biblioteki Gdańskiej.
W sierpniu 1759 (jako szesnastolatek) obronił w Gimnazjum Akademickim dysertację teologiczną, przygotowaną pod kierunkiem Ernesta Augusta Bertlinga Meditationes quaedam de voluntate theologice considerata (1759). Od 1759 studiował teologię na uniwersytecie w Getyndze, brał udział w pracach miejscowego Królewskiego Niemieckiego Towarzystwa w Getyndze (Königliche Deutsche Gesellschaft in Göttingen). W 1760 napisał (wydaną w Getyndze) okolicznościową odę z okazji setnej rocznicy podpisania pokoju oliwskiego, dedykowaną Gdańskowi i jego władzom: Jubelode bey der hundertjährigen Gedächtnissfeier des am dritten Tage des Maien im Jahre 1660 geschlossenen Olivischen Friedens, den würdigen Vätern des glücklichen Danzigs ehrfurchtsvoll gewidmet von….
Wykładał na uniwersytecie w Greifswaldzie, gdzie popadł w nałóg pijaństwa i długi, których nie mógł spłacić, zaciągnął się więc do wojska. Służył w ochotniczym regimencie dragonów (Frei-Dragoner-Regiment) pod dowództwem gen. Friedricha Wilhelma von Kleista (około 1725–1767), miłośnika literatury, z którym się zaprzyjaźnił. Po śmierci von Kleista zaciągnął się 12 IV 1769 do regimentu ks. zu Marlow w Meklemburgii, gdzie został muszkieterem.
Zmarł w wojskowym lazarecie w Ruppin w wieku 32 lat. Jeden z jego przyjaciół wydał w Berlinie zebrane wiersze jego autorstwa (Raufseysens Gedichte nach dem Tode des Verfassers, Hrsg. G. Danovius, 1782, wyd. 2: 1792).
Bibliografia:
Księga przyjęć do prawa miejskiego w Gdańsku 1536–1814, wyd. Andrzej Groth, Ewa Łączyńska-Bartoszek, Dariusz Kaczor, Gdańsk 2019, t. VI, s. 476; t. VII, s. 521.
Księga wpisów uczniów Gimnazjum Gdańskiego 1580–1814, wyd. Zbigniew Nowak i Przemysław Szafran, Warszawa–Poznań 1974, s. 344.
Trzoska Jerzy, Z dziejów budownictwa okrętowego w Gdańsku – wykaz statków zbudowanych w pierwszej połowie XVIII w., „Nautologia”, t. 20, 1985, nr 1, tabela.
Weichbrodt Dorothea, Patrizier, Bürger, Einwohner der Freien und Hansestadt Danzig in Stamm- und Namentafeln vom 14.–18. Jahrhundert, Klausdorf–Schwentine 1986–1992, Bd. 1, 380.
Zdrenka Joachim, Urzędnicy miejscy Gdańska w latach 1342–1792 i 1807–1814, t. II, Gdańsk 2008, s. 244.
