CIEŚLAK EDMUND, historyk, profesor
| < Poprzednie | Następne > |
EDMUND CIEŚLAK (7 XI 1922 Toruń – 19 IX 2007 Gdańsk), historyk. Syn Stanisława (zm. 1927), emigracyjnego robotnika, po powrocie do Polski urzędnika. Miał czworo rodzeństwa, w tym Tadeusza (1917–1985), profesora. W 1939 zdał tzw. małą maturę w Gimnazjum im. Mikołaja Kopernika w Toruniu. Podczas II wojny światowej pracował od 1942 jako pomocnik cieli i murarza oraz robotnik leśny w Toruniu, Gdyni, wielkopolskim Antoniewie. Po nieudanej ucieczce w 1944 przetrzymywany przez ponad trzy miesiące przez Gestapo, wywieziony na roboty przymusowe do Wuperthalu (Niemcy).
Po wyzwoleniu znalazł się we Francji Maturę zdał w Polskim Liceum im. Cypriana Norwida Villard-de-Lans pod Grenoble, w latach 1946–1948 studiował prawo i historię na uniwersytecie w Lille i uzyskał licencjat. Do Polski wrócił w 1948, po roku nauki ukończył (w 1949) Wydział Prawa Uniwersytetu Toruńskiego (UT), od 1950 doktora praw na podstawie rozprawy Zagadnienia prawne hanzeatyckiego handlu i transportu (promotor: prof. Karol Koranyi). Od 1 X 1949 do 28 II 1953 pracował na Wydziale Prawa UT na stanowisku asystenta, starszego asystenta i adiunkt. Od 1949 członek Związku Młodzieży Polskiej.
W 1953 przeszedł do pracy w powstałym wówczas Zakładzie Historii Pomorza Instytutu Historii Polskiej Akademii Nauk (IH PAN) w Toruniu. W 1954 uzyskał tytuł docenta (odpowiednik habilitacji), 1 I 1955 powołany został na kierownika Pracowni Zakładu Historii Pomorza IH PAN w Gdańsku i był nim do emerytury 31 XII 1992. Jednocześnie od 1956 do 1967 pracował na drugim etacie w gdańskiej Wyższej Szkole Pedagogicznej, w latach 1960–1962 był dziekanem Wydziału Filologiczno-Historycznego, po 1967 pracował w ramach godzin zleconych. Od 1963 profesor nadzwyczajny (tytularny), od 1974 profesor zwyczajny. W latach 1976 –1984 i w roku akademickim 1984/1985 pracował na połowie etatu także na Uniwersytecie Gdańskim (UG).
Specjalista z historii strefy bałtyckiej, obejmował badaniami okres od XV do XVIII wieku. Współautor (z Czesławem Biernatem) popularnego zarysu Dzieje Gdańska (1969, wyd. 2: 1975, wyd. w języku angielskim: 1988). Autor między innymi prac Miasto wierne Rzeczypospolitej. Szkice gdańskie XVII–XVIII w. (1959), Walki ustrojowe w Gdańsku i Toruniu oraz niektórych miastach hanzeatyckich w XV w. (1960), Walki społeczno-polityczne w Gdańsku w drugiej połowie XVII wieku (1962), Konflikty polityczne i społeczne w Gdańsku w połowie XVIII w. (1972), W obronie króla Stanisława Leszczyńskiego (1986), Stanisław Leszczyński (1994), Francuska placówka konsularna w Gdańsku w XVIII wieku (1999). Redaktor naukowy przygotowywanej od 1966 Historii Gdańska (pięć tomów, 1978 i następne), największego dotychczas zarysu dziejów miasta.
Od 1966 był członkiem Komitetu Nauk Historycznych PAN, w latach 1966–1971 wiceprezesem Gdańskiego Towarzystwa Naukowego. Od 1961 był członkiem Naczelnej Rady Archiwalnej, od 1962 do 1992 wchodził w skład Rady Naukowej Biblioteki Gdańskiej PAN, od 1966 Instytutu Bałtyckiego. Od 1980 członek-korespondent Polskiej Akademii Umiejętności, od 1991 członek czynny. W 1995 doktor honoris causa UG.
Od 1948 członek Związku Młodzieży Polskiej, 1957 do chwili jej rozwiązania członek Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (PZPR), w latach 1973–1981 przewodniczący Wojewódzkiego Komitetu Frontu Jedności Narodu, w 1976–1980 radny Wojewódzkiej Rady Narodowej.
W 1961 otrzymał Nagrodę Naukową Miasta Gdańska za całokształt dokonań naukowych, w 1971 nagrodę przewodniczącego Prezydium WRN w dziedzinie upowszechniania kultury, w 1993 laureat Nagrody Naukowej Miasta Gdańska im. Jana Heweliusza ( nagrody miasta Gdańska), w 2000 laureat Nagrody Prezydenta Miasta Gdańska w Dziedzinie Kultury. W 1971 otrzymał odznakę „Zasłużonym Ziemi Gdańskiej”.
Po przybyciu do Gdańska mieszkał w Gdańsku-Wrzeszczu przy obecnej ul. Sychty, następnie przy ul. Fiszera. Od 1955 żonaty był z Haliną z domu Kozioł (24 III 1928 – 6 X 2012), ojciec Katarzyny Cieślak. Pod koniec życia trapiony był przez chorobę Alzheimera. Pochowany w rodzinnym grobie na cmentarzu Srebrzysko.
