KISZKIS JERZY, aktor
| < Poprzednie | Następne > |
JERZY KISZKIS (ur. 4 III 1938 Warszawa), aktor teatralny, filmowy, telewizyjny i radiowy. Syn inżyniera Antoniego (1891–1945) i nauczycielki Walerii z domu Jałowickiej (1908–1989). Wraz z rodziną w 1939 w Trokach, po wybuchu II wojny światowej w Niemieży pod Wilnem. Repatriowani w 1945 do Bydgoszczy, gdzie skończył liceum.
Absolwent Wydziału Aktorskiego PWST w Warszawie (1956–1961). W czasie rocznego urlopu dziekańskiego (1958) pracował w Teatrze Popularnym w Grudziądzu. Debiutował na scenie Teatru Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze (1961–1962), następnie występował w Teatrze Śląskim im. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach (1962–1963) i Teatrze Polskim w Poznaniu (1963–1966). W latach 1966–2003 (do przejścia na emeryturę) był członkiem zespołu Teatru Wybrzeże w Gdańsku. Od 1968 prowadzi zajęcia z fonetyki i kultury żywego słowa w Gdańskim Seminarium Duchownym, był także wykładowcą w Wyższym Seminarium Duchownym w Pelplinie (2009). W latach 1997–2007 prowadził zajęcia z kultury mowy na Wydziale Filologiczno-Historycznym Uniwersytetu Gdańskiego.
W → sierpniu 1980 wraz z grupą aktorów wspierał strajkujących w Stoczni Gdańskiej im. Lenina występami w sali BHP. Od września 1980 w NSZZ „Solidarność”, członek Komitetu Zakładowego Teatru Wybrzeże. Po wprowadzeniu stanu wojennego 13 XII 1981 internowany wspólnie z żoną. Przetrzymywany w Ośrodku Odosobnienia w Strzebielinku. Zwolniony 15 I 1982 po interwencji kurii biskupiej w Gdańsku i dyrekcji Teatru Wybrzeże. W sierpniu 1988 występował dla strajkujących w Stoczni Gdańskiej i Porcie Gdańskim. Od 1989 ponownie w strukturach „Solidarności”, z której wystąpił w 1993.
W latach 1982–1988 uczestnik i współorganizator Dni i Tygodni Kultury Chrześcijańskiej, programów artystycznych z okazji rocznic narodowych oraz spektakli teatralnych z kręgu kultury niezależnej, a także Mszy za Ojczyznę w kościele św. Mikołaja w Gdańsku i Elblągu; od 1990 w ramach wspólnoty Duszpasterstwa Środowisk Twórczych Archidiecezji Gdańskiej, również jako lektor czytań w czasie liturgii sprawowanych w kościołach św. Bartłomieja i św. Jana w Gdańsku.
W Teatrze Wybrzeże zagrał wiele znaczących i głównych ról, np. Benio (1967) i Medel Krzyk (1997) w Zmierzchu Izaaka Babla, Leon w Matce Witkacego (1969), Homer w Homerze i Orchidei Tadeusza Gajcego (1971), Menelaos w Helenie Eurypidesa (1973), Doktor Stockman we Wrogu ludu Henrika Ibsena (1979), Kreon w Antygonie Sofoklesa (1983), Przełęcki w Uciekła mi przepióreczka Stefana Żeromskiego (1986), Profesor w Teorii Einsteina Antoniego Cwojdzińskiego (1989), Major w Damach i huzarach Aleksandra Fredry (1994), Horodniczy w Rewizorze Mikołaja Gogola (1994), Kalmita w Chłopcach Stanisława Grochowiaka (1996), Alfred Houseman w Wynalazku miłości Toma Stopparda (1998), Niels Bohr w Kopenhadze Michaela Frayna (2002), tytułowe postaci: Hioba w sztuce opartej na biblijnej „Księdze Hioba” (1982), Vatzlava (1982) i Ambasadora (1988) w sztukach Sławomira Mrożka, Lenina w sztuce Wacława Grubińskiego (1989). W Nadbałtyckim Centrum Kultury w Gdańsku zagrał Aleksandra Reschkego we Wróżbach kumaka Güntera Grassa (2000), a w Teatrze Miejski im. Witolda Gombrowicza w Gdyni Starego Wierchowieńskiego w Biesach Fiodora Dostojewskiego (2014). Występował też w filmie i telewizji, np. Zamach (1967), Człowiek z żelaza (1981), Stan wewnętrzny (1983), serial Na dobre i na złe (2005). Trwalszy charakter miała współpraca z Polskim Radiem, za co otrzymał tytuł „Radiowej Osobowości Roku 1999”, przyznany przez Radio Gdańsk.
Od lat 60. XX w. członek SPATiF–ZASP oraz Klubu Inteligencji Katolickiej (1970–1985). Od 2004 członek Stowarzyszenia Güntera Grassa w Gdańsku oraz od 2013 Społecznego Komitetu Budowy Pomnika Poległych Stoczniowców 1970 w Gdańsku.
Wyróżniony dwukrotnie nagrodami aktorskimi Gdańskiego Towarzystwa Przyjaciół Sztuki, za rolę Kalmity w Chłopcach w Teatrze Wybrzeże w Gdańsku (1997) i Aleksandra Reschkego we Wróżbach kumaka (Gdańsk 2001), oraz nagrodą aktorską na II Festiwalu Dramaturgii Współczesnej „Rzeczywistość Przedstawiona” w Zabrzu, za rolę duńskiego fizyka Nielsa Bohra (Zabrze 2002).
Odznaczony Srebrnym (1976) i Złotym (1996) Krzyżem Zasługi, Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (2006), wyróżniony Nagrodą Miasta Gdańska w Dziedzinie Kultury (późniejsza „Splendor Gedanensis”) (1990), wspólnie z żoną Srebrnym Medalem „Gloria Artis” (2007), Nagrodą Prezydenta Miasta Gdańska w Dziedzinie Kultury (2007, 2013), Dyplomem „Pro Ecclesia et Populo”, a także Pomorską Nagrodą Artystyczną Marszałka Województwa Pomorskiego (2009).
Od 29 VI 1963 żonaty z Haliną Winiarską, aktorką. Ojciec Joanny (ur. 1967), rzecznika prasowego Teatru Capitol we Wrocławiu.
Od 27 II 2020, wraz z małżonką, honorowy obywatel Gdańska.
