U dołu kościół
kościół św. Bartłomieja, w prawo (za skrzyżowaniem obecnych ulic Gnilnej, Łagiewniki i Aksamitnej) kościół św. Jakuba, przed nim zabudowania wykorzystywane także jako szpitalne; tzw. „Plan sztokholmski” (rysunek aksonometryczny wykonany piórkiem), przypisywany Antonowi Möllerowi, około 1600
SZPITAL ŚW. JAKUBA (St. Jakobs-Hospital), przy obecnej ul. Łagiewniki. Powstał w 1414 za sprawą gildii szyprów, do opieki nad starymi i chorymi członkami korporacji. Pierwotnie leżał na terenie Młodego Miasta, w 1433 spalony przez husytów ( oblężenie Gdańska w 1433). Po odbudowie budynek szpitala przylegał ściśle do kościoła św. Jakuba po stronie północnej. W nocy z 12 na 13 VII 1636 kompleks szpitalno-kościelny spłonął od uderzenia pioruna (zginęła pensjonariuszka). Odbudowany został dzięki pomocy gildii szyprów. Średniowieczny układ połączenia części szpitalnej z częścią kościoła dotrwał do 6 XII 1815, gdy po wybuchu pobliskiej baszty prochowej św. Jakuba doszło do znacznego uszkodzenia budynków (zginęły cztery pensjonariuszki). W 1816 rozebrany; fundacja przetrwała w otaczających pierwotny kompleks budynkach, stawianych od około XVI wieku wzdłuż boków trójkąta wyznaczonego obecnymi ulicami Łagiewniki, Aksamitną i Wałową.
Szpital pełnił przede wszystkim funkcję przytułku dla członków gildii szyprów i ich rodzin oraz dla mogących wpłacić wkupne (prebendariusze). W 1623 przebywało w nim 41 pensjonariuszy, w 1681 – 43, w 1696 – 54, w 1706 – 65, w XIX i w 1. połowie XX wieku – 72. Zarząd składał się z czterech prowizorów, początkowo z gildii szyprów. Z racji specyfiki zawodu zdarzały się problemy z ich dyspozycyjnością. W początku XVI wieku nie powiodła się próba wymiennego pełnienia urzędu przez dwóch prowizorów pozostających w Gdańsku i dwóch na morzu. Od około połowy XVI wieku trzech prowizorów wywodziło się z kupców gdańskich, a jeden – z gildii szyprów. Posługa duchowa należała od 1415 do jednego, następnie do dwóch kapłanów, od reformacji pracował kaznodzieja luterański.
W XIX i XX wieku szpital nie został poddany procesowi medykalizacji i jako przytułek przetrwał do 1945. Budynki uległy zniszczeniu, częściowo się spaliły, ocalała część zabudowy z XIX wieku przy ul. Łagiewniki 63 (obecny dom zakonny kapucynów, z fragmentami kamieniarki z XVII i XVIII wieku) i budynek z początku XX wieku przy ul. Aksamitnej 9A (obecnie mieszkalny, z wizerunkiem żaglowca w portalu). ASZ
Prowizorzy szpitala św. Jakuba
| Notowany w roku
|
Imię i nazwisko
|
Zawód
|
| 1797
|
Carl Friedrich Barth
|
kupiec
|
| 1817
|
Gottlieb Beniamin Hammer (1765–1837)
|
makler
|
| 1839, 1858
|
Gustav Friedrich Focking (1798–1862; zob. Focking, firma)
|
kupiec
|
| 1869
|
Alexander Julius Olschewski
|
bankowiec
|
| 1874, 1884, 1892, 1897
|
Hermann Theodor Brinkckmann (1820–1905)
|
kupiec
|
| 1908
|
Julius Wilhelm Klawitter
|
przedsiębiorca
|
| 1914, 1921, 1928
|
Emil Heinrich Behncke (1857–1937)
|
kupiec, armator
|
| 1935, 1938
|
Johann Heinrich Hevelcke (1853–1938)
|
kupiec
|
| MrGl
|
