WAJDA ANDRZEJ, reżyser, honorowy obywatel Gdańska
| < Poprzednie | Następne > |
ANDRZEJ WAJDA (6 III 1926 Suwałki – 9 X 2016 Warszawa), reżyser filmowy i teatralny, honorowy obywatel Gdańska. W latach 1946–1949 studiował malarstwo w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, w 1953 ukończył Wydział Reżyserii łódzkiej Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej i Filmowej. Jego debiutem filmowym było Pokolenie według Bohdana Czeszki (1955), w teatrze debiutował na scenie Teatru Wybrzeże (w okresie dyrekcji Zygmunta Hübnera) Kapeluszem pełnym deszczu Gazzo (1959), z rolą Zbigniewa Cybulskiego. Był to wówczas największy szlagier teatralny (135 spektakli; poza Gdańskiem także w Toruniu, Warszawie, Łodzi, Krakowie, Katowicach i Wrocławiu). Na zakończenie dyrekcji Zygmunta Hübnera przygotował w Teatrze Wybrzeże inscenizację Hamleta Williama Shakespeare’a (1960).
W okresie strajków w Stoczni im. Lenina, w 1981 zrealizował film Człowiek z żelaza, z dużymi partiami dokumentalnymi (fragmenty telewizyjnego przemówienia Tadeusza Fiszbacha, zapisy autentycznych rozmów Milicji Obywatelskiej na krótkofalówkach, z udziałem grających siebie Lecha Wałęsy i Anny Walentynowicz). W ciągu 4,5 miesiąca film obejrzało ponad 5 mln widzów. Był autorem inscenizacji Sprawy Dantona Stanisławy Przybyszewskiej (reżyseria Maciej Karpiński), wystawionej 9 XI 1980 w Wielkim Młynie.
Od 1991 brał udział w pracach Fundacji Theatrum Gedanense Jerzego Limona (patron honorowy, uczestnik jury na rozstrzygnięcie międzynarodowego konkursu na budowę Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego, reżyser happeningu z okazji wmurowania kamienia węgielnego pod ten teatr 14 IX 2009: Aktorzy przyjechali – na Długim Targu wystąpiło około 100 najwybitniejszych aktorów polskich, który mówili monologi i dialogi oraz sonety W. Shakespeare’a). Członek Społecznego Komitetu Budowy Pomnika Poległych Stoczniowców 1970.
W 2005 doktor honoris causa Uniwersytetu Gdańskiego, w 2006 uhonorowany Nagrodą Prezydenta Miasta Gdańska „Neptuny”, od 2016 honorowy obywatel Gdańska. Laureat Złotej Palmy w Cannes za Człowieka z żelaza (1981), Złotych Lwów (Wenecja, 1998) i Oscara (2000). 6 VII 2018, podczas V Światowego Zjazdu Gdańszczan jego żona, Krystyna Zachwatowicz-Wajda, została honorową ambasadorką Gdańska. Od 8 VI 2021 patron gdańskiego tramwaju Pesa Jazz Duo 128NG nr 1076, od tego samego roku patron Centrum Filmowego Uniwersytetu Gdańskiego.
