FILARSKI BERNARD, lekarz, działacz gdańskiej Polonii
| < Poprzednie | Następne > |
BERNARD FILARSKI (9 X 1880 Lubawa – 22 III 1940 Stutthof), lekarz stomatolog, działacz ZHP w II WMG ( harcerstwo). Szkołę powszechną ukończył w Lubawie, naukę kontynuował w gimnazjum w Chełmnie. Należał do Towarzystwa Filomatów (którego celem było tworzenie tajnych kółek samokształceniowych w historii Polski i języku polskim). W tzw. procesie toruńskim filomatów został przez pruski sąd skazany na karę więzienia i wydalony z gimnazjum. Gimnazjum ukończył w Tucholi; studiował stomatologię w Monachium; podjął pracę na stanowisku asystenta w tamtejszej klinice. W Gdańsku od roku 1908, zaangażował się w tajne nauczanie polskiej młodzieży na poziomie szkół średnich. W latach 1918–1919 brał udział w polskim ruchu niepodległościowym, w Radzie Żołnierskiej i w Gdańskiej Radzie Ludowej. Po powstaniu II WMG był jednym z pierwszych członków Towarzystwa Przyjaciół Nauki i Sztuki, Zarządu Okręgu Gdańskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” i Komitetu Budowy Domu Polskiego w Gdańsku. Należał również do Macierzy Szkolnej, współorganizował polskie szkolnictwo podstawowe i średnie. Był jednym z założycieli ZHP w II WMG; organizował związek od podstaw razem z Franciszkiem Kręckim. Od roku 1921 doktor nauk medycznych (uniwersytet w Królewcu), od tegoż roku w Gdańsku lekarz w polskiej Dyrekcji Kolei. W 1927 roku przewodniczący pierwszego powołanego na terenie Gdańska Koła Przyjaciół Harcerstwa przy Gimnazjum Polskim (liczącego 400 członków). Udzielał pomocy finansowej na działalność harcerską młodzieży polskiej uczącej się w Gimnazjum i w Technische Hochschule Danzig. Od 1929 roku lekarz w Gimnazjum Polskim, prowadził prywatny gabinet stomatologiczny przy Langgasse 53 (ul. Długa, róg z ul. Kaletniczą). Od roku 1937, po zjednoczeniu Gminy Polskiej i Związku Polaków, udzielał się w gdańskiej Polskiej Radzie Kultury zajmującej się współpracą z organizacjami polskimi, gromadzeniem środków finansowych na rozwój polskiej kultury i oświaty. Pełnił przez kilkanaście lat funkcję jednego z prezesów Towarzystwa Czytelni Ludowych, należał do klubu Gedania i Polskiego Klubu Morskiego. Mieszkał przy Rickertweg (ul. Bohaterów Getta Warszawskiego) i przy Schwarzer Weg (ul. Mireckiego). Aresztowany 1 IX 1939 roku, osadzony w Victoriaschule, w przejściowym obozie dla jeńców cywilnych, w gdańskim więzieniu przy Schießstange (ul. Kurkowa, Areszt Śledczy), w obozie dla Polaków w Nowym Porcie, pracował w niemieckim gospodarstwie rolnym na Żuławach, następnie wywieziony do obozu Stutthof. Rozstrzelany podczas egzekucji 67 działaczy gdańskiej Polonii; prochy po ekshumacji 7 IV 1947 złożono na cmentarzu na Zaspie. W 2000 roku, z inicjatywy rodziny, na rogu ul. Długiej i Kaletniczej, na fasadzie budynku, w którym mieścił się jego gabinet dentystyczny, zamontowano tablicę pamiątkową. Jedna z jego córek, Maria, członkini AK, zasłynęła z przerzutu z Gdyni do Szwecji kuriera Jana Nowaka-Jeziorańskiego; w roku 1944 osadzona była w KL Stutthof, w 1945 uczestniczyła w marszu śmierci (uciekła podczas postoju w kościele w Przodkowie).
