OLSZYNKA

< Poprzednie

Następne >

Dwór Olszyński z 1802 roku

OLSZYNKA (Bürgerwald, Walddorf, Bürgerwalde), obecnie dzielnica Gdańska, położona w całości na Żuławach, w niektórych miejscach teren depresyjny. Graniczy od północy z dzielnicą Śródmieście (Dolne Miasto), od północnego-wschodu z dzielnicą Rudno, od wschodu i południowego-wschodu sięga granic administracyjnych miasta Gdańska, od południa i zachodu z dzielnicą Orunia-Święty Wojciech. Początkowo teren leśny, od 2. ćwierci XIV wieku z nadania Krzyżaków własność Głównego Miasta, tzw. Las Miejski, Las Mieszczański (Bürgerwald). Po 1454 roku zarządzany przez Urząd Budowlany. Las poddawano intensywnej eksploatacji, na przełomie XVI i XVII wieku istniał jeszcze na obszarze obecnej Małej Olszynki (na prawym brzegu Motławy, do tzw. Wału Rzeźników, wschodniej granicy obszaru miejskiego). Obszar nie był zamieszkały, u wylotu obecnej ul. Miedza (Am Mühlgraben – Przy Rowie Młyńskim) funkcjonował wiatrak odwadniający nad Motławą. W 1618 roku dzieliła się na Groß Walddorf (Wielką Wieś Leśną) i Klein Walddorf (Małą Wieś Leśną). Wielka Olszynka koncentrowała się przy trzech przeprowadzonych wówczas drogach, biegnących wzdłuż rowów odwadniających, tzw. Trift, czyli wygonach (od wyprowadzania bydła na pastwiska). Były to: Obere Trift (Wygon Górny, obecnie ul. Zawodzie), Mittlere Trift (Wygon Środkowy, obecnie ul. Modra), Niedere Trift (Wygon Dolny, obecnie ul. Łanową). W roku 1640 nielicznie powstałe gospodarstwa skupiały się przy Środkowym i Dolnym Wygonie. Mała Olszynka powstała na miejscu wyciętego lasu nad Motławą, wzdłuż nowo założonej drogi (obecnie ul. Olszyńska). W tym czasie istniały tu dwa wiatraki i dwa ogrody. W 1746 roku czynsz pobierany przez Gdańsk wyniósł z Wielkiej Olszynce 4140 zł, a z Małej 1490 zł. Część areału Wielkiej Olszynki (10 ha) należała do połączonych szpitali św. Ducha i św. Elżbiety, 201 ha użytkowali rzeźnicy. Rozbudowę przerywały wojny. W roku 1773 główna droga Małej Olszynki (ul. Olszyńska) była już gęsto zabudowana, rzadsze było zasiedlenie wygonów Wielkiej Olszynki. W 1793 Mała Olszynka zajmowała powierzchnię 175 ha, było tu 30 domów i 253 mieszkańców, Wielka Olszynka zajmowała powierzchnię 801 ha, były tu 33 domy i 216 mieszkańców. W 1802 roku na Małej Olszynce (obecnie ul. Olszyńska 37) wybudowano dwór w ogrodzie i budynki gospodarcze, zachowane i obecnie. W 1819, po wojnach napoleońskich, w 30 domach Małej Olszynki mieszkało 189 osób, zabudowa Wielkiej Olszynki zmalała do 15 domów, liczba mieszkańców spadła do 99. Stan sprzed wojen XVIII i początku XIX wieku osiągnięto dopiero w latach 70. XIX wieku: w Małej Olszynce istniały wówczas 24 domy z 285 mieszkańcami, w Wielkiej – 28 domów z 208 mieszkańcami. W 1905 roku w Małej Olszynce mieszkało już 327 osób, w Wielkiej zaś 507. W początku XX wieku przez teren Olszynki przeprowadzono linie kolei przemysłowej ( kolej). W 1923 w obu Olszynkach było odpowiednio 117 i 116 gospodarstw domowych, które zamieszkiwało 228 i 600 osób; w 1929 Mała Olszynka liczyła 284 mieszkańców, Wielka – 1034. Obie 15 VIII 1933 włączono w granice administracyjne Gdańska pod jednolitą nazwą Bürgerwalde. W okresie 1937–1939 na Małej Olszynce powstało osiedle domków jednorodzinnych między obecną ul. Krótką a Pustą. W tym czasie miejsce zakładania ogródków działkowych. W roku 1945 obie części nazwano Olszynką. Obecnie głównie tereny działkowe. Z pozostałymi dzielnicami miasta Olszynka jest połączona głównie mostami (ze Śródmieścia i Oruni przez Most Czerwony przy ul. Olszyńskiej, od Stogów przez most przy ul. Zawodników, od Rudna przez most na ul. Opłotki), dojazd lądem jedynie przez Tamę Pędzichowską w Rudnikach (łączącą ul. Elbląską z ul. Zawodzie). Na południowym skraju dzielnicy w latach 2010–2012 zbudowano tzw. Południową Obwodnicę Gdańska, z węzłem drogowym na styku ul. Zawodzie i Modrej ( obwodnice). AJ

Olszynka. Ulice

Altanki

Bluszczowa (Efeuweg)

Błońska (Wilhelm-Tell-Straße)

Bratki

Dworkowa (Feldweg)

Dzwonki (Glockenblumenweg)

Fiołkowa (Margueritenweg)

Gęsia (Biebersteinstraße)

Goździkowa

Jaśminowa

Jelinki (Schmeterlinkweg)

Kacza (Niederer Waldweg)

Krótka (Laubenweg)

Letnia

Listki (Brieftaubenweg)

Łanowa (Untere Trift)

Łęgi (Wiesenweg)

Majowa

Maki (Gartenweg)

Miedza (Am Mühlengraben)

Miodowa (Bienenweg)

Modra (Mittlere Trift)

Na Szańcach (An den Bastionen)

Niezapominajek (Vergissmeinnichtweg)

Niwki (Paetowstraße)

Olszyńska (Walddorf)

Osiedle (Siedlungsweg)

Ostróżek (Ritterspornweg)

Pasieczna

Piwonii (Pflingstrosenweg)

Pusta (An der Mottlaubrücke)

Sierpowa

Słonecznikowa (Hänflingweg)

Stokrotki (Wiesenstraße)

Szarotki (Edelweißstraße)

Ścieżki (Bahnstraße)

Tulipanów (Tulpenweg)

Wąskotorowa (strona zachodnia)

Wilgi

Wspólna (Am Festungsgraben)

Zagony (Pächterweg)

Zawodzie (Obere Trift)

Zielna (Parkweg)

Zuchów (Schreberjugendweg)

Żarnowiecka (Blumenweg)

Żurawia (Apreckstraße)

RED