Kościół Matki Boskiej Bolesnej, z prawej budynek plebani, po wybudowaniu
Kościół Matki Boskiej Bolesnej, z prawej budynek plebani, około 1950, fot. Kazimierz Lelewicz
Kościół Matki Boskiej Bolesnej, 2009
KOŚCIÓŁ MATKI BOSKIEJ BOLESNEJ, Rudno, ul. Głęboka 1 (do 1945: Niedere Front). Świątynię w tej części miasta planowano jeszcze przed I wojną światową (pierwszy komitet budowy w 1909). Wybudowany pod wezwaniem Liebfrauenkirche w latach 1926–1928 (według projektu Friedricha Fischera, architekt: Felix Tiede) jako wotum ku upamiętnieniu ofiar I wojny światowej. Konsekrowany w 1928. W 1925 założono pierwsze księgi metrykalne (duszpasterstwu służyła początkowo kaplica na plebanii), parafię utworzono w 1929, obejmując nią północną część Dolnego Miasta, Przeróbkę, Rudno oraz wschodnie połacie miasta, w tym leżące poza terytorium Gdańska Przejazdowo, czyli tereny dawniej należące do parafii kościoła św. Mikołaja, św. Brygidy i Kaplicy Królewskiej. Jednonawowy, w stylu neogotyckim z charakterystycznymi schodkowymi szczytami od północy i południa, z wieżą sygnaturki pośrodku dwuspadowego dachu, ponad transeptem zorientowanym na osi wschód-zachód.
Znacznie zniszczony w 1945 (prezbiterium, dach, ołtarze, organy), tegoż roku przejęty na potrzeby polskiego duszpasterstwa katolickiego. Proboszcz, ks. Jan Żywicki, repatriant z Wilna, doprowadził w latach 1946–1950 do odbudowy kościoła, od początku pełniącego funkcję kościoła dziekańskiego dla dekanatu Dolne Miasto. Pierwotny wystrój wewnętrzny został zdewastowany w 1945. W ołtarzu głównym przez pewien czas znajdował się obraz Matki Boskiej Bolesnej z kościoła św. Brygidy. W transepcie od strony wschodniej urządzono kaplicę Matki Boskiej Miłosierdzia (Ostrobramskiej).
Tymczasowe urządzenie zastąpiono po 1988 nowymi elementami. Prezbiterium zdobi obecnie nawiązująca do wezwania kościoła grupa rzeźb: wielki drewniany krucyfiks z ukrzyżowanym Chrystusem, u jego stóp również drewniana rzeźba Matki Boskiej Bolesnej. Na ścianach bocznych prezbiterium umieszczono tablice przykazań. W ołtarzu bocznym po stronie wschodniej znajduje się marmurowe baptysterium z drewnianą rzeźbą św. Jana Chrzciciela na ścianie. Ołtarz boczny po stronie zachodniej tytułowany jest kaplicą Jezusa Miłosiernego, z obrazem o tej treści oraz ocalałą z przedwojennego wyposażenia figurą Serca Pana Jezusa. W kaplicy Matki Boskiej Ostrobramskiej, obok kilku obrazów i rzeźb o treści maryjnej, wyróżnia się wizerunek Matki Boskiej Kozielskiej oraz urna z grudką ziemi z grobów pomordowanych w Katyniu. Korpus główny oraz prezbiterium zdobi 16 witraży o nowoczesnej kolorystyce i treści nawiązującej do beatyfikacji i kanonizacji dokonanych w większości za pontyfikatu papieża Jana Pawła II. W chórze nad wejściem do kościoła od strony południowej umieszczono prospekt organowy. W okresie 1997–1999 wybudowano w Przejazdowie filialną kaplicę Narodzenia Pańskiego, poświęconą w 1999.
Parafia sprawuje również pieczę duszpasterską nad Zakładem Karnym w Gdańsku-Przeróbce, gdzie mieści się osobna kaplica pw. Miłosierdzia Bożego. Przy parafii działają wspólnoty świeckie. SK
Proboszczowie kościoła Matki Boskiej Bolesnej
10 VIII 1925 – 1 III 1935
ks. Clemens Fedtke (do 1929 rektor)
1 III 1935 – 18 IX 1945
ks. Franz Kroll
18 IX 1945
ks. Stanisław Nowack (administrator)
1 X 1945
ks. Józef Jażdżewski SAC (administrator)
1945
ks. Stanisław Wierzbica SAC vel Aleksander Wiśniewski (administrator)
S. Kościelak, A. Kobus, P. Zygmunt, KOŚCIÓŁ MATKI BOSKIEJ BOLESNEJ, „Gedanopedia” : https://gdansk.gedanopedia.pl/gdansk/?title=KO%C5%9ACI%C3%93%C5%81_MATKI_BOSKIEJ_BOLESNEJ (dostęp: 07, 07, 2025)
W BIBLIOGRAFII:
Kościelak S., Kobus A., Zygmunt P., KOŚCIÓŁ MATKI BOSKIEJ BOLESNEJ, „Gedanopedia” : https://gdansk.gedanopedia.pl/gdansk/?title=KO%C5%9ACI%C3%93%C5%81_MATKI_BOSKIEJ_BOLESNEJ (dostęp: 07, 07, 2025)
