FISCHER FRIEDRICH, profesor Technische Hochschule Danzig
| < Poprzednie | Następne > |
FRIEDRICH WILHELM HEINRICH FISCHER (27 III 1879 Elbląg – 19 VI 1944 Hanower), architekt, malarz, rzeźbiarz, profesor Technische Hochschule Danzig (THD). Syn Friedricha, inżyniera budowy okrętów w elbląskiej stoczni Ferdinanda Schichaua, i Hedwigi z domu Fechter. W 1900 absolwent gimnazjum i gimnazjum realnego w Elblągu, studiował architekturę w Technische Hohschule w Monachium, Karlsruhe i Berlinie-Charlottenburgu, gdzie w 1905 uzyskał dyplom architekta. Podczas studiów członek Korporacji Akademickiej „Motiv“.
W Gdańsku od 1906 ze stopniem rządowego kierownika budowy (Regierungsbauführer) jako referendarz w państwowym biurze projektów. W styczniu 1910, na podstawie rozprawy Der Danziger Kirchenbau des 15. und 16. Jahrhunderts (Gdańskie budowle kościelne z XV i XVI wieku) uzyskał doktorat w THD (promotor: Carl Weber), w tym samym roku habilitował się tamże (obok Fritza Augusta Pfuhle w 1908 i Alfreda Schmidta w 1926 jedyni habilitowani na Wydziale Architektury THD). Od 1911 jako docent prywatny prowadził zajęcia z architektury budowli ceglanych na Wydziale Architektury. Złożył też państwowy egzamin budowlany (budowniczego rządowego – Regierungsbaumeister) i w 1911 założył w Gdańsku własną pracownię architektoniczna przy Hundegasse 62 (ul. Ogarna). Zaprojektował do 1914 kilka domów przy Uphagenweg (ul. Uphagena), m.in. dla prof. Fritza Augusta Pfuhle, kupca Fritza Bartscha (nr 16) i dla siebie samego (nr 25; wcześniej mieszkał w Oliwie przy Bergstrasse 19 (ul. Podhalańska)).
W latach 1914-1918 w wojsku. Od 1919 profesor nieetatowy THD, prowadził zajęcia z architektury, ze szczególnym uwzględnieniem architektury budowli z wypalanych cegieł. W 1920 został kierownikiem utworzonego wówczas Urzędu do spraw Osiedli, przemianowanego rychło na Urząd Rozbudowy Miasta. W 1921 został też konserwatorem zabytków II Wolnego Miasta Gdańska, kierownikiem miejskiego urzędu budowlanego i nadradcą budowlanym (Oberbaurat) w Urzędzie Budownictwa Naziemnego, którym od 1923 kierował.
Autor m.in. niezrealizowanego projektu Szkoły Pestalozziego we Wrzeszczu, zabudowy i terenów zielonych obecnej al. Hallera, osiedli domów („Osterzeile” i „Westerzeile”) przy obecnych ul. Zbyszka z Bogdańca i Stanisława Dubois (1919), willi dla Kurta Eduarda Siebenfreunda przy Hindenburgallee 55 (al. Zwycięstwa), domu letniego dla dr Franka Muscate przy Stolzenfelsalle 18 (ul. Sępia) w Sopocie, tam też, przy Sternweg 30 (ul. Żeromskiego) kolejnej willi dla siebie, budynków administracyjnych na cmentarzu Srebrzysko (1921), projektu kościoła św. Antoniego Padewskiego w Brzeźnie (budowanego w okresie 1922–1923), kościoła Matki Boskiej Bolesnej w Gdańsku–Rudnie i Chrystusa Króla w Pieckel (Piekło koło Sztumu). Dokonał w latach 1923–1924 restauracji zachodniego szczytu kościoła św. Trójcy, w 1934–1937 przeprowadził prace remontowe w Kaplicy Królewskiej i plebani. Zainicjował projekt przekształcenia obwodu nowożytnych fortyfikacji Gdańska w zagospodarowane zielenią tereny rekreacyjne (rozwinięty następnie przez Hugona Althoffa), był współautorem projektu konserwatorskiego uporządkowania fasad domów położonych przy głównych ulicach gdańskiego Głównego Miasta (m.in. w 1924–1925 konserwacji Złotej Kamieniczki, usunięcia dekoracji ekletycznych kamienicy przy Długim targu 40). Jako rzeźbiarz był autorem m.in. pomnika mieszkańców Nowego Portu poległych podczas I wojny światowej (nieistniejącego) przed ewangelickim kościołem Wniebowstąpienia ( kościół Niepokalanego Serca Maryi) w Gdańsku–Nowym Porcie (październik 1922), podobnego (również nieistniejącego) w kościele św. Katarzyny (przed 1924), pełniących tą samą funkcję kamiennych tablic (nieistniejących) w kaplicy Jedenastu Tysięcy Dziewic w kościele Najświętszej Marii Panny jak i pomników na cmentarzu garnizonowym w Magdeburgu i tamże w kościele norbertanek św. Trójcy. Jako malarz zaprojektował m.in. witraż z motywem Narodzenia Chrystusa w kościele św. Mikołaja w Hiddestorf koło Hanoweru (1934). Przez krótki czas przewodniczył Towarzystwu Przyjaciół Sztuki.
Wyjechał z Gdańska w marcu 1925 po uzyskaniu profesury zwyczajnej w zakresie architektury średniowiecza na TH w Hanowerze, z którą to uczelnią związany był do śmierci. Od 1929 także konsystorialny radca budowlany hamburskiego ewangelicko-luterańskiego kościoła krajowego. W listopadzie 1933 podpisał deklarację wierności niemieckich profesorów Adolfowi Hitlerowi (Bekenntnis der deutschen Professoren zu Adolf Hitler).
1 XII 1907 poślubił w Elblągu z domu Ruth (ur. 24 VIII 1883 Bydgoszcz), córkę kupca Paula Muscate (zob. Alfred Paul Muscate) i Hortense z domu Lemke, z którą miał dwie córki i dwóch synów.
Bibliografia:
Barylewska-Szymańska Ewa, Działalność architekta Friedricha Fischera (1879–1944) w Gdańsku i Sopocie, „Aurea Porta”, t. 20, 2021, s. 91-122.
Lindau Friedrich, Fischer Friedrich Wilhelm Heinrich, w: Saur. Allgemeines Künstlerlexikon. Die bildenden Künstler aller Zeiten und Völker, Bd. 40, München 2004, s. 333.
Reuther Hans, Fischer Friedrich Wilhelm Heinrich, w: Neue Deutsche Biographie, Bd. 5, 1961, s. 185.
Schmitz Herrmann, Die Bautätigkeit Fischers im Freistaate Danzig, „Zeitschrift für bildende Kunst”, 58, 1924/1925, H. 7, s 134–139.
Wünsch Carl, Fischer Friedrich Wilhelm Heinrich, w: Altpreußische Biographie, Bd. 3, Marburg/Lahn 1975, s. 904.
