UPHAGEN PETER, kupiec, armator, rajca
| < Poprzednie | Następne > |
św. Piotra i Pawła
PETER UPHAGEN (12 II 1704 Gdańsk – 22 I 1775 Gdańsk), kupiec, armator, rajca. Syn Wilhelma Heinricha Uphagena i Anny, córki Johanna Brandtlichta. Od 1719 uczył się w domu handlu, w 1726 odbył podróż po Europie (Niemcy, Holandia, Anglia, Francja). Po powrocie do Gdańska w 1728 założył z kupcem Wilhelmem Jakobem Paleske firmę armatorsko-kupiecką Uphagen und Paleske (zob. gdańska flota handlowa 1454–1793), działającą przez czterdzieści lat, utrzymującą kontakty z odwiedzanymi wcześniej krajami Europy, na magazyny której wynajmował pomieszczenia na terenie Gdańska (np. w 1755 za 50 florenów rocznie wynajmował jedną z piwnic (pod Wielkim Audytorium) Gimnazjum Akademickiego). 11 V 1730 otrzymał kupieckie obywatelstwo Gdańska. Od 1735 przewodniczył zarządowi szpitali św. Elżbiety i św. Ducha, od 1758 był seniorem gminy reformowanej (kalwińskiej), zasiadał w zarządzie kościoła angielskiego.
W 1750 został wybrany na ławnika Głównego Miasta, kandydaturę (jako dokonaną przez Radę Miejską spoza listy zgłoszonej przez Trzeci Ordynek) zakwestionował król polski August III, co spowodowało odwołanie go 5 sierpnia z funkcji. W 1751 podpisał się pod supliką zwolenników Rady, skierowaną do króla, w której domagano się zachowania dawnych przywilejów Gdańska (w tym i wyboru urzędników tylko przez Radę). Naraziło go na jeszcze większy konflikt z Trzecim Ordynkiem i z królewskim otoczeniem, przed sądem publicznie przepraszał za złożenie podpisu pod supliką, uzyskując zapewnienie puszczenia przez króla w niepamięć tego faktu. Ławnikiem został jednak dopiero w 1758. Od 1762 był rajcą, pierwszym przedstawicielem rodziny w tym gremium. Członek licznych miejskich komisji: do spraw budowlanych, żeglugi, głębi morskiej, rzemiosła, straży obywatelskiej (w 1759 w stopniu porucznika), od 1770 przewodniczący miejskiej artylerii.
W 1763 nabył Dwór VIII w Strzyży. Kolekcjoner dzieł sztuki. 25 IV 1730 w kościele św. Piotra i Pawła zawarł związek małżeński z Elisabeth (20 I 1709, chrzest 5 lutego – 17 VII VII 1768, pogrzeb 29 lipca, ze specjalnie skomponowaną przez Johanna Balthasara Christiana Freislicha kantatą), córką gdańskiego armatora szkockiego pochodzenia Johanna Forreta. Z siostrą Elisabeth, Anną (20 IV 1701 – pochowana 11 III 1773), żonaty był od 1726 jego brat, Carl, ławnik.
Ojciec Johanna Wilhelma (1731–1802), rajcy, kupca, bibliofila, Carla Heinricha i Renaty Elisabethy (1741 Gdańsk – 3 I 1784 Gdańsk), od 27 XI 1760 żony Jakoba Ludwiga Lösekanna (1732 – po 1767) (w kwestii powstałej z tej okazji kantaty zob. Friedrich Christian Mohrheim), od 8 II 1768 żony Gabriela Joachima Weickhmanna, oraz dwóch dalszych, nieletnich córek. W 1775 przekazał każdemu dziecku po 600 000 florenów.
Mimo prawa (jako rajcy) do pochówku w kościele Najświętszej Marii Panny pochowany został 14 II 1775 w ufundowanej przez siebie w 1774 kaplicy rodzinnej w kalwińskim kościele św. Piotra i Pawła, z klasycystycznym w formie nagrobkiem swoim i żony (prostopadłościenny postument z tablicą inskrypcyjną z danymi genealogicznymi, zwieńczony urną z dekorowaną pokrywą). Trauer-Cantate na jego pogrzeb skomponował Friedrich Christian Samuel Mohrheim, pogrzebową orację na jego cześć wygłosił (i wydrukował) Abraham Schmidt, kaznodzieja kalwiński z Petersburga, żałobny wiersz przygotował m.in. Samuel Gottlieb Weickhmann.
